وظايف
منتظران جوان
تلاش
دشمن اين است كه تعهد ما را به احكام دين كم رنگ و ضعيف سازد. آنها زن و مرد و
جوان و پير را هدف قرار داده و مىخواهند سنگرهاى فرهنگى و علمى ما را تصرف كنند و
آن را از اسلام و از افتخار مسلمين به گذشتههاى خود تهى كنند. اينان به اسم مليت،
تمدن، وطن و حمايت از آزادى، تجدّد، دفاع از حقوق بانوان، روشن فكرى و طرح عناوين
فريبنده به معنويت، اسلاميت و ولايت، حمله مىكنند. همچنين از موج اسلام گرايى در
درياى متلاطم جامعه ميلياردى و شور و شوق مسلمانان براى بازگشت به مبانى اصيل
اسلامى به وحشت افتاده و در برابر انقلاب عظيم اسلامى از هيچگونه توطئهاى
فروگذار نيستند.
جوانان
ما بايد در راه عقيده و روش خود ثابت قدم و استوار بوده و دين خدا را يارى كنند تا
آقا و مولاى خود را شاد و مسرور سازند. در برابر اين همه كينه، مكر، سياستهاى
مكارانه، هجوم فرهنگى، افكار الحادى و اسلامزدا، تبليغات شوم و قلم به دستهاى
مزدور، اين جوانان غيرتمند مسلمان هستند كه بايد از اسلام، آرمانها و اهداف آن
دفاع كنند و توطئهها را بىاثر سازند. همه منتظران بايد از سنگرهاى اسلام و
مرزهاى فكرى و عقيدتى اسلام حفاظت كنند.
اگر
جهاد اكبر و جهاد كبير جزء وظايف منتظران عصر غيبت است، مشكلاتى را به همراه خواهد
داشت. هم جهاد اكبر اين مشكلات را دارد و هم جهاد كبير. كسى كه مىخواهد خود را
بسازد با اين مشكلات روبه رو مىشود و كسى كه در صدد ساختن ديگران است، باز با اين
مشكلات درگير است، البته منتظران حقيقى در مسير ايفاى مسئوليت خويش پايدارى و
مقاومت مىكنند. توجه به بعضى از وظايفى كه مىتواند در رشد، بالندگى و پويايى
جامعه اسلامى مؤثر باشد عبارتند از:
1.
شناخت حجت خدا و امام عصر(عج)
اوّلين
و مهمترين وظيفهاى كه هر شيعه منتظر بر عهده دارد كسب معرفت از وجود مقدس امام و
حجت زمان خويش است. اين موضوع بدان درجه اهميت دارد كه در روايت آمده است:
مَنْ
ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ مَيْتَةً جاهِلَيَّةً؛(29)
هر
كسى بميرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلى مرده است.
البته
مقصود از «معرفت امام» را كه در روايتهاى متعدد به آن اشاره شده مىتوان چنين
تبين كرد:
بدون
ترديد، مقصود از شناختى كه امامان ما، كه درودها و سلامهاى خداوند برايشان باد،
تحصيل آن را نسبت به امام زمان مان امر فرمودهاند، اين است كه ما آن حضرت را آنچنانكه
هست بشناسيم، بهگونهاى كه اين شناخت سببِ در امان ماندن ما از شبهههاى ملحدان و
مايه نجات مان از اعمال گمراه كننده مدعيان دروغين باشد و اينچنين شناختى جز به
دو امر حاصل نمىگردد: اوّل شناختن مشخص امام(عج) به نام و نسب و دوم، شناخت صفات
و ويژگىهاى او و به دست آوردن اين دو شناخت از اهم واجبات است.(30)
البته
شناخت دوم مىتواند در زندگى فردى و اجتماعىِ منتظران، منشأ اثر و تحوّل باشد،
زيرا اگر كسى به حقيقت به صفات و ويژگىهاى امام عصر(عج) و نقش و جايگاه آن حضرت
در عالم هستى و فقر و نياز خود نسبت به او واقف شود، هرگز از ياد و نام آن حضرت
غافل نمىشود. البته شناخت و معرفت حقيقى به آن حضرت جز با عنايت خداوندى ميسور
نيست. بنابراين، بايد از درگاه الهى توفيق شناخت حجتش را درخواست كرد.
