دومين نشست انديشه‌هاي راهبردي در جمهوري اسلامي، ديروز با «موضوع عدالت» و با هم‌انديشي و تبادل‌نظر رهبر معظم انقلاب و ده‌ها نفر از انديشمندان، متفكران، استادان و محققان دانشگاهي و حوزوي برگزار شد.

در اين نشست 4 ساعته، ابتدا 10 نفر از صاحب‌نظران و نخبگان در دو بخش نظري و كاربردي ديدگاه‌هاي خود را درباره «مباني، مفاهيم، ابعاد، كاركردها و ضرورت‌هاي عدالت» بيان كردند.
اولين نشست انديشه‌هاي راهبردي در جمهوري اسلامي، آذر سال گذشته با موضوع الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت برگزار شده بود.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر معظم انقلاب اسلامي در اين هم‌انديشي راهبردي، با تاكيد بر ضرورت تلاش جدي و تضارب آراي انديشمندان و متفكران براي دستيابي به نظريه اسلامي ناب در‌باب عدالت، كارهاي انجام شده براي تحقق عدالت اجتماعي را در 3 دهه اخير خوب ارزيابي كردند، اما افزودند: وضع فعلي، مطلقا راضي‌كننده نيست چرا كه نظام اسلامي به دنبال اجراي حداكثر عدالت و تحقق كامل عدالت به مفهوم يك ارزش مطلق و همگاني است.

ايشان مطالب مطرح شده در اين هم‌انديشي را پرمغز و مفيد دانستند و خاطرنشان كردند: نشست امروز، تنها يك آغاز بود و اميدواريم مبحث عدالت با استفاده از ظرفيت گسترده صاحب‌نظران سراسر كشور، به گفتماني نخبگاني تبديل شود و با استمرار و پيگيري شايسته، به سرانجامي مبارك برسد.

ايشان عدالت را دغدغه هميشگي بشر دانستند و با اشاره به ورود متفكران و انديشمندان تاريخ بشر به اين مقوله خاطرنشان كردند بررسي دقيق نشان مي‌دهد كه با وجود نظريه‌پردازي‌هاي مختلف انديشمندان در مبحث عدالت، نقش اديان الهي در اين مقوله، بي‌نظير و استثنايي بوده است.

رهبر انقلاب اسلامي با استناد به قرآن مجيد، عدالت را هدف اصلي اديان برشمردند و افزودند: عدالت، هدف نظام‌سازي اجتماعي اديان و حركت بشر در چارچوب دين بوده است و اين اهتمام جدي به عدالت، در هيچ مكتب بشري يافت نمي‌شود.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در تبيين بيشتر تفاوت عدالت در «نگاه اديان و مكاتب بشري» خاطرنشان كردند: انبياء علاوه بر تبيين عدالت، براي تحقق آن، عملا با طاغوت‌ها و ستمگران وارد پيكار مي‌شدند و در معارضه ظالم و مظلوم، هميشه در جبهه مظلومان بوده‌اند اما نظريه‌پردازان فقط در حد حرف و كلام به «عدالت» پرداخته‌اند.

ايشان، اعتقاد همه اديان الهي به منتهي شدن تاريخ بشر به دوران مبتني بر عدل را «سومين «تفاوت «عدالت» در اديان الهي و مكاتب بشري» دانستند و افزودند: اديان الهي در نگاه به مبدا خلقت هستي و بشر، در مسير حركت تاريخي ملت‌ها و در تبيين پايان اين مسير يعني معاد، همواره بر عنصر عدالت تاكيد كرده‌اند كه اين مساله‌اي استثنايي و بي‌نظير است.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي افزودند: براساس همين نگاه ديني بود كه «عدالت» در انقلاب اسلامي نيز از همان آغاز، جايگاهي بي‌نظير يافت و در شعارهاي ملت ـ قانون اساسي ـ سخنان و ديدگاه‌هاي امام خميني(رض) و دوران‌هاي مختلف حيات 32 ساله جمهوري اسلامي، به عنوان يك ارزش مطلق مورد تاكيد قرار گرفت.

