جام جم آنلاين: امروزي به طور متوسط به ازای هر يكصد كيلومتري كه سواري مي‌دهند حدود 5/8 ليتر سوخت مي‌سوزانند. این حدودا مشابه عملكرد 20 سال پیش آنهاست.
البته به رغم وابستگی شدید زندگی روزمره به خودروهای بنزین‌سوز، مهندسان ناگزیر از خانه‌تكانی وسيعي در عملكردشان هستند. از قرار معلوم توافق شده يا شايد استانداردها الزام ايجاد كرده‌اند كه تا سال 1395، اين گونه خودروها بايد مصرف سوخت خود را به ازاي هر 100كيلومتر به 5/6 ليتر كاهش دهند.
همچنان كه صنعت خودروسازی جهان تحت تاثیر مشكلات جهانی به دنبال راهكاري نجات بخش يا حداقل تسكين‌دهنده برای مقابله يا خروج از بحران‌های عالمگیري همچون آلودگی و انرژی است، خودروسازان با نگاه ویژه‌ای به بحث سوخت‌های جایگزین و آینده خودروهای توان تركیبی و برقی در جاده‌ها دل بسته‌اند. در این بین اما آمارها گویای واقعیت دیگری است. به عنوان نمونه در كشوری همچون آمریكا كه بیش از همه به تغییر نگرش خودرویی برای كارآمدی انرژی و هزینه نیاز دارد، بر اساس رویكردهای اتخاذی قرار است تا سال 1395 و با ارائه مشوق‌هایی برای خودروسازان، زمینه تولید تنها 200 هزار دستگاه خودروی توان تركیبی برقی و تمام برقی در مرحله اول فراهم شود.
با این تفاصیل وقتی بحث سوخت و كارآمدی انرژی و ردپای كربنی خودروها در میان باشد، پای خودروهای توان تركیبی یا اصطلاحا دوگانه سوزها كه انرژی الكتریكی یك پای ثابت آن باشد بیش از همه مطرح می‌شود. هر چند موضوع انواع و اقسام پیشنهاد‌های ریز و درشت مبتكران و محققان برای ارائه راهكارهای مناسب تولید سوخت‌های زیستی و بویژه پر كردن باك خودروها از محصولات كشاورزی را نیز نباید از قلم انداخت. در این میان، خودروهای برقی به رغم حضور پر رنگ و پر نویدی كه در آینده صنعت خودروسازی و ارائه وسايط نقلیه توان تركیبی نشان می‌دهند، كماكان در 2 جبهه سرگرم نبرد و ثابت كردن جايگاه خود هستند. آنها باید هم به لحاظ كارآمدی مصرف باتری‌ها و هم از بابت زیرساخت‌های لازم برای توسعه و ترغیب سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی توجه زیادی به خود جلب كنند. جالب اینجاست كه وسايط نقلیه تمام برقی هنوز از عهده حضور جدی در بازار و فرمان راندن بر جاده‌ها برنیامده‌اند و در حالی كه در مقام مقایسه با سایر خودروهای توان تركیبی از جمله دوگانه سوزهای بنزینی ـ برقی نتوانسته‌اند خودی نشان داده و با حركتی لاك‌پشت وار جلو می‌روند، می‌بینیم خودروی مرسدس اختصاصی و معروف پاپ بندیكت شانزدهم كه با اشتهای سیری‌ناپذیری بنزین می‌خورد نیز سرانجامی جز كنار كشیدن از صحنه و واگذاری نقش پاپ موبیل به چهره روزآمدتری ندارد.
اما جریان به سر آمدن روزگار طلایی مرسدس معروف پاپ و جانشینی آن با خودروی مدرن و كارآمد از این قرار است كه واتیكان در شرف به خدمت گرفتن یك خودروی پاپ موبیل جدید و كارآمدتر به لحاظ انرژی است كه شركت مرسدس در هیأت یك خودروی سفارشی‌ساز كلاس M هيبريدي با پایه برقی قصد عرضه آن به واتیكان را دارد. براساس یك سنت قدیمی، خودروساز واتیكان برای خودروهای گشت پاپ شركت مرسدس بوده كه البته خودروسازانی همچون فولكس واگن و فیات نیز در آن سهمی داشته‌اند.
نكته: واتیکان درصدد بازنشسته کردن مرسدس‌بنز معروف پاپ و به خدمت گرفتن یك خودروی پاپ موبیل جدید و كارآمدتر به لحاظ مصرف انرژی و کاهش آلاینده‌های محیطی است
دی ماه سال گذشته بود كه جناب پاپ از قصدش برای تاخت زدن مرسدس همه چیز تمام كلاس SUV خود موسوم به پاپ موبیل با یك سواری برقی برازنده و مناسب خبر داده بود. اما اكنون كه مقامات واتیكان جزئیات آخرین مركب پاپ را تایید و اعلام كرده‌اند، شاهد یك مرسدس سفارشی‌ساز هيبريدي هستیم كه فناوری‌های به كار رفته در آن ظاهرا گوشه چشمی به خودروی رویایی و آینده این شركت دارد؛ یعنی همان اتومبيل خیره‌كننده توان تركیبی پایه برقی كه تحت عنوان مرسدس ویژن اس500 در نمایشگاه سواری‌های سال 1389 فرانكفورت رونمایی شده بود.
