مسلمانان در هر كجاي اين دنياي پهناور كه باشند با شادماني به استقبال ماه مبارك رمضان مي‌روند
جلوه ماه خدا درآينه زندگي مسلمانان
جام جم آنلاين: سنت‌هاي ماه رمضان در سايه‌اي از فرهنگ‌ها و آداب اجتماعي حاكم بر جوامع مختلف به شكلي متفاوت نمايان مي‌شود به گونه‌اي كه گاهي مي‌توان اين سنت‌ها را نمادي از فرهنگ بومي حاكم بر آن منطقه به شمار آورد.
مسلمانان در هر كجاي اين دنياي پهناور كه باشند با شادماني به استقبال ماه مبارك رمضان مي‌روند.

به ‌رغم اين كه شادماني مردم از شروع ماه مبارك رمضان و تدارك براي اين ماه ازجمله سنت‌هاي مشترك در كشورهاي مسلمان است، اما در برخي از كشورها استقبال از ماه رمضان با رسوم بسيار جالبي همراه است.

رمضان در آسيا

ماه رمضان براي مسلمانان كشور هند از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. مسلمانان هندي پيش از آغاز اين ماه با غبارروبي از مساجد به استقبال از رمضان مي‌روند. هدف از رنگ‌آميزي و تزئين مساجد، فراهم كردن زمينه‌اي مناسب براي حضور مردم در اين اماكن مذهبي است. هندي‌ها 10 روز آخر ماه رمضان را در اعتكاف سپري مي‌كنند.

یكی از عادت‌های مسلمانان هند بست نشستن در مساجد در 10 روز آخر این ماه است، زیرا آنها معتقدند یكی از این شب‌ها لیله‌القدر است. آنها این شب را به عنوان مبارك‌ترین شب سال می‌شناسند و می‌گویند شبی كه در آن قرآن كریم بر حضرت محمد(ص) نازل شده، باید یكی از شب‌های مفرد از 10 روز آخر این ماه مبارك باشد. «قنگویی» یك نوع سوپ از آرد، برنج و برش‌های گوشت درست می‌شود، یكی از خوردنی‌های رایج بر سر سفره افطار و سحر در هند است. این سوپ در ماه مبارك در همه مساجد نیز سرو می‌شود. «حریر» هم يك نوشیدنی پر انرژی است كه سرافطار خورده می‌شود.‌

در كشور هند رسم بر اين است كه روزه‌داران، روزه خود را با نمك، آب و خرما باز مي‌كنند. هندي‌ها در روز جمعه آخر ماه مبارك رمضان، با تجمع در بزرگ‌ترين مسجد شهر و برگزاري نماز جمعه، مراسم روز جمعه وداع را برگزار مي‌كنند.

مردم كشور افغانستان نيز ماه رمضان را با آداب و رسوم خاصي آغاز مي‌كنند. آنها چند روز پيش از آغاز رمضان به استقبال از اين ماه مي‌روند و اغلب مسلمانان در اين كشور، آخرين روزهاي ماه شعبان را روزه مي‌گيرند.

غبارروبي مساجد نيز از ديگر رسوم اين كشور براي آماده‌سازي خانه خدا براي حضور روزه‌داران است. مسلمانان اين كشور براي افطاري دادن و كسب فيض از هم پيشي مي‌گيرند. ترشي و جلبي نيز ازجمله خوراكي‌هايي هستند كه حتما در سفره‌هاي افطاري يافت مي‌شوند. جلبي نوعي شيريني شبيه زولبياست كه در اين كشور طرفداران زيادي دارد. اما در مالزي آغاز ماه مبارك رمضان با توجه به سكونت اقليت قابل توجهي از چيني‌ها و هندوها در اين كشور، تا حدود بسيار زيادي با ديگر كشورهاي اسلامي متفاوت است. البته 60 درصد جمعيت اين كشور را مسلمانان تشكيل مي‌دهند كه در ميان اين گروه برگزاري مراسم ماه رمضان مانند ديگر كشورهاي مسلمان با آداب و رسوم خاصي همراه است و به اين ترتيب مي‌توان گفت با آغاز ماه مبارك رمضان اكثر شهرهاي اين كشور رنگ و بوي مذهبي به خود مي‌گيرند. يكي از مهم‌ترين و ديدني‌ترين رسوم مردم اين كشور برپايي بازارهاي مخصوص اين ماه در گوشه و كنار شهرهاي مختلف در هنگام افطار است. در مساجد اين كشور هر شب سفره افطار برپا مي‌شود و پس از اين كه مردم با خرما و شربت افطار كردند در نماز مغرب شركت مي‌كنند. پس از پايان نماز با سفره افطاري از مجموعه‌اي از غذاهاي بومي و سنتي اين كشور از روزه‌داران پذيرايي مي‌شود. در مالزي به مناسبت عيد فطر 3 روز تعطيل عمومي است كه در اين روزها افرادي كه توانايي مالي نسبتا خوبي دارند و حتي مسوولان دولتي و ازجمله نخست‌وزير كشور از مردم پذيرايي مي‌كنند.

