در نشست عمومی کنگره بین‌المللی حضرت فاطمه(س)، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به تشریح مفهوم الگو از دیدگاه قرآن پرداخت و به این سؤال پاسخ داد که حضرت فاطمه(س) چگونه می‌تواند الگو باشد، در حالی که زمان و مکان تغییر کرده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، کنگره بین‌المللی حضرت فاطمه(س) اسوه جاودانه، امروز سه‌شنبه ۱۴ بهمن‌ماه به صورت مجازی آغاز به کار کرد.
در نشست عمومی این کنگره، ابتدا حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت، با اشاره به احادیث پیامبر(ص) در خصوص حضرت فاطمه(س)، گفت: عمر ایشان کم بوده، اما نگاه‌ها، تذکرات، توجهات و یادگارهای ایشان زیاد است. یعنی عمری کوتاه اما با برکت، کوثری و همراه با خیر کثیر دارند.
وی به مطالب و احادیث بیان شده از حضرت فاطمه(س) اشاره کرد و گفت: سخنان زیادی از حضرت در این عمر کوتاه به یادگار مانده است. در خصوص معارف، خطبه مصحفی که به مصحف فاطمه معروف است، از ایشان نقل شده که دارای نکات مهمی است. همچنین جلال‌الدین سیوطی در «در المنثور» از حضرت زهرا(س) سخنانی را جمع‌آوری کرده‌اند که به عنوان مسند فاطمه در کتب اهل سنت نقل شده است.
حجت‌الاسلام نواب تسبیحات حضرت زهرا(س) را از دیگر برکات به یادگار مانده حضرت عنوان و اظهار کرد: ابن مسعود نقل می‌کند که آقایی خدمت حضرت زهرا(س) رسید و فرمود آیا از سخنان پدرتان چیزی در اختیار دارید که از آن استفاده کنیم. حضرت فاطمه(س) به خدمتکار خود می‌گویند که برو و پارچه‌ای که در آن حدیث پیامبر را نوشته‌ام را بیاور؛ خدمتکار می‌آید و می‌گوید که پیدا نکردم، حضرت می‌فرماید برو و جست‌وجو کن، این روایت در نزد من برابری می‌کند با جایگاه حسن و حسین. این تکریم علم و توجه به دانش و آموزش از نگاه حضرت زهرا(س) است.
وی افزود: فضه، خادمه آن حضرت به دلیل هم‌نشینی با ایشان طوری با قرآن انس داشت که وقتی با همسفرانش سفر می‌کرد، هر سؤالی از ایشان می‌کردند، با آیات قرآن پاسخ می‌دادند.
آیت‌الله علی‌دوست، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز طی سخنانی به تشریح ویژگی الگو بودن در اسلام پرداخت و گفت: در قرآن کریم، جریانی تعقیب شده که می‌توان اسمش را معرفی الگوها گذاشت؛ از جمله در آیات آخر سوره تحریم، خداوند دو الگو از جنس زن یعنی همسر نوح و لوط را برای کافران، فاسقان و فاسدان معرفی می‌کند و در ادامه از دو زن یاد می‌کند که اسوه کسانی هستند که ایمان آورده‌اند؛ یعنی همسر فرعون و مریم دختر عمران.
وی با اشاره به اینکه وقتی قرآن شخصی را به عنوان الگو معرفی می‌کند، نمی‌گوید الگو برای مردمان زمان خود یا برای طایفه خاص یا مکانی هستند که زندگی می‌کردند، بلکه در این آیات می‌فرماید این چهار زن که در دو گروه فاسقان و مؤمنان قرار دارند، برای همه زمان‌ها و مکان‌ها الگو هستند.
آیت‌الله علی‌دوست ادامه داد: وقتی اسلام آمد، الگوهایی را تربیت و به عالم بشریت معرفی کرد؛ شخصیت پیامبر(ص)، علی(ع) و فاطمه(س) الگو هستند، اما الگوهای اسلام منحصر به اشخاص نیست، بلکه یک نهاد و یک اثر نیز می‌تواند الگو باشد. نهج‌البلاغه یا نامه حضرت علی(ع) به مالک یک سند و در عین حال یک الگو است؛ دعای کمیل، صحیفه سجادیه و قرآن هم الگو هستند.
الگوهایی برخواسته از اسلام برای همه انسان‌ها
وی اضافه کرد: این الگوها همه از اسلام، اما برای انسان هستند. یعنی فرد ممکن است مسلمان نباشد، به هیچ دینی از ادیان الهی هم ایمان نداشته باشد، اما این الگوها برای چنین فردی هم الگو و آموزگار هستند. اگر دعای کمیل را به یک بودیست بدهید، با دعای کمیل می‌تواند ارتباط برقرار کند. رایزن ایران در روسیه تعریف می‌کرد که در یک کلیسا، دفترچه‌ای به ما دادند که دیدم ترجمه دعای کمیل است. از کشیش پرسیدم می‌دانید این چیست گفت نه؛ دیدم با خدا خیلی زیبا صحبت کرده، به همین دلیل آن را در کلیسا به مردم می‌دهیم.
