جام جم آنلاين: هر فصل با رسيدن به هفته‌هاي پاياني رقابت‌هاي ليگ حرفه‌اي فوتبال كشورمان، يك داستان تكراري به نمايش درمي‌آيد تا همه چيز اين قصه، پرده به پرده پيش برود و عاقبت به افزايش كاذب و البته چشمگير دستمزد مربيان و بازيكنان فوتبال بينجامد، بي‌آن كه ذره‌اي به كيفيت فني اين مسابقه‌ها افزوده شود.
در طول سال‌هايي كه از ليگ حرفه‌اي فوتبال كشورمان مي‌گذرد مربيان و بازيكناني كه در تيم‌هاي برتر اين رقابت‌ها عضويت دارند بخوبي آموخته‌اند چه راه‌هايي را در پيش بگيرند تا مبلغ قراردادشان هر فصل بالاتر برود، در ضمن اغلب اين افراد در عقد قراردادهاي يك ساله مهارت ويژه‌اي دارند تا بتوانند هر سال اين رويه را در پيش بگيرند، اما آيا همه اين بازيكنان و مربيان تلاشي براي بالا بردن سطح دانش فني و توانايي‌هاي فردي خود در فوتبال كرده‌اند؟
بايد صادقانه گفت كه همسو با سقوط فوتبال ايران به لحاظ كيفيت، دستمزد سالانه بازيكنان و مربيان در سطح اول اين رشته پرطرفدار روز به روز بالاتر مي‌رود و در اين بازار مكاره هركس باهوش‌تر باشد و پشتوانه محكم‌تري در بيرون از ميدان فوتبال داشته باشد، مي‌تواند ركورد قيمت را در اين عرصه بشكند و به نوعي ركورددار شود.
شما از عوامل موثر در رشد بي‌رويه مبلغ قرارداد مربيان و بازيكنان فوتبال تا چه اندازه اطلاعات داريد؟ براي سر زدن به پشت پرده اين اتفاقات با ما همراه باشيد.
بازارگرمي
اگر در هفته‌هاي پاياني رقابت‌هاي ليگ برتر مصاحبه برخي مربيان و بازيكنان را ريز ذره‌بين ببريد و با نگاهي دقيق‌تر به آن بنگريد متوجه داغ كردن تنور شايعات و در حقيقت بازارگرمي اين عده مي‌شويد.
بعضي از مربيان داخلي كه با كسب چند قهرماني در كارنامه‌شان امروز موفق‌تر از سال‌هاي قبل هستند فعاليت خود را در اين عرصه معمولا با طرح جدايي از تيم‌هايشان در فصل آينده به دليل مشكلات شخصي آغاز ميكنند، اگر هم از مشكلات شخصي حرف نزنند حتما از خداحافظي با تيمشان در اوج مي‌گويند و اين‌كه ديگر امكانات براي كسب موفقيت‌هاي بزرگ‌تر كافي نيست.
بعد از آن مديرعامل به تكاپو مي‌افتد تا در اين وانفساي كمبود مربي در ايران، براي حفظ مربي موفق كاري كند و اين كار چيزي جز راضي كردن مربي جهت ادامه همكاري نيست. رضايتي كه عاقبت با شل كردن سر كيسه توسط مديرعامل به دست مي‌آيد و عجيب اين‌كه براي رسيدن به محبوبيت بيشتر مربي مورد نظر پاي قرارداد، جاي مبلغ را خالي مي‌گذارد و به قولي قرارداد را سفيد امضا مي‌كند تا نشان دهد چقدر تيمش را دوست دارد، اما چه كسي است كه باور كند سازي كه براي جدايي كوك شده بود فقط براي مشكلات و كمبود امكانات بوده است.
در اين ميان از كسي اسم نبريم بهتر است. براي پيدا كردن مربيان به بالاي جدول و نيمكت اين تيم‌ها سري بزنيد و از ميان بازيكنان با جستجو كردن بين نام‌هايي كه هر فصل صدرنشين جدول قيمت‌ها هستند، اسامي كساني كه بازارگرمي را با طرح پيشنهاد تيم‌هاي داخلي و خارجي خوب بلدند، پيدا كنيد.
فعاليت تيم‌هاي رسانه‌اي
اين درست كه وظيفه رسانه‌ها اطلاع‌رساني و پوشش اخبار است، اما در كمال تاسف بايد گفت در اين ميان همچنان استثناهايي ديده ميشود كه در اين بازي نقشي تعيين‌كننده ايفا ميكنند.