در كشور تركيه نيز مردم با شور و شعف خاصي به استقبال از ماه مبارك رمضان مي‌روند. در تركيه مسلمانان با آذين‌بندي خيابان‌ها و مساجد، پيش از آغاز اين ماه، رسيدن ماه رمضان را به هم شادباش مي‌گويند. شلوغي و ازدحام بازار بزرگ و قديمي شهر استانبول و خريد مايحتاج اين ماه مانند انواع شيريني‌ها و غذاهاي مخصوص ماه رمضان نشان‌دهنده اين است كه ماه رمضان به زودي فرامي‌رسد. در ميادين و اماكن عمومي در هنگام افطار از كساني كه نتوانسته‌اند به هر علتي براي افطار خود را به خانه‌هايشان برسانند پذيرايي مي‌شود.

جالب است بدانيد كه همه ساله با آغاز ماه مبارك رمضان در استانبول نمايشگاه بزرگي از كتاب‌هاي ديني و مذهبي برگزار مي‌شود. شبكه‌هاي تلويزيوني تركيه نيز به مناسبت ماه رمضان برنامه‌هاي خاصي را در نظر مي‌گيرند و به عبارت ديگر مردم مسلمان تركيه مراسم ماه رمضان را مانند يك جشن ملي برگزار مي‌كنند.

در كويت، مسلمانان اين كشور در آخرين روز ماه شعبان مراسم ويژه‌اي را در اين كشور برگزار مي‌كنند و فرا رسيدن ماه مبارك رمضان را با توزيع شيريني و حلواي مخصوص كه براي اين روز تهيه مي‌شود جشن مي‌گيرند. در اين كشور كمتر كسي است كه 5 روز اول ماه رمضان را در خانه بماند چراكه در اين كشور رسم بر اين است كه در اين 5 روز به ديدن بزرگان رفته و فرارسيدن اين ماه را به همديگر تبريك بگويند.

نكته: در مكه همه روزه سفره‌افطاري در خانه خدا به هنگام اذان مغرب پهن مي‌شود و تمام مردم از كسبه، كارمندان، زائران و افراد مستمند دور هم كنار سفره افطاري مي‌نشينند و روزه‌شان را با افطاري خانه خدا باز مي‌كنند
پانزدهم ماه رمضان ( مصادف با روز تولد امام حسن مجتبي(ع))‌ مراسم خاصي در كويت برگزار مي‌شود. در اين مراسم پس از افطار در يك مراسم نمادين كودكان با لباس‌هاي سنتي به خيابان‌ها آمده و با خواندن سرودهاي محلي اين روز را به بزرگ‌ترها تبريك مي‌گويند. برگزاري مراسم افطار دسته‌جمعي نيز از ديگر سنت‌هاي مردم مسلمان كويت است. در اين كشور همچنان به رسم گذشته، افرادي وظيفه بيدار كردن مردم در شهرهاي ماه رمضان را بر عهده دارند.

با فرا رسيدن ماه مبارك رمضان شور و شوق خاصي نيز پايتخت سوريه را فرا مي‌گيرد. در اين روزها بازار مواد غذايي و سبزيجات در اين كشور پرازدحام و شلوغ است يكي از ويژگي‌هاي مشترك سوريه و ايران اين است كه در اين ماه خيابان‌ها در ساعات نزديك به اذان مغرب بسيار شلوغ مي‌شود و همه روزه‌داران تلاش مي‌كنند براي افطار خود را به منزل برسانند به گونه‌اي كه هنگام اذان مغرب، خيابان‌ها خالي از تردد عابران پياده و اتومبيل‌ها خواهد شد.

در كشور عربستان به خاطر خوش‌يمني اين ماه مردم لوازم و اثاثيه جديدي را جايگزين اثاثيه قديمي منزلشان مي‌كنند. بيش از 18 ميليون مسلمان عربستاني از طريق پيام كوتاه از حلول ماه رمضان مطلع مي‌شوند. در اغلب روزنامه‌هايي كه در اين كشور به چاپ مي‌رسند در ايام ماه مبارك رمضان صفحه‌اي براي پاسخگويي به سوالات شرعي روزه‌داران اختصاص داده مي‌شود.