رهبر انقلاب اسلامي، عدالت را سرلوحه دغدغه‌هاي هميشگي نظام اسلامي دانستند و با اشاره به كارهاي فراوان و گسترده‌اي كه پس از انقلاب براي تحقق عدالت اجتماعي انجام شده، افزودند: اين كارهاي خوب، راضي‌كننده نيست چرا كه ما براساس نگاه اسلامي، تحقق كامل عدالت و محو هرگونه ظلم را هدف قرار داده‌ايم كه براي پر كردن فاصله وسيع وضع موجود و تحقق عدالت اجتماعي، بايد تلاش مستمر، جدي و همه‌جانبه انجام داد.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي با اشاره به توجه امروز نظام اسلامي براي دستيابي به نظريه اسلامي ناب در مقوله عدالت افزودند: تا امروز نيز شناخت و تعاريف اجمالي از عدالت وجود داشته است، اما بايد تلاش كنيم عدالت به گفتماني زنده و هميشه حاضر در صحنه‌هاي مختلف كشور تبديل شود و در ميان نخبگان، مسوولان، مردم و بخصوص نسل جوان همواره به عنوان يك مساله اصلي مطرح باشد.ايشان در تبيين بيشتر اهداف برگزاري نشست انديشه‌هاي راهبردي درباره عدالت افزودند: براي كاهش فاصله كنوني تا تحقق حداكثري عدالت، بايد به روش‌ها و راهكارهاي جديد و موثر دست پيدا كنيم كه اين مساله نيز به هم‌انديشي متفكران نياز دارد.

دوران آزمون و خطا در مقوله عدالت سپري شده است

رهبر انقلاب اسلامي دوران آزمون و خطا را در مقوله عدالت، دوراني سپري شده دانستند و تاكيد كردند: در 3 دهه اخير در موارد زيادي، در باب عدالت به صورت آزمون و خطا عمل كرده‌ايم، اما از اين پس بايد براساس تعاريف و روش‌هاي متقن حركت كنيم.

رهبر انقلاب اسلامي، حركت كشور در مسير پيشرفت‌هاي سريع و جهشي را يكي ديگر از عوامل ضرورت توجه بيشتر به مقوله عدالت برشمردند و افزودند: ادامه اين حركت پرشتاب، نيازمند تصميم‌گيري‌هاي بزرگ است و اگر در اين تصميم‌گيري‌ها از عنصر عدالت و «ارتباط عدالت و پيشرفت» غفلت شود، خسارات فراواني به بار خواهد آمد.

ايشان در ادامه سخنانشان با تمركز بر مبحث نظري عدالت، افزودند: هدف ما رسيدن به نظريه اسلامي ناب و خالص در باب عدالت است كه براي دستيابي به اين هدف بسيار مهم، بايد با نگاه متجددانه و نوآورانه، به منابع اسلامي رجوع كنيم و با استفاده از متدها و فنون خاص اين كار، نظريه اسلامي خالص را در مقوله عدالت استخراج كنيم.ايشان در همين زمينه تاكيد كردند: در دستيابي به نظريه اسلامي عدالت بايد از التقاط و هرگونه مونتاژ نظريه‌هاي ديگر بشدت پرهيز كرد و با مراجعه به منابع اصيل اسلامي، اين نظريه را استخراج نمود.

نبايد در شناخت نظريه اسلامي عدالت از مكاتب ديگر استفاده كرد

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، تعريف عدالت را در هر مكتب مبتني بر پايه‌هاي هستي‌شناسي آن مكتب دانستند و افزودند: به همين علت نبايد در شناخت نظريه اسلامي عدالت، از مكاتب ديگر، استفاده كرد.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي با اشاره به تفاوت عميق نگاه اسلام و مكاتب بشري به عدالت افزودند: عدالت در اسلام، ناشي از حق است و عدالت‌ورزي يك وظيفه الهي محسوب مي‌شود؛ در حالي كه در مكاتب بشري، اين نگاه وجود ندارد.

