مسلمانان جهان امسال در حالی ماه ضیافت الهی را گرامی می‌دارند که از محدودیت‌های سابق کرونایی، فقط قانون ماسک زدن باقی مانده است و محدودیت تعداد افراد و فاصله‌گذاری اجتماعی در حین اقامه نماز جماعت در مساجد که پس از همه‌گیری ویروس کرونا قانونی جدی تلقی می‌شد، در بسیاری از کشورها لغو شده و بسیاری امیدوارند که امسال مناسک ماه مبارک را با نشاط بیشتری ادا کنند.

به گزارش ایکنا، ماه مبارک رمضان در بیشتر کشورهای اسلامی از روز دوم آوریل (۱۳ فروردین ماه) آغاز شد و مسلمانان به مانند سال‌های گذشته به روزه‌داری و مناسک این ماه می‌پردازند. دویچه‌وله در گزارشی به حال و هوای ماه رمضان در چند کشور خاورمیانه پرداخته و می‌نویسد: ماه مبارک رمضان در بیشتر کشورها از دوم آوریل(۱۳ فروردین) آغاز شد و در مراکز شهرهای سراسر خاورمیانه این ماه گرامی داشته شده است. خیابان‌ها و مغازه‌ها با نماد هلال ماه رمضان تزئین شده و فانوس‌ها و بنرهایی با عباراتی چون «رمضان کریم» یا «رمضان مبارک» دیده می‌شود.

در دو سال گذشته یا به عبارتی از آغاز همه‌گیری کرونا، سنت‌های ماه رمضان مانند ملاقات با خانواده و دوستان برای افطار بعد از غروب آفتاب، در سراسر منطقه خاورمیانه محدود یا ممنوع شده بود.
رفع محدودیت‌های کرونایی در رمضان ۲۰۲۲

با این حال، در ماه رمضان امسال، فقط قانون ماسک زدن از محدودیت‌های گذشته باقی مانده است. گاهی اوقات هم در موقع نماز، محدودیت تعداد افراد و فاصله اجتماعی لغو می‌شود.

به گفته سیمون ولفگانگ فوکس (Simon Wolfgang Fuchs)، مدرس مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه فرایبورگ آلمان، پیش از ماه رمضان، بیشتر دولت‌های خاورمیانه محدودیت‌های کرونا را تقریباً تا سطح قبل از همه‌گیری برداشته یا کاهش داده‌اند.

شیخ محمد ابوزید، رئیس دادگاه اهل سنت و امام جماعت بزرگترین مسجد صیدا در نزدیکی بیروت، این موضوع را تأیید می‌کند و به دویچه وله می‌گوید: در لبنان، تمام مساجد باز هستند و از مردم برای تجمع و اقامه نماز استقبال می‌شود. با این حال، بیشتر ائمه جماعات مساجد به افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های مزمن توصیه کرده‌اند که در مساجد حضور نداشته باشند.

حال و هوای رمضان در خاورمیانه از دیدگاه خبرگزاری آلمانی

آغاز دقیق ماه رمضان بستگی به رؤیت هلال ماه دارد و بنابراین از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.

به‌طور سنتی در عربستان، روز و ساعت آغاز ماه رمضان توسط کارشناسان نجوم در روستای حوطة سدير محاسبه می‌شود.

در سال ۲۰۲۲، ماه رمضان در عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، عمان، کویت، مصر و بحرین از ۲ آوریل (شنبه ۱۳ فروردین) و در برخی کشورها مانند مراکش ماه رمضان از روز یکشنبه، ۳ آوریل آغاز شد.

عربستان سعودی نیز همانند بیشتر کشورهای منطقه، بیشتر محدودیت‌های کرونایی خود را پس از دو سال در آستانه ماه رمضان امسال لغو کرد.

با این حال، زائران ملزم به استفاده از ماسک بوده و از قبل با ثبت نام در اپلیکیشن توکلنا (Tawakkalna) یا اعتمرنا (Eatmarna) جهت اقامه نماز در مسجدالحرام و مسجدالنبی مجوز دریافت می‌کنند.

استفاده از این برنامه‌های دولتی برای شهروندان سعودی در طول همه‌گیری اجباری شده است. سازمان اطلاعات و هوش مصنوعی عربستان(SDAIA) این اپلیکیشن را برای نظارت بر حرکت شهروندان در ساعات منع رفت و آمد توسعه داده است.

فوکس، مدرس مطالعات اسلامی استفاده اجباری طولانی‌مدت از این برنامه‌ها را بهانه‌ای برای نظارت بیشتر بر شهروندان سعودی می‌داند و معتقد است: همه‌گیری ابزارهای جدیدی به رژیم‌های مستبد برای کنترل جمعیت خود به بهانه سلامت داده است.

عربستان سعودی علی‌رغم تلاش‌هایش برای تبدیل شدن به کانون جدیدی برای گردشگران و سرمایه‌گذاری خارجی، در سال‌های گذشته به دلیل نادیده گرفتن حقوق بشر و محکوم کردن یا اعدام معارضان ـ مانند لجین الهذلول یا جمال خاشقجی ـ در مرکز توجه بوده است.

