سرنگوني امپراتوري منچو
جمهوري خواهان چين قيام كردند
جام جم آنلاين: 100 سال پيش در روز 10 اكتبر سال 1911 ميلادي يك شورش گسترده نظامي در جنوب چين آغاز شد كه نتيجه آن سرنگوني سلسله امپراتوران منچو و در نهايت برقراري حكومت جمهوري در اين كشور پهناور و پرجمعيت بود.
در قرن نوزدهم ميلادي ، كشور چين كه امپراتوران سلسله منچو برآن حكومت مي كردند بي وقفه از سوي كشورهاي غربي مورد سوءاستفاده قرار گرفته و تحقير مي شد.

اندكي پس از شكست شورش بوكسرها عليه استعمارگران و تجار غربي ، چيني ها شاهد پيروزي نظامي كشور كوچك آسيايي ژاپن بر روسيه تزاري در سال 1905 ميلادي بودند و اين مساله موجب شد تا آنها متوجه عقب افتادگي كشورشان شوند.

تسوهي ، امپراتريس سالمند تلاش كرد با همكاري مشاورش ، ژنرال يوان چه كاي اصلاحاتي را در حكومت ايجاد كند اما عمرش كفاف نداد و در سال 1908 ميلادي درگذشت.

پويي امپراتور جديد كه فقط 3 سال داشت بر تخت سلطنت نشست و پدرش تچوئن نايب السلطنه شد.

تچوئن براي بازگشت به سنت هاي قديم ، بدون فوت قوت ژنرال يوان چه كاي را معزول كرد.اين اقدام فراتر از سطح تحمل اصلاح طلبان بود. آنها به تشويق سون يات سن خواستار تشكيل يك مجلس موسسان شدند اما تقاضاهاي آنها بي جواب ماند.

سوت يات سن فرزند يك دهقان بود كه به هاوايي رفته بود و از دانشگاه هونولولو فارغ التحصيل شده بود. او در سال 1900 ميلادي حزب كومينتانگ را تاسيس كرد.

برنامه سون يات سن در 3 كلمه خلاصه مي شد: «ملي گرايي ، دموكراسي ، سوسياليسم».

در روز 10 اكتبر سال 1911 ميلادي يك شورش در پادگان نظامي ووچانگ در استان هوبئي در نزديكي شهر بزرگ كانتون در جنوب چين آغاز شد. قيام كنندگان اعلام جمهوري كرده و بدون فوت وقت يك دولت موقت را تشكيل دادند.

كانتون و مناطق جنوب چين به قيام كنندگان پيوستند. به سرعت 14 استان از 18 استان امپراتوري چين با حكومت جمهوري اعلام همبستگي كردند.

سوت يان سن كه در ايالات متحده به سر مي برد شتابان به چين بازگشت و به عنوان رئيس جمهور موقت جمهوري نوپاي چين انتخاب شد.

در همين زمان ، در شهر پكن ژنرال يوان چه كاي ، مشاور سابق تسوهي ، امپراتريس چين قدرت را در دست گرفت. او پويي امپراتور خردسال را ناگزير به كناره گيري كرد.

ژنرال يوان چه كاي به نوبه خود در روز 13 فوريه سال 1912 ميلادي اعلام حكومت جمهوري كرده و خود را به عنوان رقيب جمهوري خواهان جنوب مطرح كرد.

سون يات سن كه مايل به تجزيه چين نبود مقام رياست جمهوري را به ژنرال يوان چه كاي واگذار كرد.

با اين حال ، مرد قدرتمند جديد چين فقط يك هدف در سر داشت : نابودكردن حزب كومينتانگ ، برقراري دوباره رژيم امپراتوري و نشستن بر تخت سلطنت چين.

جمهوري خواهان جنوب خواستار بركناري ژنرال يوان چه كاي شدند. يوان چه كاي در روز 27 اوت سال 1913 ميلادي شهر نانكن ( نانجينگ امروزي) را تصرف كرد.او به رژيم جمهوري خاتمه داده و در روز 12 دسامبر سال 1915 ميلادي استقرار امپراتوري را اعلام كرد.

در پي اين اقدام ، يك قيام عمومي در سراسر چين به راه افتاد و يوان چه كاي ناگزير به عقب نشيني شد. او در روز 6 ژوئن سال 1916 ميلادي درگذشت.

به اين ترتيب ، در روز 10 اكتبر سال 1911 ميلادي يك شورش گسترده نظامي در جنوب چين آغاز شد كه سرآغاز سرنگوني سلسله امپراتوران منچو و در نهايت برقراري حكومت جمهوري در اين كشور پهناور و پرجمعيت بود.

چين با خلاص شدن از رژيم امپراتوري درگير يك دوره طولاني جنگ داخلي شد كه سرانجام با پيروزي كمونيست ها در سال 1949 خاتمه يافت.

روز 10 اكتبر هم در چين كمونيست و هم در تايوان يك جشن ملي است و هر دو كشور از سون يات سن به عنوان پدر جمهوري ياد مي كنند.