جام جم آنلاين: افسانه آتلانتیس قرن‌هاست ذهن بشر را به خود مشغول كرده است. گفته می‌شود آتلانتیس جزیره‌ای بزرگ در گوشه‌ای از كره خاكی ما بوده است كه تمدنی با فناوری‌های مافوق تصور بشر امروزی در حدود 11 هزار سال پیش روی آن وجود داشته است. بدون شك زنده‌ماندن افسانه آتلانتیس را باید مدیون افلاطون، فیلسوف شناخته‌شده یونان باستان باشیم.
او تحقیقات زیادی در این خصوص انجام داده و حتی نقشه مدوری نیز از آتلانتیس ارائه كرد كه تا قرن‌ها مبنای نظریه‌پردازی‌ها درباره آتلانتیس گمشده بوده است. با گذشت قرن‌ها و درحالی كه كسی تصورات افلاطون را باور نمی‌كرد، تحقیقات یك دریانورد ناشناس هلندی نشان داد كه احتمالا بقایای شهر مرموز آتلانتیس در اقیانوس اطلس وجود دارد. از آن زمان تاكنون هر مطالعه و سرنخی كه با آتلانتیس افسانه‌ای در ارتباط باشد، برای دانشمندان و مردم عادی جذابیت دارد. تازه‌ترین اكتشافات به كشف جدید محققان از زیر بستر اقیانوس اطلس شمالی مربوط می‌شود، جایی كه در آن تصاویری سه‌بعدی از یك چشم‌انداز وسیع به دست آمده است كه شباهت عجیبی به تصورات موجود از آتلانتیس افسانه‌ای دارد.
استفاده از امواج صوتی در تصویربرداری یكی از قابل اطمینان‌ترین تكنیك‌هایی است كه دانشمندان در تهیه تصاویر مختلف و نقشه‌برداری از گوشه و كنار زمین، بخصوص نقاط دور از دسترس و صعب‌العبور از آن استفاده می‌كنند. در این پروژه خبرساز نیز از همین روش بهره گرفته شده است. گروهی از محققان جوان در دانشگاه كمبریج، تصاویر حیرت‌انگیزی با استفاده از همين تكنيك از منطقه‌اي در اقيانوس اطلس به دست آورده‌اند كه مي‌تواند آتلانتيس گمشده باشد. آنها با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، امواج صوتی را به سوی سطوح صخره‌ای و برجسته اعماق اقیانوس اطلس شمالی تاباندند و از بازخورد آنها تصاویر مختلفی تهیه كردند. وجود مشخصه‌های برجسته‌ای نظیر بسترهای آبی كه شباهت زیادی به رودخانه دارند در اين تصاوير بیش از هر نكته دیگری مورد توجه دانشمندان و بویژه زمین‌شناسان و دیرینه‌شناسان قرار گرفت.
وجود 2 نكته مرتبط با این تصاویر موجب شده تا توجهات زیادی به آن معطوف شود. اولا این تصاویر از نقطه‌ای به دست آمده‌اند كه قرن‌ها پیش افلاطون از وجود شهری مرموز و افسانه‌ای به نام آتلانتیس در آن خبر داده بود و دوم آن كه برجستگی‌هایی كه در این تصاویر دیده می‌شود، تداعی‌كننده منطقه‌ای است كه مستعد پذیرایی از تمدنی باشكوه بوده است.
در این منطقه دفن‌شده در زیر بستر اقیانوس، شمار قابل توجهی از برش‌های عمیق برجای‌مانده از رودخانه‌ها دیده می‌شود كه در كنار برجستگی‌های بلندی كه شبیه قله‌های مرتفع هستند، قرار گرفته‌اند و به نظر می‌رسد متعلق به كوهستانی ناشناخته باشند كه تركیب هیجان‌انگیزی از يك خشكي به زير آب رفته را تداعي مي‌كنند. اين يافته جديد كاملا اتفاقي بوده است. چندی پیش، گروهی از محققان كه برای شركت‌هاي نفتی كار می‌كردند و به دنبال كشف میادین نفتی جدیدی در اقیانوس اطلس شمالی بودند متوجه وجود چنین منطقه‌ای شدند. قدمت این چشم‌انداز به 56 میلیون سال پیش می‌رسد. محققان عنوان جالب توجه چشم‌انداز فسیل‌شده را به این نقطه از زیر بستر اقیانوس نسبت داده‌اند، منطقه‌اي كه نزدیك به 2 كیلومتر در زیر بستر اقیانوس قرار دارد. این منطقه مرموز، بخشی از یك سرزمين بسیار وسیع به بزرگي 10 هزار كیلومتر مربع است كه در غرب جزایر اوركنی شتلند (Orkney-Shetland Island) واقع در اقیانوس اطلس شمالی قرار داشته و دنباله آن تا مناطق ساحلی و حتی یك كیلومتر روی خشكی نیز می‌رسد. عقیده محققانی كه این كشف تاریخی را انجام داده‌اند، بر این است كه این منطقه، بخشی از یك سرزمين وسیع‌تر محسوب می‌شود كه امروزه آن را اسكاتلند مي‌نامند و احتمالا پیش از پیدایش انسان تا سرزمين نروژ امروزی نیز پیش رفته بود. اگر ادعاهایی كه درخصوص این منطقه و تصاویر به دست آمده از آن صحت داشته باشد، باید گفت كه بشر موفق به كشف تاریخ مدفون‌شده‌ای در زیر اعماق اقیانوس شده است و از این رو باید نگاه دوباره‌ای به افسانه آتلانتیس مرموز داشته باشیم.