حال و هوای رمضان در خاورمیانه از دیدگاه دو خبرگزاری بزرگ جهان

با این حال، این تنها عربستان سعودی نیست که مراقب شهروندان خود است، سایر کشورهای منطقه تصمیم به حفظ محدودیت‌ها گرفته‌اند.

در کویت، اجتماعات افطاری در داخل و خارج از مساجد همچنان ممنوع و فقط توزیع غذاهای از قبل پخته شده به‌صورت رایگان مجاز است.

 دولت مراکش هم به دلیل ترس از افزایش موارد جدید ابتلا به کووید-۱۹ علی‌رغم تعداد کم مبتلایان، وضعیت اضطراری جاری را تا ۳۰ آوریل (۱۰ اردیبهشت) تمدید کرده است. علاوه بر این، کویت با خشکسالی شدید دست و پنجه نرم می‌کند و این وضعیت به دلیل نگرانی از  کاهش واردات گندم در نتیجه جنگ در اوکراین، تشدید شده است.

با این حال، وضعیت اضطراری در ۳۰ آوریل به پایان می‌رسد و اگر تمدید نشود، جشن عید فطر که پایان ماه رمضان است، می‌تواند در ۳ می (۱۳ اردیبهشت) با دورهمی دوستان و خانواده برگزار شود.

الجزیره هم در گزارشی به ماه رمضان و حال و هوای آن در کشورهای خاورمیانه و سایر کشورهای اسلامی پرداخته است.

در این گزارش آمده است: کشورهای دارای بیشترین جمعیت مسلمان از جمله عربستان سعودی، مصر، سوریه، سودان و امارات متحده عربی اعلام کرده بودند که ماه رمضان از صبح شنبه آغاز می‌شود، در حالی که بسیاری از کشورهای جنوب شرق آسیا مانند اندونزی و نیز لبنان، ایران و عراق آغاز روزه‌داری را یکشنبه، ۱۴ فروردین اعلام کردند.

اردن، کشوری عمدتاً سنی مذهب، نیز اعلام کرد که اولین روز ماه مبارک رمضان روز یکشنبه خواهد بود، بدین ترتیب این کشور از تبعیت از عربستان سعودی فاصله می‌گیرد. به گفته دولت اردن، مرجع دینی اسلامی این کشور قادر به تشخیص هلال ماه که نشان‌دهنده آغاز ماه است، نبود.

دومین گروه بزرگ اسلامی اندونزی، سازمان اسلامی محمدیه، که بیش از ۶۰ میلیون عضو دارد، طبق محاسبات نجومی خود گفت که رمضان از روز شنبه، ۱۳ فروردین آغاز می‌شود. اما وزیر امور مذهبی کشور روز جمعه اعلام کرد که ماه مبارک رمضان از روز یکشنبه آغاز می‌شود، زیرا منجمان اسلامی در این کشور موفق به مشاهده ماه نو نشدند. البته این اولین باری نیست که محمدیه نظر متفاوتی در این مورد ارائه می‌کند، اما انتظار می‌رود که اکثر اندونزیایی‌ها از تاریخ رسمی دولت پیروی کنند.

پس از همه‌گیری ویروس کرونا، بسیاری امیدوار هستند که رمضان شادتری نسبت به دو سال گذشته برگزار شود.
برپایی سنت اسلامی سفره‌های رحمان در کشورهای مختلف

با وجود اینکه قیمت‌ کالاها و خدمات در مصر بالا رفته اما سنت‌های ماه رمضان مانند آویزان کردن فانوس‌ها و چراغ‌های رنگارنگ در سرتاسر کوچه‌ها و مساجد باریک قاهره پابرجا است. برخی افرادی که توانایی این کار را دارند، میزهایی را در خیابان‌ها برپا کرده تا افطار رایگان را برای فقرا تهیه کنند. این عمل در جهان اسلام به «سفره‌های رحمان» معروف است.

حال و هوای رمضان در خاورمیانه از دیدگاه دو خبرگزاری بزرگ جهان

ربیعی حسن، مؤذن مسجدی در جیزه در حالی که سبزیجات و سایر مواد غذایی را از بازاری در آن نزدیکی می‌خرید، گفت: این کار (سفره‌های رحمان) می‌تواند در این وضعیت به مردم کمک کند.

در استانبول، مسلمانان اولین نماز رمضان را در سال ۸۸ در ایاصوفیه برگزار کردند، تقریباً دو سال پس از تبدیل کلیسای جامع سابق به مسجد.

نمازگزاران این ساختمان قرن ششمی و میدان بیرون آن جمعه شب را برای اقامه نماز تراویح به رهبری علی ارباس، رئیس امور مذهبی دولت پر کردند. پیش‌تر محدودیت‌ها به دلیل کووید-۱۹ عبادت را در این مکان محدود کرده بود.

ترجمه گزارش: محمدحسن گودرزی