شايد برخي رسانه‌ها ابزار رسيدن به هدف بازارگرمي مي‌شوند، البته خواسته يا ناخواسته. به اين ترتيب دور از انتظار نيست كه مربيان و بازيكنان فعال در سطح اول فوتبال بخوبي دريافته باشند كه براي رسيدن به آنچه ميخواهند به مشاوران رسانه‌اي نياز دارند و اين مشاوره‌ها گاهي هنجارها را مي‌شكند و با آغاز پروسه‌‌اي بلند‌مدت، مبلغ قرارداد بازيكن يا مربي حتي تا 2 برابر افزايش پيدا مي‌كند و در اين ميان سهم هر طرف محفوظ مي‌ماند كه اگر اين‌گونه نباشد اخباري به بيرون راه مي‌يابد كه به صلاح مربي يا بازيكن نيست، اما تعدادي از رسانه‌ها كه بخش اعظم آنها را نيز شامل ميشود بي‌آن‌كه بدانند براي علاقه وافر مردم به اين اخبار در دنياي فوتبال آنها را پوشش ميدهند و آنقدر به حاشيه‌هاي آن مي‌پردازند كه آب به اندازه كافي براي آنها كه ميخواهند ماهي بگيرند گل‌آلود ميشود!
مديربرنامه‌ها
مديربرنامه در دنياي فوتبال حرفه‌اي نقش مهمي در موفقيت يك بازيكن يا مربي ايفا مي‌كند. وظيفه‌اي كاملا تعريف شده كه لازمه آن داشتن دانش كافي در اين زمينه و حتي تحصيلات مرتبط است، اما در فوتبال ما خيلي از پست‌ها تشريفاتي است و فقط تقليد نام‌ها از دنياي فوتبال خارجي است بجز يكي دو مورد كه حرفه‌اي اين كار را دنبال ميكنند بقيه در مسائلي كه وظيفه يك مدير برنامه نيست دخالت ميكنند.
در ليگ برتر ما حتي مواردي هست كه مدير برنامه با مديرعامل وارد معامله ميشود و بعد از توافق بر سر يك مبلغ، سهمي به دو طرف مي‌رسد. اين اتفاق بيشتر در تيم‌هايي رخ مي‌دهد كه مدير براي تامين منابع مالي از راه‌هاي مختلفي استفاده مي‌كند و حتي با بالا رفتن مبلغ قراردادها، اين امكان را دارد كه بودجه بيشتري بگيرد.
دلال‌ها و واسطه‌ها
يكي از مهم‌ترين عوامل بالا رفتن قيمت‌ها در فصل نقل و انتقالات واسطه‌هايي هستند كه كار جابه‌جايي مربيان و بازيكنان را انجام ميدهند. اين واسطه‌ها هم به چند دسته تقسيم مي‌شوند.
نكته: با رسيدن به هفته‌هاي پاياني ليگ برتر فوتبال ايران، فعاليت بازيكنان و مربيان براي بالا بردن سقف قراردادها و دستمزدهايشان در فصل بعد آغاز شده است
گروهي با مربيان و بازيكناني كه فصل موفقي را پشت‌سر گذاشتند كار ميكنند و دسته‌‌اي ديگر با بازيكنان و مربيان ضعيف‌تر وارد معامله مي‌شوند و گاهي حتي براي بازيكنان مصدوم، تيم پيدا ميكنند و از اين طريق به سود كلاني مي‌رسند. بعضي واسطه‌ها حتي با برخي مطبوعات ارتباطات خوبي دارند و با حربه‌هايي خاص عقد قراردادهاي نجومي را ممكن ميكنند. حتي اين افراد براحتي مانعي به نام سقف قرارداد را براي بازيكن و مربي مي‌شكنند. در حقيقت مبلغي را ثبت ميكنند كه بعدا بازيكن بدون هيچ مشكل، سهم خودش را بگيرد و البته واسطه سهم قابل توجهي را برميدارد.
نكته جالب در مورد دلالي و واسطه‌گري اين است كه در تيم‌هاي درجه دوم و حتي ليگ دسته اول فعاليت اين افراد بيشتر است، چون در مورد اين موضوع هر چقدر توجه و پوشش خبري كمتر باشد واسطه راحت‌تر مي‌تواند كار خودش را انجام دهد.
