بىحالي،دردهاي مفصلي ازعلائم هموكروماتوز
بدنهايي كه آهن زياد جذب ميكنند
جام جم آنلاين: جذب مقدار مناسب ويتامين و مواد معدني توسط بدن يكي از ضرورتهاي يك زندگي سالم و با نشاط است و تقريبا همه ما انسانها كم و بيش با اين مقوله آشنايي داريم؛ يكي از مهمترين مواد معدني كه توسط غذا (بخصوص گوشت قرمز)، ميوه يا حتي مصرف مستقيم دارو نياز بدن به آن تامين ميشود، آهن است.
آهن بخش مهمي از هموگلوبين خون كه وظيفه آن حمل اكسيژن به سراسر بدن است را تشكيل ميدهد؛ اما بايد گفت همانطور كه كمبود آهن ميتواند تهديدي براي سلامت آدمي باشد وجود مقدار اضافي از اين ماده معدني نيز خطراتي به همراه دارد.
دكتر بايزيد قادري، فوقتخصص خون و انكولوژي در اين باره به «جامجم» ميگويد: تجمع بيش از حد آهن در بدن ـ كه ايجاد بيماري هموكروماتوز ميكند ـ موجب افزايش جذب رودهاى اين عنصر همراه با رسوب و آسيب بسيارى از بافتها نظير كبد، قلب، پانكراس، مفاصل و هيپوفيز مىشود. وي ميافزايد: محل اصلي تجمع آهن كبد، غدد درون ريز مانند آدرنال، پانكراس، قلب و حتي مفاصل و عضلات است.
بزرگسالان بيشتر مراقب باشند
علت اصلي بروز عارضه جذب زياد آهن ارثى است؛ هرچند به دليل ابتلاي فرد به برخي بيماريها نظير تالاسمي ماژور يا نارسايي مغز استخوان ـ كه در آنها افزايش ذخاير آهن و رسوب آن در اندامها ايجاد ميشود ـ هموكروماتوز ممكن است بروز كند.
دكتر قادري توضيح ميدهد: سيستم روده انسان به گونهاي تنظيم شده است كه از يك سو درصد مشخصي آهن از طريق آن جذب ميشود و از سوي ديگر با توجه به اينكه آهن بدن تنها از راههاي خاصي چون ريزش سلولهاي مخاطي يا پوستي يا عادت ماهانه دفع ميشود؛ در صورتي كه فرد دچار كمخوني مقاوم به درمان يا بيماريهايي كه نياز به تزريق مكرر خون دارند، شود آهن ورودي از اين طريق در بدن تجمع و رسوب ميكند. دكتر قادري با بيان اينكه در بيماري هموكروماتوز عملكرد طبيعي چندين ارگان بدن دچار اختلال ميشود، اضافه ميكند: هرچند اين بيماري در كودكان نيز رخ ميدهد اما هموكروماتوز به طور عمده بيمارى بزرگسالان است واغلب بيماران علامتدار بالاي 40 سال دارند.
برنزه شدن پوست؛ يك علامت خطر
رنگ خاكستري متمايل به تيره در پوست به علت افزايش آهن يا برنزه شدن آن شك به هموكروماتوز را افزايش ميدهد. اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي كردستان با بيان اينكه ضعف و بىحالي، دردهاي مفصلي، كاهش وزن، درد شكمى، كاهش موهاى بدن، تحليل غدد جنسي، كاهش ميل جنسى و اختلال قاعدگي از جمله علائم زودرس بيماري تجمع زياد آهن هستند، اظهار ميدارد: نارسايي و از كار افتادن كبد (سيروز) به دليل تجمع آهن، از جمله عوارض ثانويه ابتلا به اين بيماري است.
دكتر قادري ميافزايد: ديابت قندي، نارسايي غدد فوق كليوي و التهابات عضله قلب (كارديوميوپاتي) از ديگر عوارضي است كه در صورت درمان نشدن بيماري موجب بروز مشكلاتي براي بيمار ميشود.
درماني به سادگي يك خونگيري
درمان بيماري هموكروماتوز براحتي امكانپذير است. اين استاديار دانشگاه ميگويد: درمان عملاً توسط خونگيرى انجام مىشود كه در اين روش به تشخيص پزشك و بسته به جثه بيمار يك يا 2 بار در هفته يك واحد (400 سيسي) خون غني از آهن از بدن گرفته ميشود تا به اين وسيله، مغز استخوان ذخاير آهن بدن را برداشت كند.
دكتر قادري با بيان اينكه بايستي اين نوع درمان تا عادي شدن ميزان آهن بدن بيمار (در حدود 6 ماه تا يكسال) ادامه داشته باشد، ميافزايد: البته در حال حاضر پزشكان علاوه بر اين روش، درمان دارويي (استفاده از داروهاي تزريقي نظير ديسفرال و همچنين داروهاي خوراكي) جهت دفع آهن اضافي بدن را نيز به كار ميگيرند.
سعيد كريمي / جامجم