2.
تهذيب نفس و كسب فضايل اخلاقى
وظيفه
مهم شيعه منتظر، تهذيب نفس و آراستگى به اخلاق نيكوست. در روايتى از امام صادق(ع) آمده
است:
هر
كس دوست مىدارد از ياران حضرت قائم(عج) باشد بايد منتظر باشد و در اين حال، به
پرهيزگارى و اخلاق نيكو رفتار نمايد، پس چنانچه در اين حال بميرد و پس از مردنش
قائم(عج) به پا خيزد، پاداش او هم چون پاداش كسى خواهد بود كه آن حضرت را درك كرده
است، پس كوشش كنيد و در انتظار بمانيد، گوارا باد شما را اى گروه مشمول رحمت
خداوند.(31)
در
توقيع شريفى كه از سوى حضرت براى شيخ مفيد صادر شد، اعمال ناشايست و گناهانى كه از
شيعيان آن حضرت سر مىزند يكى از اسباب طولانى شدن غيبت و دورى شيعيان از لقاى
ايشان شمرده شده است.
3.
پيوند با مقام ولايت
حفظ
و تقويت پيوند قلبى با امام عصر(عج) و تجديد دايمى عهد و پيمان با آن حضرت از
وظايف مهمى است كه شيعيانِ منتظر به عهده دارند. يك شيعه و منتظر واقعى على رغم
غيبت ظاهرى آن حجت الهى هرگز نبايد احساس كند كه در جامعه رها و بىمسئوليت بوده و
هيچ تكليفى نسبت به امام و مقتداى خود ندارد. از شيعيان خواسته شده كه در آغاز هر
روز و حتى بعد از نمازواجب دعاى عهد بخوانند كه نشان از اهميت پيوند دايمى شيعيان
با مقام عظماى ولايت دارد.
اگر
شيعه، در آغاز روز با حضور قلب و توجه، چنين عهد و پيمانى را با امام(ع) تجديد
كند، هرگز تن به ركود، ذلت، خوارى، ظلم و بىعدالتى نمىدهد، هرگز دچار بحران
فرهنگى و از خود بيگانگى، يأس و نوميدى و انحطاط نخواهد شد. به دليل اهميت و
اعتبار دعاى عهد بخشى از آن را نقلمىكنيم:
بار
خدايا! من در بامداد اين روز و تمام دوران زندگانىام، عهد و عقد و بيعتى را كه از
آن حضرت برگردن دارم با او تجديد مىكنم كه هرگز از آن عهد و بيعت برنگردم و بر آن
پايدار بمانم. بار خدايا! مرا از انصار و ياران آن حضرت و مدافعان از حريم مقدس او
و شتابندگان در پى انجام مقاصدش و امتثال كنندگان اوامر و نواهىاش و حمايت
كنندگان از وجود شريفش و سبقت جويان به سوى خواستهاش و شهيد شدگان در ركاب و در
حضور حضرتش قرار ده.(32)
4.
