جام جم آنلاين: انيميشن «شيرشاه» محصول سال 1994 صنعت سينما كه به روش‌هاي قديمي و غيركامپيوتري ساخته شده بود، 2 هفته قبل توسط شركت والت ديزني دوباره (به صورت سه‌بعدي) اكران عمومي شد. اين فيلم هيچ تفاوتي با نسخه دوبعدي قبلي نداشت و تنها تفاوت آن همين بود كه به كمك فناوري‌هاي نوين سينمايي تبديل به يك اثر سه‌بعدي شده بود. تا قبل از اكران عمومي دوباره اين فيلم، كسي صحبتي درباره شيرشاه نمي‌كرد.
ولي پس از نمايش عمومي و موفقيت پيش‌بيني نشده آن، منتقدان و تحليلگران سينمايي صحبت و بحث را در ارتباط با آن شروع كردند. هيچ‌يك از تحليلگران اقتصادي سينما تصور آن را نمي‌كردند كه نسخه سه‌بعدي انيميشن «شيرشاه» كه امروز ديگر اثري كلاسيك محسوب مي‌شود با وجود رقباي رنگارنگ و تازه‌وارد خود در جدول گيشه نمايش سينماها بتواند صدرنشين شود و حتي براي 2 هفته متوالي اين مقام را از آن خود كند. از سال 1997 كه قسمت اول مجموعه فيلم «جنگ‌هاي ستاره‌اي» در اكران دوباره خود صدرنشين جدول هفتگي گيشه سينماها شد، هيچ فيلم ديگري نتوانسته بود اين موفقيت را تكرار كند. اين در حالي است كه در آن زمان منتقدان و تحليلگران سينمايي پيش‌بيني صدرنشيني جدول گيشه نمايش را براي فيلم علمي ـ تخيلي جورج لوكاس مي‌كردند. اما فيلم لوكاس نتوانسته مثل انيميشن كمپاني والت ديزني در دومين هفته نمايش هم اين كرسي را براي خود حفظ كند.
شيرشاه سه‌بعدي در اولين هفته نمايش با فروشي حدود 30 ميليون دلار صدرنشين جدول هفتگي گيشه نمايش سينماهاي آمريكاي شمالي شد. رقباي اين فيلم، نسخه دوباره‌سازي شده فيلم‌هاي «سگ‌هاي پوشالي» و «راندن» بودند كه با فروش پايين‌تري كرسي‌هاي بعدي جدول را اشغال كردند. موفقيت 30 ميليون دلاري شيرشاه حتي باعث تعجب مسوولان شركت فيلمسازي والت ديزني هم شد. پل درگارابديان، تحليلگر معروف اقتصادي سينما در اين رابطه مي‌گويد: تمام دوستداران فيلم‌هاي انيميشن اميد زيادي به موفقيت شيرشاه در اكران دوباره‌اش داشتند، اما كسي تصورش را نمي‌كرد كه چنين افتتاحيه‌اي در انتظارش باشد. اين افتتاحيه بالا قبل از هر چيز به دليل كيفيت بالاي فيلم (هم قصه و هم ساخت) است. بدون هيچ اغراقي، اين انيميشن يكي از بهترين محصولات كل تاريخ سينما ـ و نه فقط در حوزه ساخت محصولات انيميشن ـ است.
او ادامه مي‌دهد: بسياري از تماشاگران نسخه اصلي در زمان اكران عمومي شيرشاه كودك و نوجوان بودند. حالا آنها در بزرگسالي خود هم از اين فيلم استقبال كرده و اين‌بار آن را همراه كودكان خود به تماشا نشسته‌اند. تماشاي ماجراجويي‌هاي شخصيت‌هاي اصلي اين انيميشن به‌صورت سه‌بعدي، جذابيت بسيار زيادي براي بينندگان آن داشته است. فكر مي‌كنم موفقيت كلان شيرشاه در اكران عمومي دوباره‌اش، صنعت سينما را به فكر نمايش عمومي محصولات موفق نسبتا قديمي خود به شيوه سه‌بعدي بيندازد و در آينده نزديك شاهد اكران عمومي دوباره اين نوع فيلم‌ها باشيم.
در شرايطي كه بحث مربوط به موفقيت اين انيميشن در اكران عمومي دوباره‌اش ادامه داشت، صنعت سينما و دوستداران فيلم‌هاي سينمايي با شوك ديگري روبه‌رو شدند. شيرشاه سه‌بعدي در دومين هفته نمايش عمومي و با وجود رقباي سرسختي مثل فيلم‌هاي «ماني‌بال» و «ربودن» توانست صدرنشيني جدول را براي خود حفظ كند. اين‌بار اين انيميشن با فروش بالاي 22 ميليون دلاري ـ 7 ميليون دلار كمتر از رقم فروش هفته قبل خود ـ اين مقام را به دست آورد. تحليلگران اقتصادي سينما موفقيت شيرشاه را در اكران عمومي دوباره‌اش به سه‌بعدي بودن آن ربط مي‌دهند و مي‌گويند اشتياق عمومي تماشاگران براي ديدن محصولات انيميشني به صورت سه‌بعدي، عامل اصلي استقبال بالاي تماشاگران از اين فيلم نسبتا قديمي بوده است.