چگونه می‌توان با امواج صدا تصویر سه‌بعدی خلق كرد؟
بدون شك ممكن است به ذهن بسیاری این پرسش خطور كند كه چگونه می‌توان با استفاده از امواج صوتی نقشه‌های اینچنینی تهیه كرد؟ پاسخ به این پرسش را باید در تكنیكی بر مبنای انعكاس اصوات جستجو كرد. در این روش جریان هوای فشرده شده از سیلندرهای فلزی رها می‌شود كه بر اثر آن امواج صوتی تولید می‌شود. این امواج در كف اقیانوس منتشر شده و حتی به زیر آن نیز نفوذ می‌كنند. هرگاه این امواج به برجستگی‌ها و هرگونه تغییر ماده‌ای در مسیر خود برسند، انعكاسی از آنها به محل انتشار بازمی‌گردد. امواج منعكس‌‌شده حاوی اطلاعات ارزشمندی هستند كه می‌توان از آنها برای تهیه تصاویر سه‌بعدی از برجستگی‌های مختلف زمین و البته در اینجا بستر مدفون شده در زیر اعماق اقیانوس اطلس شمالی استفاده كرد.
در یكی از تصاویر سه‌بعدی كه از این نقطه به دست آمده است، ردپای 8 رودخانه شاخص و یك‌سری برجستگی مرتفع بیش از سایر موارد به چشم می‌آید. به نظر می‌رسد در این تصویر نشانه‌هایی از وجود نوعی گرده و زغال‌سنگ وجود داشته باشد و البته همگان بخوبی می‌دانند كه اینها از ابتدایی‌ترین شواهد وجود تمدن به شمار می‌روند. اما آنچه برای این محققان بیش از هر نكته‌ای سوال‌برانگیز بوده است، وجود شواهدی از محیط‌زیست دریایی در زیر و بالای این چشم‌انداز است. در اين میان، ردپایی از ریزفسیل‌ها نیز دیده می‌شود. پس اگر قطعات این پازل گیج‌كننده را بتدریج در كنار یكدیگر قرار دهیم، تصویر نسبتا روشنی به دست می‌آید كه در آن، پیدایش خشكی و بالاآمدن آن از سطح آب و سپس پایین‌رفتن آن در اقیانوس و در نهایت مدفون‌شدنش در زیر بستر آن چندان تعجب‌برانگیز نخواهد بود. برای درك بهتر این فرآیند می‌توان آن را به یك ساندویچ زمینی تشبیه كرد كه مناطق آبی اطراف آن در حكم نان آن ساندویچ است.
اكنون پرسش دیگری مطرح می‌شود كه باید برای آن پاسخی قاطع پیدا كرد: چه عاملی موجب سردرآوردن این منطقه از سطح آب و سپس مدفون‌شدنش در زیر بستر اقیانوس طی یك بازه زمانی 5/2 میلیون ساله شده است؟ از منظر زمین‌شناسی این مدت بازه زمانی بسیار كوتاهی است. پاسخ به این پرسش می‌تواند فاز بعدی مطالعه محققان در این پروژه باشد.
از افسانه آتلانتیس چه می‌دانیم؟
قرن‌هاست مردم سراسر جهان با افسانه شهر آتلانتیس آشنا هستند. شهری كه احتمالا پذیرای تمدنی باشكوه بوده است. نگرشی كه بشر به این مقوله داشته، آن را به یكی از جذاب‌ترین و معروف‌ترین افسانه‌ها در تاریخ بسیاری از كشورها تبدیل كرده است. در این افسانه‌ها كه حالا با انجام مطالعات تحقیقاتی باید در استفاده از عنوان افسانه كمی تامل كرد، منطقه‌ای باشكوه در حدود 11000 سال پیشترترسیم شده است كه در آن نشانه‌هایی از یك تمدن باشكوه وجود داشته است. با گذشت زمان، این آتلانتیس و هرآنچه به آن مربوط می‌شد، بتدریج به فراموشی سپرده شد، اما افلاطون شاگرد سقراط معروف با انجام تحقیقاتی كه هم‌اكنون نیز روی آن مباحثات زیادی صورت می‌گیرد، افسانه آتلانتیس را بار دیگر زنده كرد چون او موفق به ارائه نقشه‌ای تقريبي از محل تقریبی آتلانتیس شده بود و بر مبنای همین نقشه همواره مدعی بود كه آتلانتیس وجود داشته است. باز هم با گذشت زمان و با افزایش بی‌اعتمادی‌ها به افلاطون نظریه وی درخصوص آتلانتیس بی‌طرفدار ماند تا این‌كه یك دریانورد هلندی با تكیه بر آنچه افلاطون در قالب یك‌سری نقشه ارائه كرده بود موفق به كشف ویرانه‌هایی در اقیانوس اطلس شد كه برخی همچون این دریانورد می‌گویند متعلق به بقایای آتلانتیس است.
نشاني از يك افسانه
وجود 2 نكته مرتبط با تصاویري كه محققان دانشگاه كمبريج به دست آورده‌اند موجب شده تا توجهات زیادی به اين دستاورد معطوف شود. اولا این تصاویر از نقطه‌ای به دست آمده‌اند كه قرن‌ها پیش، افلاطون از وجود شهری مرموز و افسانه‌ای به نام آتلانتیس در آن خبر داده بود و دوم آن كه برجستگی‌هایی كه در این تصاویر دیده می‌شود، تداعی‌كننده منطقه‌ای است كه مستعد پذیرایی از تمدنی باشكوه بوده است
livescience / مترجم: مهدی پیرگزی