كسب آمادگى براى ظهور حجت حق
در
اين عصر بر شيعيان لازم است كه با مسلح شدن به تجهيزات نظامى روز خود را براى
مقابله با دشمنان قائم(عج) آماده سازند. البته در حال حاضر، به دليل وجود حكومتى
شيعى و حاكميت فقيه جامع الشرايط بر سرزمين اسلامى اين وظيفه در درجه اوّل بر عهده
حكومت اسلامى است كه قواى مسلح كشور را در بالاترين حدّ آمادگى نظامى قرار دهند تا
به فضل خدا در هر لحظه كه اراده الهى بر ظهور منجى عالم بشريت قرار گرفت بتوانند
به بهترين نحو در خدمت آن حضرت باشند.(33)
در
خصوص اين وظيفه از امام صادق(ع) چنين نقل شده است:
هر
يك از شما بايد براى خروج حضرت قائم(عج) سلاحى مهيا كند، هر چند يك تير شد كه خداى
تعالى هرگاه بداند كه كسى چنين نيتى دارد اميدوارم عمرش را طولانى كند تا آن حضرت
را درك كند. (و از ياران و همراهانش قرار گيرد.)(34)
سخنى
دوستانه با منتظران جوان
انقلاب
اسلامى آنگاه ارزش خود را نشان داد كه در برابر بزرگترين قدرتهاى شيطانى
ايستاد، با آنها مبارزه كرد و رسالت جهانى خود را به جهانيان ارائه نمود. با اين
وصف، كسانى كه فكر مىكنند بايد گوشهاى استراحت كنند تا امام زمان(عج) ظهور كند و
جهان را پر از عدل و قسط نمايد، سخت در اشتباهند. جوانان ما بايد بيشتر بكوشند و
مبارزه كنند و اين تحوّل و تكامل نفسى را هرچه سريعتر در روح و قلب خود ايجاد
نمايند تا باعث تسريع در ظهور حضرت شوند. اما در عين حال، بايد دانست كه امام حاضر
است و بر اعمالمان نظارت دارد. امام پيروان خود را رها نكرده و به دست هواها
نسپرده، مراقب آنهاست، اگر به آنها ناراحتى برسد قلب مباركش به درد مىآيد، اگر
خونريزى ناحقى درجايى صورت بگيرد، حضرت ناراحت مىشود. آن بزرگوار مراقب است و با
تمام وجود مىكوشد تا اين تحوّل نفسى را در اين امت به وجود بياورد. به راستى آيا
آنگونه كه حضرت در مقابل مشكلات و گرفتارىهاى ما دردمند مىشود. ما هم در برابر
كينه توزىها و كم لطفىهايى كه در حق آن حضرت مىشود عكسالعمل نشان مىدهيم!؟
اگر مؤمنين حميّت در دين نداشته باشند و نسبت به مقدساتشان حساسيت نشان ندهند،
رفته رفته دين از ميان مىرود. بنابر اين، امر به معروف و نهى از منكر بر همه كس
واجب و لازم است و با كوتاهى در آن انواع فسق و فجور ظاهر مىشود.
اگر
جوانان ما در اعتقادشان به خود بقبولانند كه امام زمان(عج) در ميان آنها زندگى مىكند
و شاهد اعمالشان است، رفتار و زندگى و مرگ و حيات آنها تغيير كيفى مىيابد. متأسفانه
اين ويژگى در بين جوانان ما كم رنگ شده است. شايد براى لحظاتى يا روزهايى درباره
وجود مباركش فكر كنند، اما بعد او را به فراموشى مىسپارند. اگر آنها امام زمان(عج)
را اسطورهاى در تاريخ به حساب آورند، اشتباه بزرگى كردهاند. امام زمان حضور دارد
و هر عملى را كه ما انجام مىدهيم مىبيند و مىشنود. روزى كه ما به اين اعتقاد
برسيم و آن را لمس كنيم، بزرگترين جهشها را در راه تكامل زندگى مان برداشتهايم
و اين قدم اصلى براى تسريع در ظهور حضرت است. بنابر اين، بايد هر چه سريعتر در
خود تحوّل ايجاد كنيم و خود را آماده سازيم و به آن درجه از رشد عقلى، ايمانى و
اخلاقى برسيم كه توان تحمل آن وجود مبارك را داشته باشيم. مطمئناً اگر به آن درجه
از آگاهى برسيم، بهطور قطع، حضرت ظهور خواهند فرمود. امام زمان(عج) در انتظار
لحظهاى است كه اين تحوّلات درونى كه بايد در قلب و روح انسانها به وجود آيد، به
حدّ كمال خود برسد تا حضرت بتواند ظهور كند. امام زمان(عج) در ميان ما حاضر است و
زندگى مىكند، او ما را مىبيند، ولى ما از ديدنش محروم هستيم، اين ماييم كه قلب و
روحمان از بار گناهان پوشيده شده و قادر نيستم وجود مباركش را درك كنيم. او از ما
غيبت نكرده، ماييم كه از او غيبت كردهايم.(35)
هشدار
به مدعيان انتظار
اگر
كسى بر خلاف ادعاى دوستى، صفاتى ضد صفات اهل بيت دارد؛ طبيعى است كه در صدق ادعاى
او دچار ترديد شويم و احياناً تكذيبش كنيم. امام صادق(ع) در اينباره معيار خوبى
را ارائه كردهاند:
ما
اساس هر خوبى و خيرى هستيم و هر چه نيكى است از فروع ماست، يعنى ما درخت مبارك و
شجره طيبهاى هستيم كه شاخههاى آن جز فضيلت و تقوا و خوبى ميوهاى ندارد.