رهبر انقلاب اسلامي، تعدد و تضارب آرا را نيازي واقعي در روند دستيابي به نظريه اسلامي ناب در باب عدالت دانستند و افزودند: نبايد كسي تصور كند كه در اين مقوله، با نوعي پيشداوري مي‌خواهيم به برداشتي كه در ذهنمان است برسيم بلكه بايد تلاش كنيم در پرتو تضارب آرا و نشاط علمي، به آنچه حق و صحيح است، دست يابيم.حضرت آيت‌الله خامنه‌اي تاكيد كردند: حتي پس از دستيابي به نظريه اسلامي خالص در باب عدالت، تضارب آرا در اين زمينه بايد همواره ادامه داشته باشد.

ايشان افزودند: در اين مقطع در واقع بايد تلاش كرد به يك جمع‌بندي قوي، متقن، مستدل و منسجم در باب عدالت دست يافت تا برنامه‌هاي درازمدت با اتكاء به آنها تدوين شود.

رهبر انقلاب اسلامي افزودند: پس از اين جمع‌بندي نيز بايد پژوهش‌هاي جديدي بويژه در مباحث كاربردي و روش‌هاي اجراي نظريه صورت گيرد كه در اين زمينه مي‌توانيم از تجربيات مفيد ديگران نيز استفاده كنيم.حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، ايجاد رشته عدالت‌پژوهي در حوزه و دانشگاه را نوعي سرمايه‌گذاري مفيد براي ايجاد و تقويت گفتمان عدالت و تربيت نيروهاي توانمند دانستند و افزودند: يكي ديگر از كارهاي مهم نظري، يافتن شاخص براي اندازه گيري ميزان تحقق عدالت اجتماعي است.

برخي شاخص‌هاي مطرح در نظريه‌هاي غربي در شرايط خاص قابل استفاده است

حضرت آيت الله خامنه اي خاطرنشان كردند: برخي شاخص‌هاي مطرح در نظريه‌هاي غربي در شرايط خاص قابل استفاده است، اما بسياري از آنها ناقص يا كلا غلط است بنابراين بايد شاخص‌هايي مستقل براي تحقق عدالت از ديدگاه اسلام تعريف شود.رهبر انقلاب اسلامي، توجه مجلس و شوراي نگهبان را به مقوله عدالت در هر نوع قانونگذاري، از كارهاي ضروري برشمردند و افزودند: در عرصه عمل بايد براي اجراي عدالت اجتماعي كارهاي فراوان انجام شود.

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در پايان سخنانشان، اعتقاد به مبدأ و معاد را در مساله عدالت، داراي نقشي اساسي خواندند و افزودند: اعتقاد به معاد و باور داشتن تجسم اعمال در قيامت، موجب نيرو و نشاط عدالتخواهانه مي‌شود و در واقع نمي‌توان در جامعه‌اي كه اعتقاد به مبدأ و معاد وجود ندارد، عدالت حقيقي را مستقر كرد.ايشان، تلاش هر فرد براي اجراي عدالت درباره خود را نكته مهم ديگري در مقوله عدالت خواندند و افزودند: نگاه عادلانه هر فرد به خود، موجب دوري از گناه و ايجاد حالت خضوع و خشوع در مقابل پروردگار مي‌شود و اين مساله به ايجاد عدالت اجتماعي نيز كمك مي‌كند.

دكتر حسين عيوض‌لو،حجت‌الاسلام ابوالقاسم عليدوست، دكتر فهيمه فرهمندپور، حجت‌الاسلام سيدعباس نبوي، دكتر سيدمحمد ميرسِندُسي، حجت‌الاسلام سيدعباس موسويان، دكتر الياس نادران،حجت‌الاسلام سعيد فراهاني فرد، دكتر مجيد ياسوري، دكتر محمدجواد لاريجاني، دكتر صادق واعظ‌زاده از سخنرانان دومين نشست انديشه هاي راهبردي بودند.