جام جم آنلاين: طي روزهاي آغازين تير ماه جامعه محیط‌زیست ایران شاهد ثبت دومين تا چهارمين پروژه كشور تحت مكانیسم توسعه پاك پروتكل كیوتو، كنوانسیون تغییر آب و هوای سازمان ملل متحد ، بود.

مكانیسم توسعه پاك یكی از مكانیسم‌های انعطاف پذیر تحت پروتكل كیوتوست كه مطابق آن اقدامات كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه‌یافته در راستای اهداف كنوانسیون تغییر آب و هوا، حمایت مالی و فنی كشورهای توسعه‌یافته را به همراه خواهد داشت.

عمده‌ترین هدف كنوانسیون تغییرات آب و هوا جلوگیری از افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان است تا به اين وسیله از گرمایش بیش از پیش دمای زمین و تغییرات آب و هوایی منتج از آن پیشگیری شود.

مطابق پروتكل كیوتو تنها كشورهای توسعه‌یافته متعهد به كاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در كشور متبوع خویش هستند و در صورت نیاز می‌توانند با استفاده از مكانیسم‌های تعریف شده در آن اقدامات كاهش انتشار را در سایر كشورها انجام دهند.

مكانیسم توسعه پاك نیز اجازه می‌دهد این كشورها پروژه‌های كاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را در كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه‌یافته انجام دهند و بدین ترتیب ضمن كاهش هزینه انجام تعهدات خود، تكنولوژی‌های نوین كه متضمن راندمان انرژی بالاتر می‌باشند به سایر كشورها منتقل شود.

علاوه بر این كمك‌های مالی كشورهای توسعه‌یافته برای انجام این پروژه‌ها، كاهش مصرف منابع در كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه‌یافته، بهبود شرایط زیست‌محیطی، ایجاد اشتغال و مشاركت در جامعه جهانی را به همراه دارد.

جمهوری اسلامی‌ ایران از سال 1375 عضو كنوانسیون تغییر آب و هوا بوده و پروتكل كیوتو را در سال 1384 پذیرفته است. با معرفی مرجع صلاحیتدار ملی پروژه‌های مكانیسم توسعه پاك به دبیرخانه كنوانسیون در آبان‌ 1385، ایران تمام شرایط حقوقی لازم برای توسعه و ثبت آن دسته از پروژه‌هایی كه منجر به كاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شوند را دارد. ثبت این پروژه‌ها، منابع مالی قابل ملاحظه‌ای را برای كشورهای در حال توسعه به ارمغان آورده است.

از زمان اجرایی شدن پروتكل كیوتو در نوامبر 2004 میلادی، تاكنون حدود 3200 پروژه در سراسر جهان (در كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه‌یافته) به ثبت رسیده است كه این پروژه‌ها تاكنون بیش از 600 میلیون تن كاهش انتشار گاز گلخانه‌ای داشته‌اند. عمده این پروژه‌ها در كشورهایی نظیر چین، هند، برزیل، مكزیك و... اجرا شده است كه میزان انتشار گاز گلخانه‌ای قابل ملاحظه‌ای دارند و لذا از پتانسیل كاهش انتشار (انجام پروژه كاهش انتشار) بسیاری برخوردار هستند.

ایران با رتبه پنجم در بین كشورهای در حال توسعه از نظر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و با داشتن پتانسیل بسیار بالا برای انجام پروژه‌های مكانیسم توسعه پاك تاكنون سهم چندانی در این بازار چند صد میلیارد دلاری نداشته است به طوری كه به عنوان شصت و هفتمین كشور اولین پروژه خود را در دسامبر 2009 (آذر 1388) به ثبت رساند.

طي روزهاي آغازين تيرماه، 3 پروژه دیگر مكانیسم توسعه پاك ایران به ثبت رسید و با توجه به رویكرد همسان 3 پروژه دیگر به نظر می‌رسد بزودی تعداد پروژه‌های ایران به 7مورد افزایش یابد. با ثبت این پروژه‌ها ایران دارای 4 پروژه ثبت شده و 3 پروژه در حال ثبت در هیات اجرایی سازمان ملل متحد است.

3 پروژه ثبت شده مربوط به تغییر سوخت كوره‌های بخار از مازوت به گاز طبیعی در كارخانه نیشكر شركت كشت و صنعت سلمان فارسی و شركت كشت و صنعت امام خمینی است كه سالانه حدود 60 هزار تن انتشار گاز گلخانه‌ای را كاهش می‌دهند.

در طول عمر 10 ساله این پروژه‌ها، مجموعا حدود 600 هزار تن انتشار گاز گلخانه‌ای كاهش خواهد یافت و این شركت‌ها با فروش این گواهی‌ها به كشورهای توسعه‌یافته متعهد، درآمد قابل ملاحظه‌ای را در این مدت كسب خواهند كرد.

با پیشبرد 6 پروژه مطرح در صنایع نیشكر، كاهش انتشار سالانه این پروژه‌ها مجموعا حدود 250 هزار تن خواهد بود و در طول دوره 10 ساله میزان كاهش انتشار این 6پروژه به حدود 2.5 میلیون تن خواهد رسید، كه علاوه بر ایجاد درآمد برای صنایع مذكور از انتشار حجم زیادی از آلاینده‌های هوا جلوگیری خواهد كرد.

شركت‌های كشت و صنعت نیشكر، با توجه به خشكسالی‌های اخیر، وضعیت مالی مناسبی ندارند كه با ثبت این پروژه‌ها علاوه بر تثبیت جایگاه خود در پاسداشت محیط‌زیست و ارتقاي جایگاه ایران در میان كشورهای در حال توسعه، از نظر مشاركت كشور در مقابله با تغییرات آب و هوایی، راه را برای سایر نهادها و شركت‌های ایراني كه پروژه‌های بزرگ‌تری با منابع مالی بسیار بیشتری در دست دارند، باز كرده است. امید است در آینده نزدیك شاهد افزایش تعداد پروژه‌های مكانیسم توسعه پاك و درآمد ملی از این محل باشیم.

عادل پرتوی
جام جم