شهادت جهادگر ضد استعمار انگليس "رييسعلي دلواري" (1294 ش)

رييسعلي فرزند رييس محمد در سال 1261 ش در دهستاني از توابع بوشهر به دنيا آمد. او در عصر مشروطيت، جواني 24 ساله، بلند همت، شجاع، در صدق و صفا كم مانند و در حب وطن و توكل به خدا، ضرب المثل بود. اگرچه سواد و معلومات كافي نداشت، اما پاكي و سرشت و صفات حميده او زبانزد اطرافيان بود. رييسعلي بعد از اين كه قواي اشغالگر انگليس بوشهر را به تصرف خود درآوردند، با شجاعتي وصف‏ناپذير به مقابله با تجاوزگران پرداخت و شكست‏هاي سنگيني بر آنان وارد كرد. پس از اشغال بوشهر در رمضان سال 1333 ق، نيروهاي انگليسي قصد تصرف دلوار را مي‏كنند. محلي كه پيش از آن، چند بار سربازان انگليسي به آنجا يورش برده و هر بار طعم تلخ شكست را چشيده بودند. رييسعلي همراه با ياران خود، عليه اشغالگران وارد نبرد شده و نيروهاي متجاوز را كه قريب به پنج هزار نفر بودند، تار و مار مي‏كند. قيام مردم تنگستان بر روي هم هفت سال به طول انجاميد و در اين مدت، دليران تنگستان، دو هدف عمده را دنبال مي‏كردند: پاسداري از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سكونت خود و جلوگيري از نفوذ قواي بيگانه به درون سرزمين ايران و دفاع از استقلال وطن. رييسعلي دلواري اين آزاده دلاور، سرانجام در حين مبارزه با دشمنان اسلام و ايران در دوازدهم شهريور 1294 ش برابر با 23 شوال 1333 ق در 33 سالگي، از پشت مورد هدف گلوله فرد خائني قرار گرفت و به شهادت رسيد.

درگذشت فيزيكدان شهير دكتر "محمود حسابي" پدر فيزيك نوين ايران (1371 ش)

دكتر محمود حسابي در سال 1281 شمسي از پدر و مادر تفرشي، در تهران ديده به جهان گشود. پدرش از سادات و سفير كبير ايران در بغداد و سپس شامات بود كه به همراه خانواده‏اش به بيروت نقل مكان كرد ولي پس از مدتي بدون خانواده‏اش به ايران بازگشت و از آن پس، استاد با فقر و تنگدستي، تحصيلات خود را ادامه داد. او از ابتدا تا پايان تحصيلات عالي، همواره حايز رتبه نخست در ميان همدرسان بود. دكتر حسابي همزمان با فراگيري دروس در مدرسه، فراگيري و خواندن گنجينه‏هاي معارف اسلامي و ايراني پرداخت. وي انديشمندي بود كه تنها به يك رشته از علوم و فنون بسنده نكرد و از سن 17 سالگي موفق به اخذ مدارج عالي تحصيل گرديد. از جمله اين مدارك علمي مي‏توان به كارشناسي ادبيات، علوم، مهندسي راه و ساختمان، معدن، برق، زيست‏شناسي و دكتراي فيزيك اشاره كرد. او به زبان‏هاي رايج دنيا مانند عربي، انگليسي، آلماني و فرانسه، آشنايي كامل داشته و با زبان‏هاي سانسكريت، لاتين، يوناني، پهلوي، اَوِستا، تركي و ايتاليايي و روسي نيز آشنا بود. دكتر حسابي تنها شاگرد ايراني آلبرت انيشتين بود و علاوه بر استاد با دانشمندان معروف دنيا مانند: برتراند راسل و آندره ژيد ارتباط علمي داشت. دكتر حسابي پايه‏گذار ده‏ها مركز علمي، صنعتي، فرهنگي و خدماتي در كشور بود كه عبارتند از: دانشسراي عالي، اولين ايستگاه هواشناسي، اولين بيمارستان خصوصي ايران، دانشكده فني و دانشكده علوم دانشگاه تهران، نخستين رصدخانه براي پيگيري اطلاعات ارسالي از ماهواره‏ها، مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، انجمن موسيقي ايران و فرهنگستان زبان ايراني و.... . ايشان همچنين مدير عامل شركت ملي نفت ايران و نيز وزير فرهنگ در دولت دكتر محمد مصدق بود. معروف‏ترين تئوري علمي دكتر حسابي، نگره بي‏نهايت بودن ذرات است كه بالاترين نشان كشور فرانسه را براي ايشان به ارمغان آورد. استاد حسابي انسان آزاده‏اي بود و همواره در صحنه تحقيق و تدريس و خدمت حضور داشت و به ترتيب هفت نسل دانشجو و استاد تا سن 90 سالگي پرداخت. نام‏هاي ايراني، ديدگاني فيزيك، فيزيك حالت جامد مجموعه معادل‏هاي فارسي اصطلاحات فيزيك، فرهنگ حسابي و رساله توانايي زبان فارسي بخشي از تأليفات اوست. در سال 1366 در كنگره شصت سال فيزيك ايران، از خدمات دكتر حسابي به عنوان پدر فيزيك نوين ايران، قدرداني گرديد و در سال 1990 به عنوان مرد علمي سال جهان و مرد بين المللي 1991 انتخاب شد. پروفسور محمود حسابي سرانجام در دوازدهم شهريور 1371 ش در نود سالگي و هنگام معالجه بيماري قلب در بيمارستان دانشگاه ژنو بدرود حيات گفت. پيكر وي با حضور بسياري از شاگردان و دانش‏دوستان بر حَسَب وصيتش در تفرش به خاك سپرده شد.

