شامگاه روز دهم آبان سال 1358 مصادف با عيد سعيد قربان سال 1399 هجري، مجاهدي ديگر از ذريه اميرالمومنين قدم به مسلخ عشق گذاشت و جان گرانمايه خود را که سالها در مجاهده و تلاش گذرانده بود، در پيشگاه حضرت حق در طبق اخلاص نهاد. مجاهد عظيم الشان آيت الله قاضي طباطبايي در چنين روزي بعد از اداي فريضه نماز مغرب و عشاء و در حال مراجعت از مسجد به منزل مورد هجوم عوامل سرسپرده استکبار تحت نام گروه فرقان قرار گرفته و شربت شهادت نوشيد.

 

مروري اجمالي بر سرگذشت شهيد:

شهيد بزرگوار آيت الله سيد محمود قاضي طباطبايي اولين امام جمعه تبريز در سال 1333 هجري قمري در تبريز متولد شد. پدرش حاج ميرزا باقر و عمويش ميرزا اسدا... از علماي بنام تبريز بودند و ايشان تحصيلات مقدماتي علوم ديني را در مدرسه طالبيه نزد آن دو فرا گرفت. در سن 24 سالگي در بحبوحه مبارزات در تبريز به همراه پدرش به تهران تبعيد شد و پس از چند ماه توقف در تهران و ري به تبريز مراجعه نمود. دو سال بعد جهت تحصيل در حوزه علميه قم به شهر قم مشرف شد و از محضر آيات عظام مرحوم آيت الله سيد محمد خوانساري، مرحوم آيت الله سيد محمد حجت کوه کمره اي و مرحوم آيت الله صدر و نيز مرحوم آيت الله بروجردي و آيت الله گلپايگاني کسب فيض نمود. آن شهيد بزرگوار از محضر امام خميني نيز بهره برد و از شاگردان و علاقمندان ايشان بشمار مي رفت. در سال 1369 هجري قمري شهيد قاضي از قم به نجف عزيمت کرد و نزد علماي برجسته نجف يعني مرحوم آيت الله حکيم عبدالحسين رشتي، ميرزا باقر زنجاني و بجنوردي به کسب علوم ديني پرداخت. راهنمايي شهيد قاضي در مسائل سياسي و انقلابي زبانزد خاص و عام بود.

 

شخصيت و آثار علمي:

آن شهيد بزرگوار بدليل تسلطي که به زبان عربي داشت مقالاتي به زبان عربي براي مجلات کشورهاي عربي نيز مي نگاشت. مقالات زيادي از ايشان در مجلات مصر چاپ شده است، مطالعات تبليغاتي ايشان به تصريح دوستان و آشنايان کم نظير و اطلاعات ادبي ايشان بسيار وسيع بود. آثار قلمي با ارزشي از ايشان به يادگار مانده است که برخي از آنها ذيلا ذکر مي گردد:

مقدمه و تصحيح تفسير (جوامع المجامع) علامه طبرسي.

ذکر حديقه الصالحين در (الذريعه الي تصانيف الشيعه) شيخ آقا بزرگ تهراني.

پاورقي بر (فردوس الاعلي) نوشته کاشف الغطاء تعليقات بر (انوار نعمانيه).

اضافات و تعليقات بر کتاب (انيس الموحدين) ملا محسن نراقي.

تقريرات دروس اساتيد نجف. تقريرات فقه و اصول مرحوم آيت الله حجت. مراسلات با مرحوم علامه کاشف الغطاء. کتاب (صدقات اميرالمومنين و صديقه طاهره). تاريخ قضا  در اسلام. حضرت امام حسين (ع). تحقيق روز اربعين.

 

دوران حيات سياسي:

شهيد آيت الله قاضي طباطبايي همچنانکه در تلاشهاي علمي کوشا بودند، در مبارزات سياسي نيز شرکت فعالانه داشتند. آن شهيد بزرگوار داراي روحيه انقلابي و اراده اي خلل ناپذير بودند و در پرونده قطوري که ساواک در مورد ايشان تهيه کرده، اين نکته مشهود است. شرکت علني و بارز آن شهيد در مبارزات سياسي از سالهاي 41 و 42 همزمان با آغاز نهضت اسلامي شروع مي شود و ايشان يکي از رهبران و پايه هاي نهضت در آذربايجان بودند که در جريان همين مبارزات دستگير و در زندان قزل قلعه تهران زنداني شدند. آيت الله شهيد قاضي به اتهام اينکه در خلال بحث پيرامون حکومت اسلامي و جنايات اسرائيل در يک سخنراني علني نام امام را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به بافق کرمان تبعيد شد. پس از آن به بهانه ديگري شش ماه، ديگر به زنجان تبعيد شد. شهيد قاضي در تبريز تنها نماينده تام الاختيار حضرت امام خميني بوده و نقش ايشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبريز نيز شايان توجه است. بنابراين محور مبارزه در آذربايجان شرقي و مرکز مبارزات، مسجد شعبان بود که شهيد قاضي طباطبائي امامت آنجا را عهده دار بودند. شهيد قاضي در مبارزه از همه جلوتر و فوق العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همين دليل دسايس دشمنان و منحرفين از اسلام عليه ايشان کارگر نمي شد. نفوذ ايشان به حدي بود که اگر روزي را در آذربايجان تعطيل اعلام مي کردند بدون شک آن روز همه جا بحال تعطيل در مي آمد. آيت الله شهيد قاضي جزو اولين کساني بود که در آذربايجان اعلاميه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد. ساواک با صرف بودجه هاي ويژه جريانات مخالف ايشان در تبريز را تقويت مي کرد تا اثرات فعاليتهاي ايشان را در زمينه سازي براي انقلاب خنثي کند.

در ماههاي قبل از پيروزي انقلاب، رهبري جريانات حاد سياسي، برپايي تظاهرات و تشکيل مجالس، همه بر عهده اين شهيد بزرگوار بود و ايشان اولين امضاء کننده اعلاميه 29 بهمن 56 در چهلم شهداي قم بود. مرحوم آيت الله شهيد قاضي هميشه سد مستحکمي در مقابل خطوط انحرافي در جريانات ضد انقلابي بود و از اوان پيروزي انقلاب عليه جريانات منحرف و وابسته نظير خلق مسلمان افشاگريهاي لازم را مي نمود و منحرفان با وجود ايشان قدرت و جرأت ابراز وجود پيدا نمي کردند. خدمات ايشان بعد از پيروزي انقلاب نيز شايسته توجه بسيار است. مرحوم شهيد قاضي طباطبايي بلافاصله بعداز پيروزي انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبريز منصوب شدند و اولين نماز جمعه را در اين شهر بزرگ برپا کردند. ايشان همچنين کميته هاي انقلاب اسلامي آذربايجان شرقي و غربي را تشکيل دادند و نقش زيادي در راه اندازي استانداريها، فرمانداريها و ادارات استان ايفا نمودند. مرحوم قاضي همچنين زحمات زيادي براي رسيدگي به محرومان و مستضعفين متحمل شدند و پس از يک عمر مجاهده و تلاش خالصانه بدست عوامل خود فروخته و سر سپرده استکبار جهاني به شهادت نائل آمدند. ياد اين فقيد شهيد گرامي و راهش پر رهرو باد.

 

 پيام امام خميني (ره) در رابطه با شهادت آيت الله قاضي طباطبائي:

با کمال تأسف ضايعه ناگوار شهادت عالم مجاهد، حجت الاسلام والمسلمين آقاي حاج سيد محمد علي قاضي طباطبائي رحمت الله عليه را به عموم مسلمانان متعهد و علماي اعلام مجاهد و مردم غيور مجاهد آذربايجان و بخصوص بازماندگان اين شهيد سعيد تسليت عرض و از خداوند متعال صبر انقلابي براي مجاهدين راه حق و اسلام خواستارم. ملت عزيز و برومند ايران و آذربايجان غيرتمند عزيز بايد در اين مصيبتهاي بزرگ که نشانه شکست حتمي دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتواني و خودباختگي آنان است هرچه بيشتر مصمم و در راه هدف اعلاي اسلام و قرآن مجيد بر مجاهدت خود افزوده و از پاي ننشينند تا احقاق حق مستضعفين از جباران زمان بنمايد.

عزيزان، در انقلابي که ابرقدرتها را به عقب رانده و راه چپاولگري آنان را از کشور بزرگ ما بسته است، اين ضايعات و ضايعات بالاتر اجتناب ناپذير است. ما بايد از کنار اين وقايع با تصميم و عزم و خونسردي بگذريم و به راه خود که راه جهاد في سبيل الله است ادامه دهيم.

شهادت در راه خداوند زندگي افتخار آميز ابدي و چراغ هدايت براي ملتهاست. ملتهاي مسلمان از فداکاري مجاهدين ما در راه استقلال و آزادي و اهداف اسلام بزرگ الگو بگيرند و با پيوستن به هم سد استعمار و استثمار را بشکنند و به سوي آزادگي و زندگي انساني پيش بروند از خداي متعال عظمت اسلام و مسلمين و رحمت و مغفرت براي شهداي راه حق و شهيد طباطبايي خواستارم.