دوربرگردانهايي كه روزي راهكاري براي بهبود ترافيك بودند، حالا خود دردسرساز شدهاند
وداع دوربرگردانها از بزرگراههاي شهر
جام جم آنلاين: انگار قرار نيست سناريوي طرحهاي ترافيكي غيركارشناسي به اين زوديها تمام شود و اين بار نوبت دوربرگردان هاست كه در اين راه قرباني شوند.
در حالي كه چند سال پيش سياست مسوولان وقت حمل و نقل ترافيكي شهر احداث دوربرگردانها در بزرگراههاي پايتخت بود اما حالا با گذشت چند سال از آن روزها مسوولان حمل و نقل و ترافيكي فعلي شهرداري تهران معتقدند اين دوربرگردانها نه تنها كارايي لازم را ندارند بلكه حادثهساز هم هستند.
معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران به همين دليل از حذف تدريجي دوربرگردان از بزرگراههاي شهر تهران خبر داده و ميگويد: دوربرگردانها بشدت ايمني بزرگراهها را كاهش داده و عامل تصادفات بسياري شدهاند.
سيدجعفر تشكري هاشمي با تاكيد براينكه ساخت دوربرگردان در بزرگراهها راه حل مناسبي براي كاهش بار ترافيكي نيست از حذف تدريجي دوربرگردانها با ايجاد تقاطعهاي غيرهمسطح و ايجاد رمپ و لوپها خبر ميدهد.
خوب يا بد مساله اين است
طرحهاي ترافيكي كه براي روانسازي بارترافيك شهر هر از گاهي توسط مسوولان دستگاههاي متولي پيشنهاد و به اجرا گذاشته ميشود براي خودش حكايتي است.
زماني يك مسوول ترافيكي با تاكيد بر تاثير مثبت فلان طرح در بهبود و روان سازي بار ترافيك شهر اصرار بر اجراي آن دارد و چند سال بعد با تغيير آن مدير و آمدن مسوول ديگري كاركردهاي همان طرح ترافيكي زير سوال ميرود و حتي اعلام ميشود كه طرح مذكور نه تنها اثر مثبتي نداشته بلكه حادثه ساز هم بوده است كه دوربرگردانها نمونه بارز اين وضعيت هستند.مرداد ماه سال 84 بود كه دكتر بهبهاني معاون حمل و نقل و ترافيك وقت شهرداري تهران اعلام كرد به منظور روانسازي تردد خودروها و كاهش زمان سفرهاي درون شهري ۱۴۰ دور برگردان در سطح شهر تهران طراحي و احداث خواهد شد.مسوولان وقت حوزه حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران در آن زمان تاكيد داشتند كه احداث دوربرگردانها اثرات مثبتي در روان سازي بار ترافيك شهر خواهد داشت، حذف چراغهاي راهنمايي، افزايش سرعت خودروهاي عبوري، كاهش تصادفات رانندگي احتمالي، جلوگيري از اجراي پروژههاي پرهزينه مانند تقاطعهاي غيرهمسطح و از همه مهمتر افزايش 30 درصدي ظرفيت عبوري خودروها از جمله اين موارد است.
اما دوربرگردانهايي كه اين چنين مسوولان ترافيكي وقت روي اثرات مثبت آنها در روانسازي بار ترافيك معابر شهر تاكيد داشتند حالا پس از گذشت 5 سال خود متهم اصلي در بروز تصادفات و حوادث رانندگي در داخل شهرها شناخته شدهاند و مسوولان ترافيكي شهر انگشت اتهام را به سوي آنها نشانه گرفتهاند.
كدام مطالعات كارشناسي؟
اينكه ميگويند فلان طرح كارشناسي از پشتوانه صدها ساعت مطالعه و بحث كارشناسي برخوردار است شايد حالا ديگر تا حدي شعاري به نظر بيايد.