روز بهوَرز

به دنبال تحقیق گسترده ای که وزارت بهداشت در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی، برای آگاهی از وضعیت خدمات بهداشتی و درمانی انجام داد، این نتیجه به دست آمد که چهل درصد از مرگ و میرهای کشور در ۵ سال اول زندگی کودکان اتفاق می افتد و هشتاد درصد آن نیز در یک سال اول زندگی است. بنابراین می توان با آموزش های عمدتا ساده و اولیه از وقوع این مرگ و میرها جلوگیری کرد.

 این نتایج سرآغاز تلاش در مسیر راه اندازی شبکه های بهداشتی درمانی به نام “خانه بهداشت” در روستاهای کشور و تربیت نیروهای اصیل و بومی به نام “بهورز” شد.

بهورزان در ارتباطی صمیمی با مادران روستایی و تلاشی گسترده، توانسته اند میزان مرگ و میر مادران را به علت عوارض حاملگی و زایمان، از ۱۴۰ مورد در ۱۰۰ هزار تولد زنده در سال ۱۳۶۳ به ۵۴ مورد در ۱۰۰ هزار تولد زنده در سال ۱۳۷۰ کاهش دهند و این به معنای جلوگیری از مرگ ۱۷۲۰ مادر در سال است. این آمار در سال های بعد نیز پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است. همچنین مرگ و میر کودکان زیر پنج سال نیز از ۲۰۰ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر به ۲۵ نفر در ۱۰۰۰ نفر کاهش یافته است.

واکسیناسیون کودکان و آموزش مادران در زمینه رعایت بهداشت، از مهم ترین وظایف بهورزان می باشد. از این رو در راستای تکریم و بزرگداشت بهورزان زحمتکش، روز دوازدهم شهریور هر سال، با عنوان روز بهورز، نامگذاری شده است.

تلاش‌ بهورزان‌ در دور افتاده ‌ترین ‌روستاهای‌ کشور موجب‌ می ‌شود خدمات‌ بهداشتی‌ لازم‌ به‌ روستاییان ‌ارایه‌ گردد و به‌ این‌ وسیله‌ از اشاعه ‌بیماری‌ در جامعه‌ جلوگیری‌ شود. با این‌ وصف‌ بهورزان‌ نه‌ تنها موجب ‌سلامت‌ روستاییان‌ می ‌شوند، بلکه‌ به ‌تامین‌ سلامت‌ جامعه‌ شهری‌ نیز کمک ‌می‌کنند، زیرا بیماری‌ حد و مرز نمی ‌شناسد و در صورت‌ عدم‌ رعایت‌ بهداشت‌ و عدم ‌ارایه‌ مراقبت‌ های‌ بهداشتی‌ در شهر و روستا، فقیر و غنی‌ در معرض‌ خطر ابتلا به‌انواع‌ بیماری هاقرار خواهند گرفت، لذا اجر معنوی‌ برای‌ این‌ عزیزان‌ بهترین ‌پاداش‌ و قدردانی‌ است‌.