بودجه‌هاي نامشخص
نابرابري در بين تيم‌هاي حاضر در ليگ برتر فوتبال ما حرف اول را مي‌زند، نابرابري در بودجه، مسائل اقتصادي و چگونگي تامين بودجه. از نگاه برخي كارشناسان اين نابرابري لازمه تعريف رقابت است و هر كس تواناتر باشد مي‌تواند گوي سبقت را از رقبايش بربايد، اما از طرفي همين مشخص نبودن بودجه‌ها و كانال‌هايي كه هر مدير براي تامين هزينه‌هاي مورد نظر خود دارد يكي از عوامل بالا رفتن بي‌رويه دستمزد مربيان و بازيكنان در عالم فوتبال است كه معادلات را كاملا بر هم مي‌ريزد.
تصور اين كه يك تيم با مبلغي حدود 15 ميليارد تومان فقط براي مربيان و بازيكنان و حق و حقوق سالانه‌اش بسته ميشود و تيم ديگر براي استخدام يك بازيكن 300 ميليوني دچار چالش جدي ميشود شايد در فوتبال ما ممكن‌تر از هر جاي ديگري باشد.
وقتي يك باشگاه براي جلب رضايت بازيكن يا مربي مورد نظرش مبلغ را تا 2 برابر افزايش مي‌دهد، آن بازيكن يا مربي ديگر حاضر نمي‌شود با چيزي كمتر از آن به تيم ديگري بپيوندد و اين روال سال به سال ادامه مي‌يابد و هر روز بالاتر مي‌رود.
يكي از مديراني كه سال‌ها در سطح اول فوتبال ما مديريت كرده و حالا كنار رفته است در اين مورد مي‌گويد: مديران در اين عرصه رقابتي تلاش دارند به خاطر حفظ مديريت خودشان هم كه شده بودجه را تامين كنند تا همه از آنها به عنوان مديري لايق و توانا نام ببرند، اما هرباشگاهي اين ارتباطات را ندارد و اين انتظارمربيان و بازيكنان را بالا مي‌برد و فكر ميكنند واقعاشايسته اين قيمت‌ها هستند.
ضعف در مديريت
نداشتن قاطعيت در مديريت ازجمله مواردي است كه باعث افزايش مبلغ قراردادها ميشود.
يكي از افراد نزديك به يكي از باشگاه‌هاي معروف از حقايقي پرده برميدارد كه نشان از ضعف مديريت در فوتبال ما دارد. در تغيير و تحولات مديريتي اين باشگاه در ليگ نهم 3 بازيكن سرشناس اين تيم كه باتجربه‌تر بودند در حالي كه براي دريافت مبالغي حدود سقف قرارداد با مدير قبلي توافق كرده بودند با مراجعه به مدير جديد شرايط تازه‌اي گذاشتند، اين كه اگر 2 برابر آن مبلغ را نگيرند در تيمشان باقي نمي‌مانند و مدير براي حفظ جايگاه خود نزد مردم و هواداران، عاقبت با آن موافقت مي‌كند و در نهايت بين بازيكنان چنددستگي ايجاد ميشود.مديران فوتبال بيش از آن كه به واقعيت‌ها بينديشند به جايگاه خود فكر ميكنند و در اين راستا ناچارند گاهي كاري را انجام دهند كه بي‌دليل به افزايش مبلغ قراردادها مي‌انجامد.
هواداران و تماشاگران در فوتبال
علاقه وافر مردم كشورمان به فوتبال سبب شده اين رشته جايگاه خاصي در ورزش ما داشته باشد، اما همين عشق و علاقه از برخي بازيكنان و مربيان ستاره‌هاي كاغذي ساخته است، بازيكناني كه گاهي فراموش ميكنند چه جايگاهي در بين مردم دارند كه اگر اين گونه نبود بجز مسائل مادي به چيزهاي ديگري نيز مي‌انديشيدند.
بسياري از همين تماشاگران، منتقد دستمزدهاي نجومي مربيان و بازيكنان فوتبال هستند و معتقدند در ازاي اين مبالغ فوتبال تماشاگرپسندي ارائه نمي‌شود. اين كه چرا بايد اين همه تفاوت بين فوتباليست‌ها و بقيه باشد سوال آنهاست، اما شايد نمي‌دانند كه توجه بي‌حد و حساب آنها به ستاره‌هاي محبوبشان هم يكي از عوامل موثر در اين پديده است.
سارا احمديان / جام‌جم