با این اوصاف پرسشی كه باقی می‌ماند این است كه چرا پاپ موبیل آینده همان طوری كه واتیكان سال گذشته اشاره كرده بود یك خودروی برقی خالص و یكدست نیست؟ از قرار معلوم مسأله ایمنی پاپ در میان است و واتیكان گمان نمی‌كند یك پاپ موبیل تمام برقی بتواند از شتاب و سرعت كافی برای خارج كردن جناب پاپ از مخمصه مشكلات در وضعیت‌های اضطراری برآید. ظاهرا اشاره مقامات واتیكان به حوادثی نظیر سوءقصد به جان پاپ ژان پل دوم در 23 اردیبهشت 1360 در میدان سن پیتر شهر واتیكان باشد كه از آن پس آنها را به فكر تامین امنیت پاپ هنگام نقل و انتقال خودرویی انداخت. با این تفاصیل پاپ موبیل همچون هیولا ـ لیموزین زره‌پوش تمام عیار ریاست جمهوری آمریكا ـ عملا باید یك ماشین بسیار پیچیده و بشدت زرهی و بالطبع بسیار سنگین‌تر از مرسدس M كلاس باشد كه بر پایه آن ساخته و پرداخته می‌شود. واقعیت این است كه لایه‌های زرهی اضافی، شیشه‌های ضد گلوله و تجهیزات اضطراری موجب وزن بالای قابل توجه برای یك ماشین سواری می‌شوند كه معادل مصرف انرژی بیشتری نیز خواهد بود و از همین رو ارائه یك پاپ موبیل تمام برقی با مشكل روبه‌رو می‌شود. اما در حالی كه به اعتقاد اهل فن چنین ماشینی در مقایسه با روال معمول تولید سواری‌های برقی، نیازمند بسته باتری بیشتر و حجیم‌تری است، اما مهندسان مرسدس معتقدند مهندسی یك سواری زرهی تمام برقی با نیرو محركه برقی 2 دیفرانسیلی و گشتاور پیچشی كافی برای شتاب‌گیری مناسب كاملا امكان‌پذیر خواهد بود.
با این اوصاف دلیل واقعی ارائه یك خودروی توان تركیبی پایه برقی به جای پاپ موبیل كاملا برقی، بیشتر از آن كه به واتیكان مربوط شود به شركت خودروساز منتخب واتیكان یعنی مرسدس برمی‌گردد. واقعیت این است كه واتیكان برای وسايط نقلیه پول زیادی خرج نمی‌كند و از طرفی مرسدس نیز رغبتی به سرمایه‌گذاری برای توسعه چنین اقلام خودرویی ندارد كه بی‌تعارف محل كاربردی در سایر وسايط نقلیه نخواهند داشت. البته واتیكان و مرسدس هیچ‌كدام به دلایل امنیتی جزئیات بیشتری را درخصوص پاپ موبیل جدید اعلام نكرده‌اند، اما به این نكته اشاره داشته‌اند كه در وضعیت تمام برقی ماشین، پاپ می‌تواند با سرعت حدود 25 كیلومتر برساعت به گشت و گذار بپردازد. هر چند با وزن سنگینی كه پاپ موبیل دارد انتظار نمی‌رود به گرد پای عملكرد نوید داده شده مفهوم مرسدس S كلاس 2009 برسد؛ یعنی 135 كیلومتر در گالن برقی (mpge) كه به معنای مسافت طی شده به ازای هر وعده توان باتری‌ها یا همان شارژ الكتریكی ماشین است.
اما اگر از اخبار و تازه‌های فناوری در زمینه كارآمدی انرژی و همچنین تبلیغات پررنگ و لعاب خودروسازان برای معرفی مدل‌های جدید توان تركیبی بگذریم، مسأله‌ای با ابعاد چندگانه باقی می‌ماند كه از هم‌اكنون زمزمه بحث و جدل‌های چالش برانگیز آن میان اهل فن به گوش می‌رسد. جریان از این قرار است كه خود موضوع نیاز به خودروهای توان تركیبی و بویژه برق‌سوز به عنوان گزینه نجات از سوخت‌های فسیلی و رعایت مسائل زیست‌محیطی از یك‌سو و لزوم اتخاذ رویكردهایی برای فرار از هزینه‌های بالای مصرف انرژی در آینده از سوی دیگر و همچنین ارائه سواری‌های ارزان قیمت به نوبه خود پرسشی اساسی را مطرح می‌كند كه آیا داشتن رقم بزرگی خودروی برق‌سوز روی جاده براستی انتشار گازهاي گلخانه‌اي را كمتر خواهد ساخت؟ این چالش در حالی مطرح می‌شود كه عمده انرژی برق تولیدی، محصول نیروگاه‌هایی است كه زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت‌كوره می‌سوزانند.
اما اگر بخواهیم منصفانه قضاوت كنیم باید پذیرفت هزینه كمتر تغذیه و شارژ مجدد این خودروها در مقایسه با هزینه بنزین خودروهای فعلی از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است تا این كه بخواهیم در مجموع تنها پای تصویر بزرگی از انتشار گازهاي گلخانه‌اي و چشم‌انداز زمین آلوده را پیش بكشیم. هر چند این موضوع خود به تنهايي تامل‌برانگیز است و توجه به ابعاد آشكار و پنهان آن بحث روز دولت‌ها، مصرف‌كنندگان و خودروسازان است، اما در عین حال از دغدغه مهم خودروسازان كه غلبه بر چالش‌های فنی در فرآیند ساخت این قبیل خودروهاست نیز نباید غافل ماند.
مهریار میرنیا / جام‌جم
منابع: Discovery, Treehugger, Greenhybrid