نقش‌ بهورزان‌ در سلامت ‌جامعه‌ حیاتی‌ است. امروز که ‌ما شاهد کاهش‌ مرگ‌ و میر مادران‌ و کودکان‌ هستیم،‌ باید همه‌ را مرهون ‌زحمات‌ و تلاش‌ بهورزان‌ بدانیم‌، زیرا ارتقای‌ شاخص ‌های‌ بهداشتی‌ کشور در گروی تلاش‌ و فعالیت‌ این‌ عزیزان‌ است‌.

درگذشت "ملاعبداللَّه شوشتري" عالم و فقيه مسلمان (1021 ق)

ملاعبداللَّه شوشتري، سال‏ها در حوزه‏ي علميه‏ي نجف تحصيل كرد و از محضر اساتيد برجسته‏ي اين مركز ديني بهره برد. او سپس به ايران مراجعت نمود و به تدريس و تربيت شاگردان پرداخت. ملاعبداللَّه شوشتري در زهد و تقوا شهرت فراواني داشت و در ساده‏زيستي زبانزد خاص و عام بود. او بر كتاب‏هاي مختلف حاشيه نوشت و آن‏هارا تشريح كرد. شوشتري، گذشته از آن كه در علم و عمل به احكام دين از پيشتازان محسوب مي‏شد، در توجه به مردم و رفع مشكلات و همدلي در مصائب آن‏ها نيز مشهور بود و در نزد مردم محبوبيت ويژه‏اي داشت.

 

تدفین پیکرهای مقدس شهیدان کربلا

عمر بن سعد فرمانده سپاهیان عبیدالله بن زیاد، پس از پایان ماجرای عاشورا در روز یازدهم محرم اجساد کشته‌های سپاه خویش را شناسایی و گردآوری کرد و آنان را دفن نمود و در حالی که کشته‌های اهل بیت علیهم‌السلام و بدن مقدس امام حسین علیه‌السلام و سایر شهیدان و یارانش بر زمین مانده بود، کربلا را به قصد کوفه ترک کرد.

گروهی از قبیله بنی‌ اسد که در "غاضریه" در نزدیکی کربلا ساکن بوده و به کشته شدن امام حسین علیه‌السلام و یارانش بدست سپاه حکومتی امویان اطلاع یافتند، در روز سیزدهم محرم وارد کربلا شده و پیکرهای مقدس شهیدان را گردآوری نمودند و سپس بر آنان نماز گزارده و در همان جا به خاک سپردند.

بدین گونه، بدن مطهر ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام را در همین مکانی که اکنون معروف است، دفن کرده و فرزند رشیدش حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام را در پایین پای پدر به خاک سپردند و برای سایر شهیدان در پایین قبر امام حسین علیه‌السلام، قبر بزرگی حفر و همگی را در آن جا دفن نمودند. غیر از بدن‌های مطهر حضرت عباس بن علی علیه‌السلام، حبیب بن مظاهر و حر بن یزید ریاحی که هر یک را در مکانی دیگر به خاک سپردند.[۱]

پی‌نوشت:
1. الارشاد (شیخ مفید)، ص 470؛ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 1، ص 405.

منبع: نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

آغاز قيام "اردشير بابكان" سرسلسله پادشاهان ساساني عليه اشكانيان (223م)

