صاحب تفسیر مشکاة گفت: کسی که دنیا را هدف قرار دهد، گرفتار دامها و وسوسههای آن میشود و هیچ حد و مرزی برای دستیابی به مقاصد خود نمیشناسد.
محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاةبه گزارش ایکنا از خراسانرضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، در نشستی که محتوای آن از کانالهای مجازی منتسب به این مفسر قرآن کریم منتشر میشود، با موضوع «دنیا در نهجالبلاغه» اظهار کرد: انسان در مسیر زندگی همواره با این پرسش روبهروست که راه درست ایمان چیست و چه چیزی او را به اوج بندگی و سعادت میرساند. پیامبران الهی پاسخ این پرسش را در کلام و سیره خود بیان کردهاند و پیامبر اکرم(ص) فرمودند که چاره کار در ایمان، طلب هدایت، استعانت، توکل و در نهایت در تقواست.
وی با بیان اینکه تقوا سازوکار الهی است که انسان را به ایمان حقیقی میرساند و او را به قلههای معنویت متصل میسازد، بیان کرد: ضرورت تقوا و چرایی آن بارها در قرآن و سخنان معصومان مورد تأکید قرار گرفته است، اما پرسش اینجاست که با وجود این زمینه و فیض آماده، چرا بسیاری از انسانها به تقوا نمیرسند و به ثمرات آن متصل نمیشوند.
صاحب تفسیر مشکاة ادامه داد: امیرالمؤمنین علی(ع) بهعنوان حکیم الهی، ریشه این مشکل را در دنیا میجوید و نشان میدهد که آسیب اصلی انسانها در همین جهان مادی است. ایشان پرده از این واقعیت برمیدارد که انسانها چگونه در مسیر الهی گاهی مانده و از رسیدن به مقصود بازمیمانند.
انصاری بیان کرد: نزدیکی به خیر و سعادت گاهی مانند کسی است که ناچار به اداره یا محل کار میرود، نزدیک است اما میلی ندارد؛ اما گاهی نزدیکی با شور و اشتیاق است، مانند کسی که پس از سالها انتظار به حرم امن الهی نزدیک میشود. این شور و اشتیاق، شعلههای عشق و اتصال را در دل انسان برمیافروزد و او را به فیض متصل میکند. قرآن درباره بهشت میفرماید که بهشت با اهل تقوا نزدیک است، نه اینکه تنها انسانها مشتاق باشند، بلکه خود بهشت نیز مشتاق دیدار آنان است.
وی افزود: امیرالمؤمنین(ع) در نهجالبلاغه انسان، خدا و دنیا را بهصورت جامع معرفی میکند. هر آنچه در نهجالبلاغه آمده، یا به خدا بازمیگردد، یا به انسان و ظرفیتهای وجودی او، یا به دنیا و حقیقت آن. امیرالمؤمنین(ع) خداوند را با بیانی معرفی میکند که هیچ متنی جز قرآن به آن نمیرسد، انسان را با تمامی فرصتها، تهدیدها و ظرفیتهایش بازگو میکند، و دنیا را با دو منظر معرفی میکند: گاه دنیا را خانه صدق، محل زاد و توشه و مسجد عاشقان خدا معرفی میکند، گاه همان دنیا را جیفهای آلوده و مرداری نشان میدهد که طالب آن مانند سگانی بر سر تکهای گوشت به جان هم میافتند.
صاحب تفسیر مشکاة گفت: اما این دو دنیا، در واقع دو نگرش است؛ ماهیت دنیا یکی است، تفاوت در نگاه و تعامل انسان با آن است. اگر دنیا معبر و وسیله باشد، مقدس و پاکیزه است و اگر مقصد و مطلق شود، آلوده و مایه سقوط میگردد. بنابراین، دنیا نه تهدید است و نه مطلقاً مطلوب، بلکه ابزاری است که انسان میتواند با آن مسیر سعادت را طی کند. هر نعمتی که خداوند در این دنیا قرار داده، از خوراک و معاشرت گرفته تا تجارت و مسئولیتهای اجتماعی، اگر در چارچوب حدود الهی و با هدف آخرت مورد استفاده قرار گیرد، به سعادت میانجامد.
انصاری تصریح کرد: تلاش اقتصادی، کار و کوشش انسانی، اگر برای عزت دین، خانواده و عقیده باشد، نه تنها مذموم نیست، بلکه عمل صالح و توشهای برای آخرت است. اما اگر دنیا مقصد نهایی شود و انسان همه همتش را برای تأمین شهوتها و آرزوهای نفسانی صرف کند، آن دنیا به جیفهای آلوده بدل میشود و انسان زیاندیدهترین موجود خواهد بود.
وی گفت: امیرالمؤمنین(ع) با این تحلیل نشان میدهد که ریشه ناکامی انسانها در نرسیدن به تقوا، نگاه نفسانی به دنیا و غفلت از حقیقت آن است. کسی که دنیا را هدف قرار دهد، گرفتار دامها و وسوسههای آن میشود و هیچ حد و مرزی برای دستیابی به مقاصد خود نمیشناسد، اما آن که دنیا را وسیلهای برای عبور و رشد معنوی بداند و بهرهبرداری از آن را در چارچوب الهی تنظیم کند، هم دنیا و هم آخرت را خواهد یافت. این همان کلیدی است که انسان را از اسارت دنیا نجات میدهد و او را به مقام اتصال و سعادت میرساند.