و
در شمار نيكى هاست، توحيد و نماز و روزه و فرو بردن خشم و بخشيدن خطا كار و دلجويى
از فقيران و رعايت حال همسايگان و اعتراف به فضل صاحبان فضل.
و
دشمنان ما ريشه و اصل هر شر و بدى هستند. و هر چه پليدى و زشتى است از شاخههاى «شجره
خبيثه» آنهاست و دروغ، بخل، سخن چينى، قطع رحم، رباخوارى، تجاوز به مال يتيمان،
سرقت، زنا و ارتكاب هرگونه خطا و تبهكارى از آنها ناشى مىگردد.
بنابر
اين، دروغ گفته است كسى كه پنداشته است كه با ماست، در حالى كه او به گواهى اعمال
زشتش وابسته به غير ماست و از پيوند خوردگان به درخت ناپاك دشمنان ماست.(36)
اين
حديث در حقيقت، هشدارى به دوستان و منتظران حضرت است تا به خود آيند و در اعمال و
رفتار خود بينديشند و با تأمّل در اعمال دريابند كه خلق و خو و رفتار و گفتارشان
با كدام گروه مشابهت دارد و ميوه كدام يك از آن دو درخت «خبيث» و «طيّب» است.
اگر
ديدند آن چه از دل و مغز و اعضايشان تراوش مىكند توحيد، تقوا و طهارت است، دل خوش
دارند كه شاخه وجودشان با شجره طيبه اهل بيت و ذخيره آنان، يعنى امام زمان(عج) پيوند
خورده است و اگر ديدند خداى ناكرده آن چه از درون و برونشان بر مىخيزد نقطه مقابل
اعمال و رفتار آن حضرت است، نه كسب و تجارتى منزه دارند، نه خانوادهاى مزكّى، نه
از فضايل اخلاقى برخوردارند و نه از قبايح عملى دورند، چشمانشان ناپاك و زبانشان
نامهذب است، نگران باشند كه مبادا شاخه وجودشان با شجره خبيثه دشمنان امام زمان(عج)
پيوند خورده است، چرا كه پيام امام زمان(عج) همانپيام اجداد طاهرين شان است. كه
در زيارت جامعه فرمودهاند: وَوَصيّكُمْالتَّقْوى.
با
كلام نورانى حضرت صاحب الزمان(عج) كه خواهان عهد و پيمان قلبى شيعيان است، اين
مقال را به پايان مىبريم:
وَ
لَوْ أنَّ أشْياعَنا - وَفَّقَهُمُ اللّهُ لِطاعَتِهِ - عَلى اجْتماعٍ مِنَ
الْقُلوبِ في الوَفاءِ بِالْعَهْد عَلَيْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمْ الْيمَن
بِلقائِنا؛(37)
اگر
شيعيان ما - كه خداوند آنها را موفق به اطاعتش بدارد - دلهايشان در وفابه عهد و
پيمانى كه با ما دارند گرد هم مىآمد، از فيض ديدار ما محرومنمىشدند.
سپيده
اميد ، سيد حسين اسحاقى ، مركز پژوهشهاى اسلامى صدا و سيما