طرح ترافيكي براي مدتي در شهر به اجرا درميآيد و پس از گذشت مدتي مسوولان تصميم به متوقف كردن اجراي اين طرح ميگيرند و همين موجب تعجب شهروندان شده است.
مگر نه اينكه پيش از اجراي هر طرح ترافيكي مسوولان با اصرار تاكيد دارند كه طرح مذكور از پشتوانه مطالعات كارشناسي برخوردار بوده است ؟ اصولا چرا بايد يك طرح ترافيكي براي ماهها به اجرا گذاشته شود و سپس اعلام شود كه اين طرح نه تنها اثربخش نبوده بلكه مشكلساز هم شده و به همين دليل بايد اجراي آن را متوقف كرد؟
حالا به نظر ميرسد دوربرگردانها هم به سرنوشت همان دسته از طرحهاي ترافيكي مبتلا شده اند و در اينكه آيا دوربرگردانها قبل از اجرا از پشتوانه مطالعات كارشناسي برخوردار بودهاند يا نه جاي شك وجود دارد.
ضرورت بازنگري دورهاي
اين يك واقعيت است كه وضعيت حمل و نقل و ترافيك در شهرها با گذشت زمان مرتب درحال تغيير و تحول است و به همين دليل است كه نميتوان به صراحت اعلام كرد كه فلان طرح ترافيكي براي هميشه از كارآمدي لازم برخوردار است.
كارشناس ترافيك شهري: وضعيت حمل و نقل و ترافيك در شهرها با گذشت زمان مرتب درحال تغيير است بنابراين نميتوان بصراحت اعلام كرد كه فلان طرح ترافيكي براي هميشه از كارآمدي لازم برخوردار است
اين همان موضوع مهمي است كه دكتر جليل شاهي كارشناس حمل و نقل و ترافيك شهري و مدرس دانشگاه در گفتوگو با «جامجم» به آن تاكيد ميكند: شايد دوربرگرداني كه 5 سال پيش در بزرگراهي ايجاد شده حالا ديگر كارايي لازم را نداشته باشد ازطرف ديگر شايد خيابان يا بزرگراهي كه چند سال پيش نيازي به احداث دوربرگردان نداشت حالا به دليل تغيير شرايط مشكلش فقط با احداث دوربرگردان حل شود.اما نكته اصلي كه اين كارشناس حمل و نقل و ترافيك به آن اشاره ميكند اين است كه مسوولان شهري بايد هر چند سال يكبار در طرحهاي ترافيكي تجديد نظر كنند تا در صورت مشكل ساز شدن هر يك از آنها موارد نقص آنها را برطرف كنند.
هم خوب، هم بد
دكتر شاهي مي گويد:البته تعدادي از اين دوربرگردانها مفيد بودند از جمله دوربرگردانهايي كه در اتوبان چمران احداث شدند اما در برخي مسيرها هم ميتوانند خطرناك و حادثهساز باشند از جمله دوربرگردانهايي كه در مسير آزادي به سمت مهرآباد احداث شده و دوربرگردان حادثهخيزي است.
مدرس دانشگاه علم و صنعت ايران توضيح ميدهد: دوربرگردانها در جاهايي بسيار كارآمد و ضروري هم هستند از جمله در مسيرهاي بينشهري كه در فواصل هرچند كيلومتر نيازمند احداث دوربرگردانها هستيم تا در صورت نياز رانندگان بتوانند تغيير مسير بدهند، اما اگر همين دوربرگردانها در خيابانها يا مسيرهاي كمعرض احداث شوند يا در آنجا مامور راهنمايي و رانندگي براي كنترل ترددها حضور نداشته باشد و... قطعا ميتواند حادثهساز شود.