بر اثر انحطاط دولت مركزي اشكانيان و ضعفي كه به سبب جنگ‏هاي مكرر و طولاني آن با امپراتوري روم به اين پادشاهي ايران وارد شده بود، اردشير بابكان، يكي از اميران دست نشانده پارس، قدرتي به هم رسانيد و بر ضد اردوان پنجم، بيست و هشتمين و آخرين پادشاه اشكاني سر به شورش برداشت. اردشير پس از تسخير كرمان و اصفهان، اردوان پنجم را در منطقه‏اي ميان بهبهان و شوشتر در خوزستان فعلي شكست داد و وي را كشت. با قتل اردوان پنجم، اردشير بابكان خود را شاه خواند و پس از استيلا بر تمامي ايران، سلسله پادشاهي ساسانيان را اعلام كرد. وي تمام شاهزادگان اشكاني را از دم تيغ گذراند و بدين ترتيب دولت اشكاني پس از 470سال حكومت، منقرض شد. با انقراض اشكانيان، حكومت ساسانيان آغاز شد كه حدود 430 سال به طول انجاميد. در دوره ساسانيان، آيين زرتشتي رسميت يافت و آيين مزدك نيز پديد آمد. سلطنت ساسانيان، با ظهور اسلام و شكست سپاهِ ايران از لشگر اسلام و نيز پذيرش دين مبين اسلام توسط ايرانيان، خاتمه يافت و از آن پس، ايران، جزئي از قلمرو اسلام محسوب گرديد.

مرگ "ويليام هَميلْتون" رياضي‏دان بزرگ ايرلندی (1865م)

ويليام راون هَميلْتون، رياضي‏دان ايرلندي، در چهارم اوت 1805م در دوبْلين پايتخت ايرلند به دنيا آمد. وي از كودكي نزد عمويش كه از روحانيون كليسا بود به فراگيري علوم ديني پرداخت. آثار نبوغ و هوش فراوان، از طفوليت در هميلتون نمايان شد به طوري كه در سه سالگي خواندن و نوشتن را آموخت و تا سن 14 سالگي به زبان‏هاي لاتين، يوناني، عبري، سانسْكريت، عربي و فارسي تسلط يافت. ويليام در ابتدا به آثار شعرا و نويسندگان يونان و روم علاقه داشت و اكثر اوقات خود را به مطالعه ادبيات مصروف مي‏داشت. در 15 سالگي مسير زندگي هميلتون در اثر برخورد و مصاحبه با يكي از رياضي‏دانان امريكايى به كلي تغيير كرد و از آن پس به رياضيات علاقه‏مند شد. در اين زمان اين ايده را در نظر گرفت كه هيچ چيز به قدر مطالعات و تحقيقات علمي، فكر و ذهن انسان را پرورش نمي‏دهد و او را برتر از ديگران نمي‏سازد. از اين رو كتاب‏هايى از دانشمندان بزرگي هم‏چون نيوتن و لاپْلاس را مطالعه كرد و پيشرفت قابل توجهي در رياضيات نمود، تا اين‏كه وارد كالج دوبلين شد و در 21 سالگي رساله‏اي به آكادمي سلطنتي ايرلند فرستاد. وي در اين رساله در صدد آن بود كه هندسه نور را از نو بنيان نهد و روشي واحد براي حل كليه مسائل مربوط به آن ابداع كند. اين كار باعث شد، تا علي‏رغم اين‏كه هنوز تحصيلات دانشگاهي را به پايان نبرده بود، در 23 سالگي به استادي كرسي نجوم كالج ايرلند برگزيده شود و به تدريس بپردازد. او ضمن يك رشته سخنراني در باب نجوم و رابطه آن با فيزيك و حكمت الهي، چنان مهارت خود را در اين زمينه ثابت كرد كه همه را وادار به تحسين نمود. هميلتون در 43 سالگي به رياست آكادمي سلطنتي ايرلند رسيد و پس از چندي به كشف بزرگ‏تري در رياضيات نائل آمد و آن، حساب كواتِرْنيون بود. كواترنيون، نوعي از اعداد مختلط است كه در تعبير و تفسير فضاي چهار بُعدي مورد استفاده قرار مي‏گيرد. از آن پس، هميلتون تمام تلاش خود را مصروف پيشرفت و تكامل دستگاه محاسبه جديد نمود و با به دست آوردن قاعده ديگري در موضوع جبر و مقابله، مكتب جديدي در رياضيات بنيان نهاد. ويليام راون هميلتون به عنوان بزرگ‏ترين رياضي‏دان بريتانيايي پس از اسحاق نيوتن، سرانجام در دوم سپتامبر 1865م در شصت سالگي درگذشت.