جام جم آنلاين: بیش از 40 درصد مردان ایرانی چاق و حدود 30 درصد آنها كم تحركند. حوادث ترافيكي رتبه اول بيماري‌ها را در كشور به خود اختصاص داده و قربانيان مرد آن 5 برابر زنان است.
حوادث ترافیكی و اعتیاد به ترتیب در مردان 5 و 10 برابر زنان است. همچنین سقوط در مردان حدود 3 برابر زنان است. حوادث ناشی از نیروهای مكانیكی، قتل و خشونت،‌ بیماری‌های مزمن انسدادی ریه، بیماری‌های قلبی ‌‌ـ‌ ریوی، خودكشی، آسم، سوختگی، اسكیزوفرنی و ایدز در مردان بیشتر از زنان است.

21.7 درصد مردان روزانه دخانیات مصرف می‌كنند. حدود 30 درصد آنها دارای كلسترول بالاتر از زنان هستند. مردان معمولا كمتر به پزشك مراجعه می‌كنند و در مراجعه به مراكز بهداشتی ‌‌ـ‌ درمانی تاخیر دارند و در نهايت اين‌كه امید به زندگی مردان ایرانی حدود 71.8 سال و زنان كشور حدود 73 سال است.

كج‌خلقی و سوء‌ظن در مردان به مراتب بیش از زنان است كه در بسیاری از موارد به فروپاشی نظام خانواده می‌انجامد. اختلال كج خلقی به علت شرایط محیطی و خانوادگی در بین مردان بسیار شایع است و باعث انتقال آن به همسر و فرزندان می‌شود كه به مرور كانون خانواده را از هم می‌پاشد. سوءظن، اختلال روانی دیگری است كه در بین مردان شایع شده و استرس وفشار روانی شدیدی را به خانواده‌ها تحمیل می‌كند و درنهایت خانواده را متلاشی می‌كند.

به اين مجموع اضافه كنيد كه سيستم ايمني بدن زنان قوي‌تر از سيستم ايمني مردان است. پژوهشگران دريافته‌اند توليد هورمون استروژن كه در بدن زنان صورت مي‌گيرد مي‌تواند تاثيرات مفيدي روي واكنش بدن نسبت به التهابات دروني و عليه عوامل بيماري‌زاي باكتريايي داشته باشد. به همين دليل، بدن زنان واكنش قوي‌تري نسبت به مردان در برابر التهاب و عفونت از خود بروز مي‌دهد. بررسي‌هاي موجود نشان مي‌دهد آگاهي و دانش مردان كشور درباره بيماري‌هاي خودشان و روش‌هاي پيشگيري و كنترل آن بسيار كم است به همين سبب لازم است. سلامت مردان جدی گرفته شود.

مردان بدغذا

مردان علاقه زيادي به سالم‌خواري ندارند. نتايج يك تحقيق ميداني وسيع نشان داد مردان از خوردن گوشت‌های مختلف و غذاهای دریایی بیشتر لذت می‌برند و به هر طریقی سعی می‌كنند در منزل یا خارج از منزل از این دسته غذاها استفاده كنند. در حالی كه خانم‌ها ترجیح می‌دهند رژیم غذایی آنها حاوی مقدار كافی سبزی و میوه بویژه هویج و گوجه‌فرنگی و میوه‌های پررنگ مانند توت‌فرنگی باشد. نكته ديگر اين‌كه خانم‌ها بیشتر از آقایان به مصرف دانه‌های روغنی مانند پسته، بادام، گردو و بادام‌زمینی گرایش دارند. در این بررسی همچنین معلوم شد حتي در چگونگی تهیه و مصرف غذا هم اختلاف سلیقه بین مردان و زنان ديده مي‌شود. در حالي كه زنان ترجیح می‌دهند از گوشت تازه برای تهیه همبرگر استفاده كنند مردان گوشت یخ‌زده را انتخاب می‌كنند و از آن بدتر مایل نیستند كه گوشت زیاد پخته شود.

