جام جم آنلاين: تيتر اين گزارش هشداري است كه بعضي وقت‌ها قبل از پخش برنامه‌هاي تلويزيوني داده مي‌شود. شايد بعد از شنيدن اين جمله با خود گفته باشيد كه چرا اين هشدار داده مي‌شود، مگر چند فلش ناقابل، چه آزاري به ما مي‌رسانند.
دليل اين هشدار، آگاهي دادن به دسته‌اي از بيماران مبتلا به تشنج براي پرهيز از ديدن اين صحنه‌هاست، چون بعضي از مبتلايان به صرع به نورهاي فلش حساس هستند و همين نورها مي‌تواند تشنج را در آنها برانگيزد. البته طرح‌هاي خاص يا حركت اشكال خاص هم علاوه بر نور فلش مي‌تواند منجر به برانگيخته شدن صرع‌هاي حساس به نور شود.
نوع محرك ديداري صرع و همچنين شدت تشنج ناشي از تحريك نوري در هر شخص نسبت به شخص ديگر متفاوت است بنابراين ممكن است شخص حساس به نور، اصلا روي زمين نيفتد و هيچ تظاهر حركتي تشنج نداشته باشد و صرفا عضله حركت‌دهنده كره چشم‌اش بپرد يا ممكن است مبتلا به صرع به صورت حركات شديد و واضح اندام‌ها شود.
بسياري از كساني كه صرع حساس به نور دارند، قبل از رخ دادن تشنج، پيش‌درآمد تشنج يا aura را تجربه مي‌كنند. به اين صورت كه حس‌هاي عجيب و غريبي پيدا مي‌كنند كه به آنها مي‌فهماند بزودي دچار تشنج خواهند شد. اين پيش‌درآمد مي‌تواند به آنها فرصت بدهد كه از محرك تشنج اجتناب كنند.
ويژگي‌هاي محرك‌هاي نوري تشنج
اين محرك‌هاي نوري معمولا به صورت دوره‌اي و تكرارشونده هستند و طرح‌هاي منظم از نظر زماني يا فضايي ايجاد مي‌كنند.
نورهاي فلش يا تصاويري كه بسرعت تغيير مي‌كنند (مثلا نورهاي رقصان كلوب‌ها يا نور وسايل نقليه آمبولانس‌ها يا خودروهاي پليس يا فيلم‌هاي اكشن يا برنامه‌هاي خاص تلويزيوني) مثال‌هايي از انواعي از محرك‌ها هستند كه فركانس بالاي تكرار نور مي‌تواند منجر به تشنج شود.
اما تصاوير ثابت فضايي يا سه‌بعدي مثل خطوط راه‌راه، حتي اگر حركت نكنند مي‌توانند محرك تشنج شوند. گاهي هم محرك ديداري تشنج هم بايد طرحي فضايي و هم حالت تكرارشونده داشته باشد، مثلا وقتي خطوط موازي حركت كنند.
خصوصيات مشترك اين محرك‌ها اين است كه كنتراست بالا و شدت بالايي دارند، مثلا به صورت نور سفيد بسيار درخشان در يك زمينه سياه هستند.
كنتراست (تباين)، به تنهايي بدون همراهي با شدت بالاي نور، بسيار بندرت منجر به تشنج مي‌شوند. بعضي از بيمارها به رنگ‌هاي خاصي حساس‌تر هستند.
تواتر يا فركانس نور فاكتور مهمي است، مثلا يك بيمار ممكن است بلافاصله بعد از ديدن نورهايي با فركانس هفت، در ثانيه تشنج كند ولي با فركانس دو بار در ثانيه مشكلي نداشته باشد.
محرك‌هاي ديداري كه همه ميدان بينايي را شامل مي‌شوند بيشتر از آنهايي كه فقط قسمتي از ميدان بينايي را مشغول مي‌كنند، تشنج‌زا هستند. پس اگر بيمار فقط با يك چشم به محرك‌ها نگاه كند احتمال تشنج‌اش پايين مي‌آيد، بنابراين پوشانيدن يك چشم هنگام مواجهه غيرمترقبه با محرك‌ها در بيماران مبتلا به صرع حساس به نور مي‌تواند يك ابزار ساده حفاظتي باشد.
مصرف الكل، محروميت از خواب و استرس‌هاي ديگر مي‌توانند احتمال تشنج به دنبال تحريك بينايي را تشديد كنند.
رسانه‌هايي كه ناخواسته منجر به تشنج مي‌شوند
بيشترين عامل تشنج حساس به نور، تلويزيون است! بيماراني كه صرع حساس به تشنج دارند نبايد تلويزيون را در اتاق تاريك يا از فاصله كم ببينند. آنها همچنين وقتي تصوير تلويزيون تنظيم نيست يا پرش دارد هم بايد از ديدن برنامه‌هاي آن اجتناب كنند.
خوشبختانه تلويزيون‌هاي مدرن ديجيتال حال حاضر كه در آن تصوير بدون پرش يا سرعت بالا پخش مي‌شوند، احتمال تشنج‌زايي كمتري دارند.
جالب است بدانيد بعضي از بيماران مخصوصا آنهايي كه در سنين كودكي هستند، ممكن است به ديدن تصاويري كه تشنج برمي‌انگيزند، علاقه پيدا كنند. آنها را بايد به صورت فيزيكي از تلويزيون دور نگه داشت. بعضي از بيماران كه اختلالات شناختي دارند ممكن است عامدانه با حركت دادن انگشت‌ها در جلوي چشم‌ها و در برابر نور روشن، تشنج را در خود برانگيزند!
