پس از حمله بزرگ و سراسري آلمان به شوروي در 22 ژوئن 1941، نيروهاي آلمان به سرعت در داخل خاك شوروي پيشروي كردند به طوري كه در پايان ماه اول اين نبرد، بيش از 280 هزار كيلومتر مربع از خاك شوروي به تصرف نيروهاي نازي درآمد. در ماه‏هاي دوم و سوم جنگ، پيشروي آلماني‏ها كندتر شد ولي در اين دو ماه هم بيش از سي‏صد هزار كيلومتر مربع از خاك شوروي به دست آلمان افتاد. با اين پيشروي‏ها، قواي آلمان در اوايل اكتبر 1941م، به مسكو رسيدند و عمليات فتح پايتخت شوروي را آغاز كردند. پيشروي نيروهاي آلماني در جبهه مسكو، استالين را به هراس افكند و روز پانزدهم اكتبر، پايتخت شوروي را به طور موقت به شهر كوي‏بيشِف در يك هزار كيلومتري شرق مسكو انتقال داد. استالين در عين حال، قسمت عمده نيروي خود را در اين جبهه براي دفاع از مسكو متمركز ساخت و سرانجام با فرا رسيدن زمستان، مسكو از خطر سقوط نجات يافت. با آغاز سرماي زمستان، عمليات تهاجمي نيروهاي آلمان نيز متوقف گرديد و حملات متقابل ارتش سرخ نيز شروع شد. از اين پس نيروهاي آلمان نه تنها موفق به پيشروي و يا حفظ مناطق اشغالي نشدند بلكه با ضربات پي در پي از طرف شوروي، پس از مدت كوتاهي، عقب‏نشيني كردند و اولين شكست بزرگ جنگ جهاني دوم براي آلمان به ثبت رسيد.