اين نتایج از نظر پزشكی و بهداشتی اهمیت خاصی دارد، زیرا با تغيير عادت غذایی و دوری از عوامل خطرناك و بیماری‌زا می‌توان كیفیت سلامت را افزایش داد. از بدسليقگي كه بگذريم، مردان معمولا به دلیل اشتغال، در بيشتر مواقع غذا را در محل كار صرف می كنند و غذاهای تهیه شده در رستوران‌ها معمولا بسیار پرچرب و پرنمك است و این دو عامل مهمی هستند كه سلامت قلب مردان را به خطر می اندازند و علاوه بر آن عاملی برای بالا رفتن چربی خون و فشارخون مردان است.

نكته ديگر اين‌كه مردان چندان تمايلي براي گرفتن رژيم غذايي ندارند. شايد شما هم دور و بر خود مردانی را بشناسيد كه به زور خانواده رژيم گرفته‌اند، اما طاقت نخوردن غذا را ندارند و برای فرار از سرزنش‌های خانواده، در بیرون غذاهای حاضري مي‌خورند و با شكم سیر به خانه می‌‌روند.

پركار اما بي‌تحرك

آقايان شايد در محل كار و براي كار خود بسيار فعال باشند، اما براي ورزش كردن تنبل هستند. ورزش آثار مفيد متعددي در حفظ و ارتقاي سلامت جسمي مردان دارد. بررسي‌ها نشان داده‌اند مرداني كه به‌طور منظم ورزش مي‌كنند، به علت خون‌رساني بهتر به اعضاي مختلف بدنشان، سلامت بيشتري را در مقايسه با مرداني كه اهل ورزش نيستند، تجربه مي‌كنند.

اما بسياري از مردان به دلیل اشتغال و كمبود وقت، ورزش را از كارهای روزانه خود حذف می‌كنند و این از فاكتورهای مهمی است كه به سلامت قلب آسیب می‌رساند و با كاهش تحرك و ورزش نكردن معمولا مردان گرفتار چاقی‌های بالای كمر و بزرگ شدن شكم می‌شوند. این نوع چاقی كه به آن چاقی مردانه گویند بسیار خطرناك است و احتمال گرفتگی عروق و سكته‌هاي قلبي را بشدت بالا مي‌برد. البته اين نوع چاقي با ورزش و پیاده‌روی قابل برطرف شدن است.

بررسي‌ها نشان مي‌دهند 30 دقيقه ورزش در روز نه فقط باعث بهبود سلامت جنسي مي‌شود، بلكه توان و بنيه افراد را افزايش مي‌دهد و باعث بهبود عملكرد قلب و گردش خون مي‌شود و در نتيجه خون به بهترين نحو جريان پيدا مي‌كند. حتي ورزش باعث تحريك حواس پنجگانه نيز مي‌شود.

نكته: مردان بيشتر در معرض آسيب هستند، اما كمتر به پزشك مراجعه مي‌كنند. آمارها در اين زمينه كاملا گوياست. مردان كمتر براي معاينه سالانه يا حتي مداواي بيماري خود به پزشك مراجعه مي كنند
از چاقي گذشته، ورزش از طريق كاهش استرس و هيجان‌هاي رواني نيز به سلامت جنسي مردان كمك مي‌كند. مشخص شده است كه مردان كم‌تحرك يا بي‌تحرك سطح بالاتري از استرس را در مقايسه با مردان پرتحرك تجربه مي‌كنند كه اين استرس با تاثير بر هيپوتالاموس و هيپوفيز مغز باعث كاهش ترشح هورمون تستسترون و در نتيجه اختلال عملكرد جنسي در مردان مي‌شود. مطالعات نشان مي‌دهد مرداني كه ورزش در برنامه روزانه زندگي آنها جايي ندارد، سطح پايين‌تري از هورمون تستسترون در خون خود دارند و اين مساله بر سلامت جنسي آنها تاثير نامطلوب مي‌گذارد.

غرور و تعصب

مردان بيشتر در معرض آسيب هستند، اما كمتر به پزشك مراجعه مي‌كنند. آمارها در اين زمينه كاملا گوياست. مردان كمتر براي معاينه سالانه يا حتي مداواي بيماري خود به پزشك مراجعه مي‌كنند. غرور و تعصب، البته با چاشني تنبلي از دلايل اصلي اين موضوع است.