حتي گاهي ممكن است شخصي كه هيچ وقت سابقه تشنجي نداشته به دنبال ديدن يك برنامه خاص تلويزيون دچار تشنج شود.بعضي از شبكه‌ها و استوديوهاي تلويزيوني بريتانيايي استاندارد خاصي را در پخش تصاوير رعايت مي‌كنند تا ناخواسته باعث تشنج نشوند.
فيلم تبليغي المپيك ۲۰۱۲ لندن يكي از ويدئوهاي جنجالي بود كه به دنبال پخش آن عده‌اي از مردم تشنج كردند، طوري كه كميته المپيك مجبور شد اين ويدئو را از سايتش حذف كند. اين ويدئو حتي از يوتيوب هم حذف شد.
لامپ فلورسنتي (مهتابي) كه درست كار كند، مشكلي ايجاد نمي‌كند اما لامپ فلورسنتي كه مشكل داشته باشد و چشمك بزند مي‌تواند باعث تشنج شود.
بازي‌هاي ويدئويي: نخستين مورد تشنج به دنبال گيم در سال ۱۹۸۱ گزارش شد و از آن زمان تا به حال، موارد متعددي از تشنج به دنبال انجام بازي‌هاي ويدئويي كه حاوي صحنه‌هاي با نورهاي شديد و فركانس بالا بودند، گزارش شده است، طوري كه سازندگان اين بازي‌ها مجبور به رعايت يك سري استانداردها شدند. بعضي از كساني كه سابقه قبلي تشنج نداشته‌اند، ممكن است نخستين حمله‌شان را به دنبال يك گيم تجربه كنند.
طراحي وب و صرع
بارها شده كه سايت‌ها و فروم‌هايي ديده‌ايم كه در آنها تصاوير بسرعت حركت مي‌كنند و عوض مي‌شوند. بنرهاي چشمك زن و فونت‌هاي نامنظم هم در آنها غوغا مي‌كنند. اين دسته از صفحات وب فقط چشم‌ها را نمي‌آزارند، بلكه گاهي باعث تشنج هم مي‌شوند! شوربختانه تعداد اين سايت‌ها در وب فارسي بسيار زياد است.
2 راهنما براي طراحان وب در اين زمينه وجود دارد. در يكي از آنها توصيه شده چنانچه كنتراست تصاوير بالا باشد به هيچ عنوان نبايد تصاوير با فركانس بيشتر از ۳ تغيير كنند. وب‌سايت‌هاي دولت فدرال آمريكا هم مطابق استاندارد ديگر بايد از قوانين خاصي پيروي كنند.
ابزار رايگان خوبي هم در اينترنت وجود دارد كه با معرفي فلش‌ها و ويدئوها به آن مي‌توان از سالم بودن محتوا اطمينان حاصل كرد!
چطور مي‌شود اطمينان حاصل كرد كه تشنج شخصي به خاطر تحريك نوري بوده يا اين كه يك بيمار صرعي به نور حساس است؟
مسلما همه بيماران مصروع به نور حساس نيستند. پس بايد به نحوي متوجه حساسيت به نور شويم. ابزاري به نام تحريك‌كننده متناوب نوري وجود دارد. به كمك اين ابزار، همزمان با پخش تصاوير، پزشك نوار مغز بيمار را پايش مي‌كند تا طرح‌هاي حاكي از مقدمه ايجاد تشنج را ببيند. در صورت ديدن اين طرح‌ها، آزمايش متوقف مي‌شود و درمي‌يابيم شخص حساس است.
درمان خاص اختصاصي براي تشنج حساس به نور وجود ندارد، البته شدت آن معمولا با گذشت زمان كاهش مي‌يابد. معمولا والپاروات سديم به اين بيماران تجويز مي‌شود. بهترين توصيه به اين بيماران پرهيز از محرك‌هاي نوري است.
مسووليت‌هاي جامعه در قبال اين بيماران
از زمان محبوبيت ديسكوتك‌ها در دهه 60 ميلادي در غرب، جامعه متوجه پديده تشنج حساس به نور شد. در نتيجه تشكيلات وضع‌كننده قانون، قوانيني در مورد نورهاي فلش در اماكن عمومي تصويب كردند و به مرحله اجرا گذاشتند.
موارد جالب تشنج حساس به نور!
در سال ۱۹۹۷ زماني كه اپيزودي از سريال انيميشن Pokémon در ژاپن پخش شد، در صحنه‌اي تصاويري با شدت نوري بالا و فركانس بالاي تغيير تصاوير پخش شد كه منجر به ايجاد تشنج در صدها بيمار در سراسر ژاپن شد. ميزان حساسيت جامعه به اين رخداد شديد شد و يك هيستري جمعي باعث شد كه ۱۲ هزار نفر با ادعاي تشنج ناشي از اين برنامه به بيمارستان‌ها و مراكز درماني مراجعه كنند!
اما در سال ۲۰۰۸، گروه ناشناسي از هكرهاي بدطينت، به فروم بيماران مبتلا به تشنج حمله كردند، آنها تصويري با فرمت گيف با سرعت پخش بالا در فروم گنجاندند تا بازديدكنندگان را دچار تشنج كنند. اين مورد را نخستين مورد حمله فيزيكي به كاربران از طريق اينترنت در تاريخ اينترنت مي‌دانند!
سايت يك پزشك