كتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دينی» ضمن تبيين و تشريح مبانی عميق نظريه عقل و دین، به اين امر توجه میدهد كه عقل در برابر نقل است نه دين و نه تنها عقل و دين با هم تعارض ندارند، بلكه دين امر جامعی است كه عقل و نقل تحت پوشش آن و رابط ميان دين و جامعه انسانیاند.
منزلت عقل در هندسه معرفت دينیبنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، بهشتیان در باغهای پر نعمت الهی بر کرسیهای خود مینشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب میشوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه میداند. این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمهای است که مقربان خدا از آن مینوشند.
به نظر علامه طباطبایی بنابر توصیف قرآن کریم چشمه تسنیم از شراب رحیق برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر میشود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم مینوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست میشوند والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب، نمیتواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار به دست آید.
تفسیر «تسنیم» از تفاسیر ارزشمند جهان اسلام است که طی بیش از ۴۰ سال کوشش و مجاهدت علمی - قرآنی آیتالله العظمی عبدالله جوادی آملی، فقیه، عارف، مفسر قرآن و از مراجع عظام تقلید برای فهم و تدبر بیش از پیش اهل اندیشه و قرآن نگاشته شده است. این تفسیر در شمار «تفاسیر قرآن به قرآن» جای دارد. روش مؤلف، ذکر آیه یا آیات مورد نظر و بررسی آنها طی چهار مرحله است: «گزیده تفسیر»، «تفسیر آیه»، «لطایف و اشارات» و «بحث روایی». عنوان «تسنیم» مأخوذ از آیه ۲۷ سوره مبارکه مطففین در قرآن و نام چشمهای در بهشت است.
سالهاست نزاع علم كه محصول عقل است و دين كه رهاورد وحی است، اذهان بسياری را به خود مشغول داشته است. اين نزاع محصول تصوری ناصواب از نسبت علم و دين و بر اين انديشه استوار است كه علم در مقابل دين است و آنچه را دين میگويد، علم میتواند نفی كند. اموری نيز وجود دارد كه علم آن را اثبات و دين آن را انكار میكند.
كتاب ارزشمند و علمی «منزلت عقل در هندسه معرفت دينی» ضمن تبيين و تشريح مبانی عميق اين نظريه، به اين امر توجه میدهد كه عقل در برابر نقل است نه دين و نه تنها عقل و دين با هم تعارض ندارند، بلكه دين امر جامعی است كه عقل و نقل تحت پوشش آن و رابط ميان دين و جامعه انسانیاند. از پيامدهای ارزشمند اين نظريه، نفی حاكميت سكولاريسم علمی و جانشينی الهيات بر تمامی علوم است.
اين اثر وزين در دو بخش و هشت فصل به منزلت عقل، شأن عقل در قلمرو دين، نسبت عقل و نقل در قرآن كريم، آثار و نتايج هماهنگی و همتايی عقل و نقل، اسلامی كردن علوم و دانشگاهها، تأثير همگانی عقل و نقل در قلمرو علوم اسلامی، نسبت كلام و فلسفه با دين، قلمرو دين و مسئله خاتميت، مسئله تفكيك و... میپردازد.
تفسير «تسنيم» در تفسير هر آيه چهار مرحله را در نظر دارد: گزيده تفسير، تفسير آيه (مفردات)، اشارات و لطايف و بحث روايی كه شاخصه ممتاز اين تفسير است.
سرانجام و پس از انجام نگارش ۸۰ جلد از تفسیر «تسنیم» اسفندماه سال جاری در همایش بینالمللی «تفسیر تسنیم» این گنجینه نورانی به روی اهل معرفت و قرآن گشوده خواهد شد.
ایکنا به انگیزه آشنایی بیشتر اهالی قرآن و حدیث با این تفسیر وزین، هر روز یک چشمه نورانی از این تفسیر را در «نسیم تسنیم» به روی مخاطبان گرامی خود میگشاید.