آیا فاطمه(س) می‌تواند الگو باشد وقتی زمان و مکان تغییر کرده است؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به میراث باقی‌مانده از اسلام برای همه جهانیان اشاره و اظهار کرد: کاش ما مسلمانان به جایی برسیم که قدر این میراث را بدانیم و معرفی کنیم. اگر صحیفه سجادیه را به یک یهودی و مسیحی بدهید، می‌خواند. اسلام اینگونه الگوسازی کرده و لذا چه قدر مغالطه‌برانگیز، غیرمنصفانه و موزیانه است که کسانی بگویند پیامبر(ص) و فاطمه(س) و قرآن مربوط به هزار و ۴۰۰ سال قبل هستند؛ آیا می‌توانند اکنون الگو باشند، وقتی زمان و مکان تغییر کرده است؟
وی در پاسخ به این سؤال گفت: جواب ساده است. ما وقتی بحث از الگو می‌کنیم، به معنی شکل لباس و ابزاری که در منزل استفاده می‌شد نیست، بلکه بحث سر ارتباط این الگوها با خدا، خود و خلق است. اصول اخلاقی مگر تغییر می‌کند؟! یعنی اگر بگوییم باید صادق بود، آیا مشمول زمان و مکان است؟ اگر می‌گوییم فاطمه(س) الگویی جامع، جهانی و جاودانه برای همه زمان‌ها است، منظور نحوه ارتباط ایشان با خداوند، خود و خلق خدا است.
ادراک به موقع و اقدام به موقع؛ ویژگی‌های الگو در حضرت زهرا(س)
آیت‌الله علی‌دوست به دفاع حضرت فاطمه(س) از امامت اشاره کرد و گفت: حضرت فاطمه(س) از امامت منصوب از سوی خداوند، امامت حق و امامت امام زمان خود دفاع کردند؛ لذا حضرت هم ادراک به موقع داشتند و هم اقدام به موقع. اینکه انسان در حوادث پیچیده که پیش می‌آید، ادراک به موقع و البته اقدام به موقع داشته باشد، بسیار مهم است و محدود به زمان و مکان خاصی نیست. مثلاً توابین پس از شهادت امام حسین(ع) واقعیت را ادراک و در ادامه و نه در زمانی که باید، اقدام کردند.
وی اضافه کرد: اینکه حضرت فاطمه(س) علی‌رغم برخوردار بودن از امکانات، ساده زندگی می‌کردند، یک الگو است. البته ممکن است کسی بگوید نمی‌توانم چنین ساده باشم، اما می‌شود در همه عصرها از این رفتار الگو گرفت. حضرت صدیقه چهار فرزند را تربیت کردند و چه دشمنان و چه دوستان نتوانسته‌اند بر نحوه تربیت فرزندان ایشان ایراد بگیرند.
آیت‌الله علی‌دوست در بخش پایانی سخنان خود کتاب دانش‌نامه فاطمی را به عنوان کتابی مناسب برای مطالعه در خصوص حضرت معرفی کرد و گفت: کتاب‌های زیادی در مورد سیره حضرت فاطمه نوشته شده. البته دشمنان هم کوتاهی نکرده‌اند، اما کتاب دانش‌نامه فاطمی در شش جلد نوشته شده که کتاب مناسبی است. متأسفانه برخی در صحبت از ائمه(ع) وارد غلو می‌شوند، قصور می‌کنند یا معجزات و کرامات را پررنگ می‌کنند. این کتاب معقول، متوازن و حکیمانه نوشته شده است.
حجت‌الاسلام سیدحمید حسینی، رئیس اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی در عراق نیز فاطمه(س) را حجتی برای همه ائمه(ع) عنوان کرد و گفت: در این روز ما مردم عراق نزد مادران خود می‌رویم و دست مادران را میبوسیم.
وی با اشاره به شرایط بسیار سخت مسلمانان در کشورهای مختلف، گفت: شرایط ما به‌خصوص کسانی که حضرت فاطمه(س) را دوست دارند، در عراق، یمن، سوریه، فلسطین، لبنان، افغانستان و پاکستان ناپایدار است. به ما وحشیانه حمله می‌شود. اکنون جهانیان یمن را می‌بینند؛ یمنی که همه این بلاها به سرش آمده، چون پیرو اهل بیت است. ما را به خاطر اینکه دوست‌دار مادرمان هستیم و فرزندانش را دوست داریم، به قتل می‌رسانند. اما باید به همه مردم عراق و همه انسان‌های باشرافت بگویم باید به فاطمه(س) اقتدا کنیم، حتی اگر کشته شویم.
