جام جم آنلاين: يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي كودكان درفصل تابستان، اسهال و استفراغ است. هر چند اين بيماري در فصل‌هاي ديگر سال هم گريبان كودكان را مي‌گيرد، اما در تابستان بيشتر و رايج‌تر است. آنقدر كه مي‌تواند به بستري شدن كودك در بيمارستان بينجامد.البته اسهال و استفراغ تنها مختص كودكان نيست و بزرگسالان را نيز در هر سن و سالي مي‌تواند درگير كند، اما بروز و درمان آن ميان بچه‌ها و بخصوص شيرخواران اهميت ويژه‌اي دارد.
به گفته دكتر نسرين الهي‌مهر، در فصل تابستان به دليل گرماي هوا و وجود ميوه‌ها و سبزيجات مختلف كه هر دو عاملي براي ابتلا به اسهال و استفراغ است، خانواده‌ها بايد براي حفظ سلامت بچه‌ها دقت بيشتري داشته باشند.
اين متخصص كودكان در گفت‌وگو با «جام‌جم» در اين‌باره توضيح مي‌دهد: تعريف اسهال با توجه به عادت روده افراد مختلف، متفاوت است. اما به طور كلي دفع مدفوع آبكي و شل بيشتر از 5 بار در روز را اسهال مي‌گويند.
كم‌آبي بدن
دكتر الهي‌مهر با اشاره به اهميت اين بيماري ميان شيرخواران هشدار مي‌دهد: اسهال معمولا در 2 سال اول زندگي شيوع بيشتري دارد و عامل 85 درصد مرگ و مير شيرخواران در اين سنين است. علت اصلي بروز چنين وضعيتي نيز از دست دادن آب بدن و كم‌آبي است.
به گفته اين پزشك متخصص، اگر آب بدن كودك بر اثر ابتلا به اسهال بشدت كاهش يابد، شرايط خطرناك است و حتي مي‌تواند منجر به مرگ وي شود.
دكتر الهي‌مهر با اشاره به عوامل ديگري كه منجر به مرگ و مير كودكان مي‌شود، مي‌افزايد: اسهال خوني، سوءتغذيه و عفونت‌هايي مانند عفونت ريه نيز از ديگر عوامل مرگ و مير شيرخواران در 2 سال اول زندگي آنها به حساب مي‌آيد.
علل بروز اسهال
بروز اسهال مي‌تواند زمينه‌ساز مشكلاتي جدي و گاه خطرناك شود.
دكتر الهي‌مهر در اين‌باره يادآور مي‌شود: اسهال مهم‌ترين عامل سوء تغذيه به حساب مي‌آيد؛ بخصوص در كشورهاي در حال توسعه.
كودكان ممكن است به دلايل مختلفي دچار اسهال شوند. پدر و مادرها نيز معمولا مي‌خواهند علت بروز اسهال را بفهمند تا به شيوه‌هايي مطمئن از ابتلا به آن پيشگيري كنند.
به گفته دكتر الهي‌مهر، اسهال به علت‌هاي مختلف باكتريال و ويروسي يا بر اثر سم موجود در غذاها ايجاد مي‌شود.
اين پزشك متخصص با اشاره به اين‌كه بهترين شيوه پيشگيري از اسهال رعايت بهداشت است، يادآور مي‌شود: يكي از ساده‌ترين و در عين حال مهم‌ترين كارها شستشوي مرتب و دقيق دست‌ها بخصوص قبل از صرف غذا و استفاده از آب بهداشتي و سيستم فاضلاب مناسب است.
دكتر الهي‌مهر با تاكيد بر استفاده از شير مادر براي جلوگيري از اسهال مي‌گويد: تغذيه شيرخوار با شير مادر از ابتلا به اسهال پيشگيري مي‌كند و در اين زمينه بسيار موثر است. بنابراين نبايد در صورت ابتلا به اسهال، تغذيه با شير مادر را قطع كرد.
اقدامات پس از ابتلا
با تمام مراقبت‌ها و رسيدگي‌ها باز هم ممكن است گاهي كودك دچار اسهال شود. بنابراين مهم است بدانيد در اين شرايط چگونه بايد از او مراقبت و به بهبود وضعيتش كمك كنيد.
دكتر الهي‌مهر با بيان اين‌كه والدين بايد عوامل خطر را در نظر داشته باشند، يادآور مي‌شود: بروز اسهال خوني در شيرخواران بسيار مهم و قابل توجه است. به اين معني كه ابتلا به اسهال خوني براي شيرخواران نياز به توجه و رسيدگي ويژه دارد.
وي به علائمي كه نشان‌دهنده كم‌آب شدن بدن است، اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بي‌قراري‌هاي شديد، خشك شدن مخاط‌ها به صورت خشك شدن دهان و از بين رفتن اشك از جمله علائم كم‌آبي است. زماني كه شرايط به سمت بي‌حالي و خواب آلودگي كودك پيش مي‌رود، مشخص است كم‌آبي شديدي رخ داده است و بايد سريع براي درمان مناسب اقدام شود.
درمان اسهال؛ ساده ولي مهم
دكتر الهي‌مهر درباره شيوه درمان اسهال توضيح مي‌دهد: بسياري از اسهال‌ها با استفاده از سرم‌هاي خوراكي خاصي به اسم او.آر.اس كه در بازار موجود است، درمان مي‌شود. والدين مي‌توانند او.آر.اس را از داروخانه‌ها تهيه و با كمك آن هم از كم‌آبي كودك پيشگيري كنند و هم اسهال را درمان نمايند.
به گفته وي، پس از ابتلا به اسهال در درجه اول استفاده از او.آر.اس و پس از آن مصرف مايعات به مقدار كافي مطرح است. اين پزشك متخصص با تاكيد بر اين‌كه تغذيه با شير مادر هنگام اسهال نبايد قطع شود، مي‌افزايد: خانواده‌ها نبايد براي درمان اسهال به‌طور خودسرانه از آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده كنند. چون بيشتر اسهال‌ها ويروسي است و نيازي به آنتي‌بيوتيك ندارد. در شرايط خاصي هم كه آنتي‌بيوتيك لازم است، تنها بايد زير نظر پزشك و با تجويز وي مصرف شود.
كدام نوع مايعات
حالا كه صحبت از مصرف مايعات مي‌شود، شايد فكر كنيد كدام نوع مايعات مناسب است و كدام يك نبايد مصرف شود. دكتر الهي‌مهر در اين زمينه توضيح مي‌دهد: محدوديت زيادي براي مصرف مايعات وجود ندارد، بجز مايعاتي كه خيلي شيرين يا خيلي محرك است، مانند چاي خيلي شيرين، قهوه يا آبميوه‌هاي صنعتي و غليظ.
وي با اشاره به شرايطي كه كودك نمي‌تواند چيزي بخورد،يادآور مي‌شود: اگر كودك دائم استفراغ مي‌كند يا از بي‌حالي توانايي خوردن ندارد، بايد حتما براي سرم درماني به اورژانس مراجعه شود.
نيلوفر اسعدي بيگي
گروه سلامت