بر اثر نفوذ بيش از حد غلامان تُرك در دربار سامانيان و دخالت آنان در تمام امور، حاكميتِ اين سلسله رو به انحطاط نهاد. پادشاهان ساماني در دوره‏ي اقتدار خود به آباداني شهرهاي قلمرو خود پرداختند. آن‏ها به ويژه به گسترش علم و ادب و تكريم عالمان، اديبان و شعرا توجه‏ي زيادي داشتند، به گونه‏اي كه مراكز علمي متعددي در شهرهاي مختلف آسياي مركزي و خراسان در شمال شرقي ايران تاسيس كردند. سرانجام اين سلسله پس از 128 سال حكومت بر خراسان، ماوراء النهر و بخشي ازمناطق مركزي ايران، توسط ايلك خان كه از غلامان ترك و صاحب نفوذ بود،منقرض گرديد. همزمان با اضمحلال سامانيان، خاندان آل بويه و سلسله‏اي از تركان به نام غزنويان در ايران قدرت يافتند.