در مكه نيز همه روزه سفره افطاري در خانه خدا به هنگام اذان مغرب پهن مي‌شود و تمام مردم از كسبه، كارمندان، زائران و حتي افراد مستمند دور هم كنار سفره افطاري مي‌نشينند و روزه‌شان را با افطاري خانه خدا باز مي‌كنند و در واقع در اين ماه كسي در مكه گرسنه به خواب نمي‌رود.

رمضان در كشورهاي اروپايي

براساس آمارهاي رسمي، بيش از 6 ميليون مسلمان ساكن كشور فرانسه هستند كه نيمي از آنها مليت فرانسوي دارند. برپايي بازارهاي عمومي و فروش خرما و شيريني‌هاي مخصوص از سنت‌هاي ماه رمضان در اين كشور است، اما نكته جالب توجه اين است كه غذاهايي كه به عنوان افطار آماده مي‌شوند تنها به مسلمانان اختصاص ندارند و حتي افراد غيرمسلمان نيز مي‌توانند از غذاهايي كه به عنوان افطاري در رستوران‌ها عرضه مي‌شود، بخورند. معمولا افراد غيرمسلمان علاقه زيادي به خوردن غذاهاي سنتي افطاري كه توسط مسلمانان تهيه مي‌شود، دارند. مسلمانان فرانسه و بويژه جوانان بي‌صبرانه در انتظار فرارسيدن اين ماه هستند.

در اين ماه، مسلمانان علاوه بر برپايي نماز جماعت و روزه‌داري، صندوق‌هاي خيريه‌اي را با هدف كمك به نيازمندان مسلمان و غيرمسلمان ايجاد مي‌كنند. در كشورهاي آلمان و انگليس نيز همچون كشور فرانسه، برگزاري مراسم ماه مبارك رمضان با استقبال زيادي همراه است. در كشور آلمان بيش از 5/3 ميليون مسلمان زندگي مي‌كنند و در شركت‌ها و اداراتي كه شمار زيادي از مسلمانان در آنجا مشغول كار هستند در ايام ماه مبارك رمضان، تغييراتي در ساعت كاري ايجاد مي‌شود و بخشي از ساعات كاري نيز به اقامه نماز و افطاري دادن اختصاص مي‌يابد.

گرچه در كشورهاي اسكانديناوي مانند سوئد و نروژ تعداد مسلمانان بسيار كم است، اما در اين كشور اسلام دومين مذهب رسمي كشور پس از مسيحيت است. بزرگ‌ترين مشكل كشورهاي اسكانديناوي ديدن ماه در آسمان است كه اغلب امكان‌پذير نخواهد بود و به همين علت در كشور سوئد مسلمانان از محاسبات نجومي كشورهاي عربستان و ايران يا ديگر كشورها براي تشخيص پايان ماه‌هاي عربي استفاده مي‌كنند.

در كشور تانزانيا نيز مردم براي كسب آمادگي بيشتر براي ماه مبارك رمضان، روزهاي شنبه و دوشنبه ماه شعبان را روزه مي‌گيرند. در اين كشور روزه گرفتن براي همه افراد از سن 12سالگي واجب است و غذا خوردن و تظاهر به روزه‌خواري در مكان‌هاي عمومي مجازات سختي دارد. فروشگاه‌ها و مراكز خريد در طول روز تعطيل است و فضاي شهر به گونه‌اي است كه حتي غيرمسلمانان نيز در اين ماه از غذا خوردن خودداري مي‌كنند.

با توجه به آنچه گفته شد مي‌توان دريافت كه اين ماه نزد همه مسلمانان جهان از قداست و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. مسلمانان سراسر دنيا در اين ماه يكرنگ و يكصدا به عبادت و راز و نياز با خداوند متعال مي‌پردازند.

چنانكه بيان شد از ويژگي‌هاي اين مراسم عبادي اين است كه در هر گوشه‌اي از اين دنياي بزرگ و پهناور مردم مسلمان ماه رمضان را براساس آداب و رسوم خود زينت بخشيده و تصوير شگفت‌‌انگيزي از اين ماه را به نمايش مي‌گذارند. به طوري كه مشاهده شده است مسلمانان ساكن كشورهاي اروپايي حتي در خيابان‌ها به دادن نذري اقدام مي‌كنند و اروپايياني كه به ماه رمضان اعتقادي ندارند از گرفتن غذاهاي نذري مسلمانان استقبال مي‌كنند و حتي در صف غذاهاي نذري مي‌ايستند.

فرانك فراهاني جم
جام‌جم