اغلب مردان به سلامت جسم و روح خود چندان توجهي نمي‌كنند. تفكر غالب اين است كه چون نقش اجتماعي آنها زنده و پوياست پس سالم نيز هستند. به همين علت تنها هنگامي كه ناراحتي آقايان جدي مي‌شود به سلامت خود اهميت مي‌دهند. در حالي كه لازم است حتي با وجود احساس سلامت برنامه‌اي منظم براي معاينات پزشكي تنظيم كنند. در حقيقت مردان كار كردن و مفيد بودن را به سلامت خود ترجيح مي‌دهند.

يك نظريه رايج و پذيرفته شده در اين زمينه اين است كه آقايان به طور معمول ديدگاه سنتي نسبت به جنس خود دارند و بر اين باور هستند كه مردها بايد موجودات قوي باشند و براي زنان نقش حامي را ايفا كنند. از اين نگاه، بيماري ضعف و ناتواني محسوب مي‌شود. به همين دليل مردان بيماري خود را بيان نمي‌كنند و به پزشك هم مراجعه نمي‌كنند و احساس مى‌كنند كمتر به كمك ديگران نياز دارند. اصولا از كسي كمك نمي‌خواهند حتي اگر پزشك باشد.

برخي روان‌شناسان نيز معتقدند وقتى مردان بيمار مى‌شوند براى درمان دچار نوعى ترس و نگرانى مى‌شوند و گاهى از مراجعه به پزشك خجالت مى‌كشند. بخصوص بعضي بيمار‌ها براي آنها خجالت‌آورتر است. در مطالعه‌اي ديده شده است از هر 4 مرد مبتلا به بزرگي پروستات يكي از آنها، به مدت 6 ماه از مراجعه به پزشك خودداري مي‌كند. جالب اينجاست كه تقريبا 50 درصد آنها بيشتر از يك‌بار در سال به پزشك مراجعه نمي‌كنند. اين گروه حتي اگر بيماري روي زندگي آنها تاثير هم بگذارد، مثلا حتي اگر مجبور شوند به مسافرت‌ نروند و رفت و آمد خود را محدود كنند، اين كار را به رفتن نزد پزشك ترجيح مي‌دهند.

البته اينها تنها علت‌هاي مراجعه كمتر مردان به پزشك نيست. عده‌اي از مردان به علت مشغله‌ كاري و ارجحيت كار بر سلامت به پزشك نمي‌روند. برخي هم اصولا ‌حوصله پزشك و انتظار كشيدن در مطب را ندارند. اين كار ديگر احساس خجالت از بيماري نيست، بلكه دقيقا تنبلي مردانه است.

مواظب باشيد

جامعه ايران كم‌كم به سمتي مي‌رود كه زنان به 50 درصد قشر مولد جامعه تبديل خواهند شد. اما همچنان به طور سنتي و فطري مشاغل پرخطرتر را مردان به عهده دارند. پيام برنامه روز ملي سلامت مردان اين است كه بايد اين گروه بيشتر به سلامتشان توجه كنند، زيرا معمولا مردان كه پدران خانواده و قشر مولد جامعه هستند، سلامت فرزندان و همسران‌شان را در اولويت قرار مي‌دهند و كمتر براي پيشگيري از بيماري‌هاي خودشان سرمايه‌گذاري مي‌كنند.

اين شعار بسيار صحيح است، اما از طرف ديگر سلامت زنان محور سلامت خانواده و به همان اندازه داراي اهميت است. پس در يك كلام بايد گفت چه زن و چه مرد بايد مراقب سلامت خود باشد.

توجه به سلامت جسمی و روانی در دوره‌های مختلف زندگی و پیشگیری از بیماری‌ها، حساس‌سازی و تبیین جایگاه فرهنگی سلامت در جامعه و ایجاد فرهنگ توجه به سلامت قبل از بیماری، پیشگیری اولیه و تشخیص زود هنگام بیماری‌های خطیر و بدون علامت در جامعه، افزایش دسترسی به اطلاعات سلامتی بویژه از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی، توجه به نیازهای بهداشتی، آموزشی و درمانی و گسترش فرهنگ همكاری درون‌بخشی و برون‌بخشی در دستگاه‌های مرتبط با وزارت بهداشت در مقوله سلامت، از جمله اقداماتي است كه مي‌تواند در ارتقاي سلامت جامعه نقش داشته باشد.

علي اخوان بهبهاني
جام‌جم