شيرشاه با هزينه توليد 79 ميليون دلاري خود ـ كه طبق استانداردهاي دهه 90 رقم بالايي محسوب مي‌شد ـ در نمايش عمومي خود آن زمان در آمريكاي شمالي 330 ميليون دلار فروش كرد و با نقدهاي مثبت منتقدان روبه‌رو شد. فيلم با اين رقم فروش، لقب موفق‌ترين محصول انيميشن كلاسيك كل تاريخ سينما را از آن خود كرد و هنوز هم پرفروش‌ترين محصول تاريخ سينما (در هر دو بخش سنتي و كامپيوتري) به شمار مي‌آيد. انيميشن شيرشاه را راب مانيكوف با همكاري راجر آلونه كارگرداني كرد و قصه آن برداشتي آزاد از درام كلاسيك «هملت» ويليام شكسپير است كه ماجراجويي‌هاي خود را به قلمرو حيوانات برده است.
سيمبا شخصيت اصلي قصه بچه شيري است كه بزودي جاي پدر خود را خواهد گرفت و تبديل به رهبر حيوانات جنگل خواهد شد، اما اسكار، عموي بدطينت او با كشتن پدر سيمبا و تبعيد او به يك نقطه دوردست، زمام حكومت را به دست مي‌گيرد. سال‌ها بعد سيمبا كه شير جواني شده و واقعيت مربوط به مرگ پدرش را فهميده به جنگل برمي‌گردد و با شكست دادن عموي بدذاتش، دوباره صلح و زندگي خوش را به جنگل برمي‌گرداند. بازيگران مطرحي مثل متيو برادريك، جرمي آيرونز، وودي گلدبرگ و جيمز ارل جونز در اين انيميشن صداهاي خود را به شخصيت‌هاي اصلي و مهم قصه قرض دادند.
نكته: نكته جالب در ارتباط با اين انيميشن، نوع برخورد طرفداران ويليام شكسپير با آن است اكثريت شكسپيرشناسان و دوستداران او با شيرشاه برخورد گرمي كردند و از آن به‌عنوان يكي از بهترين اقتباس‌هاي سينمايي از يكي از آثار ويليام شكسپير نام بردند
اما با وجود موفقيت كلان مالي و اقتصادي شيرشاه با انتقادهايي هم از سوي گروه‌هاي ضد تبعيض‌نژادي روبه‌رو شد. مخالفان فيلم عقيده داشتند والت ديزني با انتخاب بازيگران رنگين‌پوستي مثل گلدبرگ و ارل جونز ـ كه به جاي شخصيت‌هاي منفي انيميشن صحبت مي‌كردند ـ تلويحا گفته كه رنگين‌پوستان موجوداتي منفي و خبيث هستند، اما اين تحليل چندان از سوي محافل عمومي مورد استقبال قرار نگرفت و طرح آن را اقدامي غيرضروري و بي‌معني اعلام كردند. حتي خود بازيگران رنگين‌پوستي كه با اين فيلم همكاري داشتند، ادعاي اين گروه را رد كرده و گفتند شيرشاه لحن تبعيض‌نژادي‌گونه ندارد و از مضمون آزادي و استقلال فكري و عملي حمايت مي‌كند. نكته جالب در ارتباط با اين انيميشن، نوع برخورد طرفداران ويليام شكسپير با آن است. اكثريت شكسپيرشناسان و دوستداران او با شيرشاه برخورد گرمي كردند و از آن به عنوان يكي از بهترين اقتباس‌هاي سينمايي از يكي از آثار ويليام شكسپير نام بردند. گروهي از همين انجمن‌هاي طرفدار شكسپير، شيرشاه را در كنار 2 نسخه سينمايي كلاسيك «هملت» قرار دارند كه توسط 2 صنعت سينماي روسيه و انگلستان توليد شده است. اين دو فيلم توسط گريگوري كوزيتنسف و لاورنس اوليويه ساخته شد و اينوكنتي اسموكتوفسكي و اوليويه در آنها در نقش شخصيت هملت اين شاهزاده تيره‌بخت كلاسيك بازي كرده‌اند.