مرضیه وحید دستجردی، وزیر اسبق بهداشت نیز طی سخنانی به جایگاه حضرت فاطمه(س) نزد حضرت رسول(ص)، نحوه خواستگاری و ازدواج حضرت و زندگی ساده ایشان اشاره و اظهار کرد: بنابر آنچه پیامبر فرمودند، خداوند فاطمه و دوست‌دارانش را از آتش بازداشته است.
آیا فاطمه(س) می‌تواند الگو باشد وقتی زمان و مکان تغییر کرده است؟
حدیثی که احمد بن حنبل از عایشه در خصوص حضرت زهرا(س) نقل کرده است
حجت‌الاسلام والمسلمین شهریاری، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز با اشاره به مطلبی که از عایشه در خصوص حضرت فاطمه(س) نقل شده است، گفت: عایشه نقل می‌کند که پیامبر(ص) در گوش فاطمه حدیثی نقل کرد که موجب گریه فاطمه شد و بعد حدیثی دیگر نقل کرد که موجب شادی او شد. سؤال کردم هیچ‌گاه شادی که تا این حد به حزن نزدیک باشد، ندیده‌ام؛ موضوع چیست؟ که فاطمه گفت این از اسرار است و تا زمانی که پیامبر در قید حیات هستند، نمی‌توانم آن را بگویم. پس از وفات پیامبر(ص)، موضوع را دوباره از فاطمه پرسیدم که پاسخ داد: پیامبر به من گفت جبرئیل سالی یک بار قرآن را بر من نازل می‌کرد. امسال دو بار قرآن را بر من نازل کرد و این به معنی این است که امسال من از دنیا خواهم رفت که موجب گریه من شد که بعد پیامبر گفتند آیا دوست نداری که سید نساء این امت و اولین کسی باشی که در آن دنیا به من ملحق می‌شوی؟ بعد از مرگ من وفات شما فرا می‌رسد که این موجب خوشحالی من شد که زودتر به پدرم ملحق می‌شوم.
وی ادامه داد: احمد بن حنبل این مطلب را از عایشه در منابع اهل سنت نقل می‌کند. از جابر هم نقل شده که پیامبر فرمودند ذریه همه پیامبران از نسل خودشان بوده، اما ذریه مرا در سلب علی قرار داده‌اند. از سوی دیگر در مسند حنبل و بسیاری از منابع دیگر اهل سنت، به روشنی نقل شده که آیه تطهیر در شأن فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع) و حسین(ع) ذکر شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین شهریاری با اشاره به اینکه در جهان اسلام برخی اختلافات تاریخی مطرح می‌شود، این اختلاف‌ها را طبیعی دانست و گفت: حدیث کساء در منابع اهل سنت به وفور نقل و تصریح شده که پنج تن آل‌عبا چه کسانی هستند. حتی نقل شده که ام سلمه وارد شد و به پیامبر(ص) گفت آیا من هم می‌توانم وارد کساء شوم که حضرت فرمود تو فرد خوبی هستی، اما اجازه ندارم تو را وارد این کساء کنم.
وی ادامه داد: گاهی در وقایع تاریخی، اختلاف‌هایی در شیعه و سنی و سایر مذاهب در نقل و تفسیر نقل تاریخ وجود دارد. وجود مذاهب مختلف یعنی اختلاف در تفسیر که اصل اختلاف نظر امری بدیهی است. در جهان اسلام علایق، محبت‌ها و حتی اختلاف‌های مختلفی وجود دارد، اما ما امت واحده‌ای هستیم و زیر سقف واحدی که رسول‌الله فراهم کرده، عنوان مسلمانی داریم و خود حضرت فرمود که ریختن خون و مال و حرز مسلمان بر مسلمان حرمت دارد. اما دشمنان می‌خواهند این سقف را بر سر مسلمانان خراب کنند و امت واحده که ۱۱ بار در قرآن یاد شده را تخریب کنند که باید هوشیار بود.
عفاف الحکیم، معاون امور بانوان حزب‌الله، آخرین سخنران نشست افتتاحیه بود. وی حضرت زهرا(س) را از زنجیره ۱۴ معصوم خداوند که اوج اسوه و الگو بودن را نشان می‌دهد، دانست و گفت: صبر و مقاومت در کنار همسر، چه در حضور و چه در عدم حضور او، تحمل در اداره مسائل خانواده و صبر در زمینه تربیت فرزندان و در عرصه تبلیغ و آگاه کردن زنان الگوهایی است که اکنون می‌توانیم از ایشان بگیریم.
وی افزود: ایشان دختر پیامبر خداوند و گوهر اهل بیت(ع) بود و در زمانی که به یک زن به عنوان مخلوقی بی‌ارزش نگاه می‌شد، مدرسه‌ای بود که سهم بزرگی در تأسیس فرهنگ اسلامی داشت و تأثیر زیادی در فرهنگ اسلام نهاد و در مقابل هیچ ظلت و ظلمی ساکت نماند.