در چنين شرايطي اين كارشناس حمل و نقل و ترافيك و مدرس دانشگاه، بهرهگيري از نظرات و تجربيات استادان دانشگاهي و صاحبنظران حوزه حمل و نقل و ترافيك را به عنوان پشتوانه محكمي براي اجراي موفق هر طرح ترافيكي ضروري دانسته و معتقد است: قطعا پروژههاي چند صد ميلياردي را نميتوان بدون برخورداري ازپشتوانه مطالعات دقيق كارشناسي به اجرا درآورد.
منطقي نيست!
اما اين تنها كارشناسان حوزه حمل و نقل و ترافيك نيستند كه معتقدند نبايد دوربرگردانها را طرح ترافيكي ناكارآمد دانست چراكه رئيس اداره تصادفات پليس راهور تهران نيز معتقد است نميتوان براي همه دوربرگردانهاي شهر يك نسخه واحد پيچيد و تاكيد كرد كه همه دوربرگردانها ناكارآمد و حادثهساز هستند زيرا چنين استدلالي كاملا غيرمنطقي است. سرهنگ ابراهيم وهاب زاده در گفتوگو با «جامجم» ميگويد: دوربرگردانها به عنوان يكي از اقدامات مهندسي ترافيك به دليل حذف تلاقي گردشها با جريان مستقيم ترافيك عبوري مسير متقابل و موافق از آنجا كه موجب افزايش ظرفيت عبوري و روانسازي جريان ترافيك و همچنين سهولت در گردشها ميشود در نوع خود يك تكنيك مهندسي ترافيك به شمار ميآيد كه نميتوان آن را نفي كرد اما دوربرگرداني كه احداث ميشود بايد داراي ويژگيهايي نيز باشد. وي توضيح ميدهد: محل احداث دوربرگردان بايد از فضاي كافي و مناسب برخوردار باشد و محيط اطراف دوربرگردان بايد به كمك ابزار و تجهيزات ايمني كاناليزه شده باشد و در محل دوربرگردان حداقل يك خط عبوري با عرض مناسب در حاشيه هر دو مسير رفت و برگشت در راستاي افزايش سطح سرويسدهي به خودروهاي عبوري اضافه شود. به گفته سرهنگ وهابزاده همچنين ضروري است كه تابلوها و علائم مشخصهاي از چند كيلومتري نزديكي به دوربرگردان نصب شده و رانندگان را از وجود دوربرگردان مطلع كنند تا آن دسته از رانندگاني كه قصد تغيير مسير و استفاده از دوربرگردان را دارند بتوانند تصميمگيري كنند و در لايني كه به دوربرگردان منتهي ميشود، قرار بگيرند.
سرهنگ وهابزاده يكبار ديگر با تاكيد بر اينكه نميتوان با اين ادعا كه تمام دوربرگردانهاي شهر حادثهساز هستند آنها را جمعآوري كرد، تصريح ميكند: بهترين راهكار اين است كه تيم كارشناسي وضعيت دوربرگردانهاي شهر را مورد بررسي قرار دهند و آن دسته از دوربرگردانهايي را كه استاندارد نيستند يا به دليل مشكلاتي حادثهساز شدهاند، شناسايي كنند تا نسبت به رفع نقايص آنها اقدام شود و در مقابل دوربرگردانهايي كه بدون هيچ مشكلي عملكرد مفيدي دارند همچنان به فعاليت خود ادامه دهند.
دوربرگردانها چه بمانند و چه بروند، نكته مهمي كه نبايد به سادگي از كنار آن گذاشت ضرورت مطالعات دقيق كارشناسي پيش از هرگونه تصميمگيري درباره سرنوشت يك طرح ترافيكي است. چه هنگام آغاز براي اجراي آن طرح و چه براي هر تصميمي درخصوص توقف آن و در اين ميان دعوت از كارشناسان و متخصصان حوزه حمل و نقل و ترافيك و بهرهگيري از نظرات و تجربيات آنان نكته كليدي است كه مسوولان ترافيكي شهر نبايد از آن غافل شوند.
پوران محمدي / گروه جامعه