علت غيبتحضرت ولى عصر - عجل الله تعالى فرجه الشريف - يكى از رازهاى الهى بوده و ممكن است ما نتوانيم به كنه آن واقف شويم . غيبت موقت رهبران الهى از ميان مردم ،در امتهاى پيشين نيز سابقه داشته است: موسى بن عمران عليه السلام چهل روز از امتخود غايب شد و در ميقات به سر برد (اعراف/۱۴۲). حضرت مسيح عليه السلام به مشيت الهى از ديدگاه امتخويش پنهان گرديد، و دشمنان قادر به كشتن او نگشتند (نساء/۱۵۸). حضرت يونس عليه السلام مدتى از قوم خود غايب گشت (صافات/۱۴۰). اصولا هرگاه مطلبى از طريق نقل متواتر ثابتشود ولى انسان نتواند به راز آن كاملا پى ببرد، نبايد آن را مورد ترديد يا انكار قرار دهد، زيرا در اين صورت بخش عظيمى از احكام الهى، كه از مسلمات و ضروريات دين اسلام به شمار مىرود، مورد ترديد واقع خواهد شد. يبتحضرت ولى عصر - عجل الله تعالى فرجه الشريف - نيز از اين قاعده استثنا نيست وعدم اطلاع از سر يا اسرار حقيقى آن، مجوز ترديد يا انكار آن نمىتواند باشد. در عين حال بايد گفت كه مىتوان راز غيبت را در حد فكر بشرى فهميد و آن اينكه:
اين آخرين حجت معصوم الهى براى تحقق بخشيدن به آرمانى بزرگ (گسترش عدل كلى و به اهتزاز درآوردن پرچم توحيد در جهان) در نظر گرفته شده است، و اين آرمان نياز به گذشت زمان و شكوفايى عقل و دانش بشر و آمادگى روحى بشريت دارد، تا جهان به استقبال موكب آن امام عدل وآزادى رود. طبيعى است كه چنانچه آن حضرت پيش از فراهم شدن مقدمات در ميان مردم ظاهر شود، سرنوشتى چونان ديگر حجتهاى الهى (شهادت) يافته و قبل از تحقق آن آرمان بزرگ ديده از جهان برخواهد بست. به اين حكمت، در روايات نيز اشاره شده است. امام باقر عليه السلام فرمود: براى حضرت قائم - عجل الله تعالى فرجه الشريف - غيبتى است قبل از ظهور. راوى از علت آن پرسيد، امام فرمود: «براى جلوگيرى ازكشته شدن» (۱) . گذشته از اين، در برخى روايات مسئله امتحان و تمحيص خلق مطرح شده است، بدين معنى كه مردم در عصر غيبت در بوته آزمايش الهى قرار مىگيرند و مراتب استوارى آنان در ايمان و اعقتاد سنجيده مىشود. (۲)
پىنوشتها:
۱. كمال الدين، شيخ صدوق، باب ۱۴، حديث ۸،۹، ۱۰.
۲. مجلسى، بحارالانوار، ۵۲/۱۰۲-۱۱۳- ۱۱۴، باب التمحيص و النهى عن التوقيت.
منشور عقايد اماميه صفحه ۱۷۸.
استاد جعفر سبحانى.