نظر به اهمیت و جایگاه رفیع و منحصربه‌فرد نهاد خانواده در شکل‌گیری ساختارهای کلان جامعه، همواره از زوایای مختلف مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران علوم مختلف بوده است.
به گزارش ایکنا، خانواده به عنوان سلول بنیادی و تاروپود جامعه، زیربنایی‌ترین واحد نظام آفرینش است که نقشی بی‌بدیل و ماندگار در ایجاد دیگر نهادهای اجتماعی دارد. از چنین منظری، نهاد خانواده به موازات دیگر نهادهای اجتماعی نیست؛ بلکه خانواده ماهیتی نهاد آفرین و ارگانیک دارد؛ بر همین اساس داشتن تصویر روشن و جامع از خانواده، نیازمند کار اندیشمندانه در این حوزه خطیر است. آگاهی از عناصر تشکیل دهنده خانواده و مؤلفه‌های تحکیم و تعالی آن، به مثابه یک موجود زنده، شرط لازم برای حفظ و صیانت از این نهاد تحول‌آفرین است. باچنین نگاهی، ضروری است مجموعه عناصر خانواده به طور فرایندی، مورد تبیین و تشریح عالمانه قرار گیرد.
باتوجه به اهمیت نظام خانواده، در یکی از تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در خصوص تحکیم خانواده آمده است: «تبیین، ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی ایرانی و خانواده‌محور با تسهیل و ترغیب ازدواج پایدار و فرزندآوری و تأمین مسکن و اشتغال برای زوج‌های جوان».
خانواده اولین و تنها نهاد فطری، طبیعی و بی‌بدیل نظام خلقت است که به اقتضای نیازهای فطری، طبیعی، عاطفی و اجتماعی نوع انسان شکل گرفته و قدمتی به درازای عمر انسان در کره خاکی دارد.
نظر به اهمیت و جایگاه رفیع و منحصربه‌فرد نهاد خانواده در شکل‌گیری ساختارهای کلان جامعه، همواره از زوایای مختلف مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران علوم مختلف بوده است. در این میان مکاتب الهی به ویژه مکتب متعالی اسلام، به فرآیند شکل‌پذیری این نهاد سرنوشت‌ساز و تأثیرگذار توجه و عنایت خاصی مبذول داشته است.
در قرآن مجید، تشکیل و تحکیم نهاد خانواده را موجب آرامش و امنیت روان و نزول رحمت الهی تعریف و با تبیین حریم خانواده، از آن به عنوان سنگری مطمئن جهت رشد و تعالی اعضای خانواده، یاد کرده است. پیامبر اکرم(ص) نیز خانواده را محبوب‌ترین نهاد خلقت و ازدواج را سنگ بنای این نهاد مقدس و سنت خود معرفی فرموده است.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز، در اصل دهم، خانواده را واحد بنیادی جامعه اسلامی دانسته و مقرر داشته، همه قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی‌های مربوط، باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پایداری، قداست و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.
بنیانگذار انقلاب اسلامی نیز بر انجام به موقع و دقیق امر ازدواج تأکید و از برنامه دین مبین اسلام، برای ازدواج و تشکیل خانواده و نحوه تربیت فرزند، به عنوان کامل‌ترین برنامه، یاد کرده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز ضمن رصد نظام خانواده، ازدواج را امری قدسی نامیده‌اند و خواستار تقویت بنیاد خانواده و حذف تشریفات زائد از این پدیده عرشی می‌باشد.
از چنین منظری ضروری است سبک زندگی اسلامی ایرانی نیز، در ابعاد محتوایی و الگوگیری از سیره نبوی و علوی و مقتضیات زمانی و مکانی با تأکید بر تسهیل و ترغیب ازدواج به موقع و با نگاه خانواده‌محوری توسط مراکز آموزشی، پرورشی و رسانه‌ها توسط کارشناسان و متخصصین زبده، تبیین شود.
اصلاح قوانین، تبیین و ترویج فرهنگ قناعت و کفایت در نظر و عمل و مذمت تجمل‌گرایی و عزم دولت در حمایت‌های همه جانبه از ازدواج جوانان به شرح تصریح شده در تدبیر و فرهنگ‌سازی بر اساس مؤلفه‌های دینی و ملی، زمینه را برای تحقق این پیمان عرشی فراهم و موجبات سلامت جامعه، تحکیم و تعالی خانواده و کاهش بزه‌کاری‌ها و امید به زندگی تقویت خواهد شد.
در ادامه این گزارش، به اولین فراز افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اشاره شده که به توصیف مردم ایران اختصاص دارد. در این فراز، با توجه به نقش خانواده در تربیت فرزندان، دستیابی به افق مورد نظر را نیازمند تحول بنیادی در ساخت و محتوای خانواده به شرح اعلام شده در تدبیر می‌داند. باچنین نگاهی اگرمحتوای خانواده بر اساس منشور تبیین شده در قرآن کریم و سیره نبوی و علوی شکل بگیرد، شاخص‌های اعلام شده در فراز اول افق، دست یافتنی خواهد بود؛ بنابراین سرمایه‌گذاری برای ازدواج جوانان و سامان‌دهی به امورات خانواده و نهادینه کردن خانواده‌محوری، به شرح اعلام شده در اصل دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، موجب تحکیم و تعالی خانواده، تقویت هویت ملی، اصلاح سبک زندگی و صیانت از میراث ارزشمند انقلاب اسلامی در کلیه شئون فردی و اجتماعی خواهد شد.
از سویی دیگر، خانواده‌محوری موضوعی است که اخیراً بسیاری از کشورهای غربی نظیر؛ انگلستان و آلمان، با آگاهی از خطر فروپاشی نظام خانواده و تأثیر آن در اقتدار و حاکمیت ملی، مجدداً به احیای سیاست‌های خانواده‌محوری رو آورده، با ارائه بسته‌های خدماتی مناسب سعی در احیا و حفظ نهاد خانواده دارند. آنان به این باور رسیده‌اند که سرمایه‌گذاری در حوزه خانواده، سودآورترین نوع سرمایه‌گذاری است و ارائه بسته‌های خدماتی متنوع به زنان، مادران، نوزادان، کودکان و حتی پدران را گام بلندی در راستای سیاست‌های فرزندآوری و تقویت منافع ملی تعریف می‌کنند. سیاست تنظیم و تعدیل جمعیت از دیرباز به عنوان مهم‌ترین مؤلفه پیشرفت و قدرت ملی مورد توجه دولتمردان بوده است و با چنین نگاهی همواره سعی در اصلاح ساختار جمعیتی در راستای منافع ملی دارند. از سوی دیگر، سلامت و پویایی خانواده به عنوان سلول بنیادی نهادهای اجتماعی، رکن اساسی سلامت و اقتدار ملی است، بر همین اساس مطالعه رفتارهای جمعیتی مورد توجه دولتمردان و صاحب نظران مختلف می‌باشد.