محمدجواد انصاری همدانی روحانی، عارف و عالم شیعی در ۲۴ سالگی به درجه اجتهاد رسید. علاوه بر فقه، اصول با طبابت را نیز آشنا بود. در اثر حادثه‌ای مسیر زندگی‌اش تغییر یافت و به سلوک و عرفان روی آورد.
آيت‌الله حاج شيخ محمدجواد انصاری همدانی، فرزند مرحوم حاج ملافتحعلی همدانی در سال ۱۳۲۰ هجری قمری مطابق با ۱۲۸۱ هجری شمسی در شهر همدان و در خانواده‌ای روحانی چشم به جهان گشود. پدر وی مرحوم حاج ملافتحعلی همدانی، از علما و فضلای همدان بود. البته زادگاه او شيراز بود، ولی بعدها برای تبليغ و برنامه‌های مذهبی مأموريت پيدا كرد و به همدان آمد و در آنجا رحل اقامت افكند. با رحلت والد محترمش در سن دوازده سالگی از محضر اساتيد ديگر بهره‌مند شد، فقه و اصول و بعضی كتب فلسفه نظير منظومه سبزواری و اسفار را نزد علمايی همچون آيت‌الله ميرزا علی خلخالی و مرحوم حاج سيد عرب و حاج آقا علی شهيدی و آقا محمد اسماعيل عمادالاسلام و رشته‌های طب خمسه يونانی و ابوبكر زكريای رازی و علم معرفه النفس و درس اخلاق را نزد حاج ميرزا حسين كوثرهمدانی برادر حاج آقا رضا واعظ معروف گذراند و در همان سنين جوانی صاحب قوه استنباط شد.
وی در طبابت نيز صاحب نظر بود به‌گونه‌ای كه فرزندانش نقل می‌كردند در منزل همگی از معالجه اطبّاء بی‌نياز بودند و پدر، خود بهترين طبيب بود، البته اين فقط در مورد فرزندان نبود و گاهی از اطراف و اكناف برای معالجه نزدش می‌رسيدند. در حدود بيست و چهار سالگی با زنی پاكدامن از خانواده‌ايی اصيل ازدواج كرد كه ثمره اين ازدواج دو فرزند پسر و سه فرزند دختر شد، شيخ محمد جواد انصاری با داشتن استعداد و توانايی ذاتی بسيار بالا و نيز پشتكار و همتی والا در همان سنين جوانی موفق به دريافت درجه اجتهاد در همدان شد.
آیت‌الله انصاری همدانی بعد از اينكه مرتبه اجتهاد وی توسط علمای همدان تأييد می‌شود، به تشويق علمای همدان به شهر مقدس قم رهسپار شد و در محفل نورانی و درس حضرت آيت‌الله العظمی حاج شيخ عبدالكريم حائری(ره) حاضر شد و با وجود آن كه شيخ «عبدالكريم» به وی می‌فرمايد: شما ديگر نيازی به تحصيل در قم نداريد و همان برگه اجتهادش را تأييد می‌كند، ولی انصاری چند سال در خدمت آن بزرگوار می‌ماند. آقای «حائری» وی را به خدمت آسيد «ابوالحسن اصفهانی» نيز می‌فرستد و او برگه اجتهادش را با تجليل امضاء می‌كند.
آيت‌الله انصاری همواره و به‌طور مكرر در جلساتش با احترام از امام خمينی(ره) ياد می‌كرد و می‌فرمود: «حاج آقا روح‌الله مرد بزرگی است حاج آقا روح‌الله آتيه‌ای بسيار روشن دارند.» و امام خمينی هم از او به نيكی ياد می‌كرد. وی پنج سال به‌صورت مداوم در درس حضرت آيت‌الله العظمی حائری شركت كرد و مراتب عالی فقه و اصول را تكميل كرد و در اين اثناء بود كه شروع به حاشيه زدن بر«عروة الوثقی» كرد سپس به همدان برگشت و در اثر انقلاب درونی كه در او ايجاد شده بود تا پايان عمر به تهذيب نفس و تربيت نفوس مستعده پرداخت و از شهرهای مختلف ايران و كشورهای هم‌جوار شيفتگان زيادی به نزدش می‌رسيدند و از انفاس قدسيه او بهره می‌بردند.
متحمل شدن ریاضت‌ها و عبادات زیاد، موجب نحیف شدن جسمی آیت‌الله انصاری همدانی می‌شود و شاید به همین دلیل بود که عمر زیادی نکرد. ایشان خود در اواخر عمر مبارکش بیان می‌دارد که اگر طبابت نمی‌دانستم، شاید تا به حال، ۷۰ بار مُرده بودم. گفته‌اند که محفل انس او، تنها مخصوص شاگردانش نبود؛ بلکه هر کسی را متناسب با سعه وجودی خود سیراب می‌کرد، حتی علما و مراجع به خدمتش می‌رسیدند و متقاضی دستورالعمل یا توصیه‌هایی برای خود بودند. این سالک الی‌الله در روزهای پایانی عمر، وصیت‌های لازم را به پسرش می‌نماید. تا اینکه در بعد از ظهر روز جمعه، دوم ماه ذیقعده الحرام سال ۱۳۷۹ هجری قمری و در سن ۵۹ سالگی، به ملکوت اعلی پر کشید و مریدان و دوستدارانش را به سوگ نشاند.