انيميشن شيرشاه اولين فيلم بلند سينمايي مينكوف پس از چند فيلم كوتاه بود. او در سال‌هاي پس از موفقيت كلان اين انيميشن، فيلم‌هاي استوارت كوچولو 1 و 2، عمارت جن‌زده (با بازي ادي مورفي) و قلمرو ممنوع (با بازی جكي‌چان و جت لي) را كارگرداني كرد. ولي هيچ يك از اين فيلم‌ها نتوانستند موفقيتي همسطح شيرشاه كسب كنند و اين انيميشن، همچنان بهترين و تنها كار موفق كارنامه سينمايي وي به شمار مي‌رود. آيا زماني كه مينكوف در حال ساخت شيرشاه بود، تصور آن را مي‌كرد كه اين فيلم تبديل به يكي از كارهاي كلاسيك تاريخ سينما شود؟ اين پرسشي است كه براي بسياري از منتقدان و دوستداران فيلم‌هاي انيميشن مطرح بوده است.
راب مينكوف، اين پرسش را چنين پاسخ مي‌دهد: «وقتي آن روزها كار روي شيرشاه را شروع كرديم، انيميشن‌هايي كه توليد مي‌شدند با استقبال خوب تماشاگران همراه مي‌شدند. فيلم‌هايي مثل پري دريايي كوچولو، علاءالدين و ديو و دلبر با استقبال تماشاگران و منتقدان روبه‌رو شده بودند. هدف ما در زمان توليد شيرشاه اين بود كه فيلمي بسازيم كه بتواند موقعيت اين انيميشن‌ها را تكرار كرده و طرفداران جديد و تازه‌وارد سينماي انيميشن را راضي كند، اما فقط پس از اكران عمومي شيرشاه بود كه متوجه شديم اين بار كاري ويژه تهيه كرده‌ايم. زمان توليد فيلم هيچ اطميناني نداشتيم كه حاصل كار چه خواهد شد. البته صادقانه بايد بگويم از موفقيت بالاي فيلم خيلي هم شگفت‌زده نشديم».
اما نكته‌اي كه در رابطه با نسخه جديد شيرشاه مطرح مي‌شود اين است كه آيا سه‌بعدي كردن آن چيز تازه‌اي را به كليت فيلم اضافه خواهد كرد؟ واقعيت اين است كه نسخه جديد بجز عنصر سه‌بعدي شدن، هيچ چيز تازه‌اي به نسخه قديمي اضافه نكرده است. با اين حال، مينكوف تماشاي نسخه سه‌بعدي فيلم را يك تجربه جديد و خوب براي تماشاگران سينما ارزيابي مي‌كند و همين عنصر سه‌بعدي را براي اين كه فيلم شكل و رنگ تازه‌اي به خود بگيرد، كافي مي‌داند. او مي‌گويد: «بگذاريد اعتراف كنم خودم يكي از طرفداران فيلم‌هاي سه‌بعدي هستم، البته به اين شرط كه استفاده خوب و درستي از اين عنصر در فيلم‌هاي سينمايي بشود. براي مثال، «آواتار» روي پرده سينما عالي و خيره‌كننده بود، اما در عين حال، تعدادي فيلم هم به صورت سه‌بعدي روانه پرده سينماها شده‌اند كه نتوانسته‌اند قابليت‌هاي اين سيستم را به صورت كامل و درست به نمايش بگذارند. هميشه با خودم فكر مي‌كردم اگر شيرشاه سه‌بعدي بود، چه اتفاقي مي‌افتاد؟ خوشحالم بگويم كه احساس مي‌كنم شيرشاه جديد توانسته قابليت‌هاي دنياي سه‌بعدي را خوب و قابل قبول عرضه كند. اين نسخه بعد تازه‌اي به محيط و شخصيت‌هاي قصه داده و تجربه‌اي را براي بيننده‌اش فراهم مي‌كند كه به واسطه آن مي‌تواند بيشتر و بهتر درگير ماجراها و روابط درون آن بشود. اين در حالي است كه اين نسخه، هيچ چيزي را از نسخه كلاسيك آن كم نكرده و ارزش‌هاي فراوان آن را خدشه‌دار نمي‌كند».
پرسشي كه اكنون تحليلگران اقتصادي سينما مطرح مي‌كنند اين است كه آيا تماشاگران سينما طي ماه‌‌هاي آينده با اكران عمومي دوباره نسخه‌هاي سه‌بعدي محصولات نسبتا قديمي‌تر سينما ـ كه نسخه‌هاي دوبعدي‌شان موفقيت خوبي در جدول گيشه نمايش كسب كرده‌اند ـ روبه‌رو خواهند شد؟ اگر اين اتفاق بيفتد، بازار سينما چند تا از اين فيلم‌ها را روانه پرده سينماها خواهد كرد و چه تعداد از آنها با استقبال گرم تماشاگران روبه‌رو خواهد شد؟
ورايتي / مترجم: كيكاووس زياري
نظرات خوانندگان (0 نظر)