ایسنا/لرستان: یک روانشناس گفت: کودک راه و رسم زندگی و نحوه موضع‌گیری در برابر مسائل را از والدین می‌آموزد و به طور کلی بر اساس مهر و قهر والدین خود روش زندگی را انتخاب می‌کنند.
مژگان صفری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این‌که وقتی صحبت از عصبیت می‌شود پرخاشگری، خشونت، عصبانیت، اضطراب، نافرمانی و رفتارهایی از این قبیل در ذهن تداعی می‌شود، اظهار کرد: مسائلی که هر پدر و مادری در مراحل مختلف رشد فرزندشان کم و بیش و با درجاتی از شدت و ضعف با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند و این سؤالات برایشان مطرح می‌شود که چگونه با فرزند خود برخورد کنیم؟ علت این واکنش‌ها چیست؟ و اصولاً آیا این رفتار در کودکان طبیعی هستند؟
وی با اشاره به این‌که در بیشتر خانواده‌ها علت و ریشه رفتارهای عصبی فرزندان را می‌توان در رفتار والدین پیدا کرد، افزود: درواقع بسیاری اوقات رفتار بچه‌ها انعکاسی از مسائل و مشکلات حل نشده پدر و مادر است وقتی مادر ناراضی و خشمگین است کودک عصبانی و تندخو می‌شود، پدری که مدام مضطرب است آن‌ها به فرزند خود منتقل می‌کند و کودک برای مقابله با این اضطراب، دست به رفتارهای عصبی می‌زند، پرخاشگری می‌کند، مدام بهانه می‌گیرد یا ناسازگاری و نافرمانی را در پیش می‌گیرد، در این میان صرف‌نظر از داشتن الگوهای نادرست گاهی نداشتن عزت نفس یا احساس رفتار غیرمنصفانه نیز کودک را به خشونت متمایل می‌کند.
صفری ادامه داد: علاوه‌بر نقش مهم رفتار والدین در ایجاد عصبیت‌ها، در دوره‌های خاصی از زندگی بخصوص در نوجوانی، برخی رفتارهای عصبی تکرار و شدت بیشتری پیدا می‌کنند در این دوران نوجوان در شرایطی شبیه بحران به سر می‌برد، از طرفی دوران کودکی را پشت سر گذاشته است و دیگر کودک نیست و از طرف دیگر می‌خواهد بزرگ باشد و بزرگ نیست و این مسئله در او ایجاد تضاد می‌کند، به‌علاوه نوجوان با تغییرات فیزیکی وروحی زیادی روبه‌روست، سؤالات زیادی در ذهنش ایجاد می‌شود و به دنبال هویت خود است در نتیجه بسیاری از مواقع خُلقی ناپایدار پیدا می‌کند، خیلی زود عصبانی و خشمگین و در عین حال بسرعت پشیمان می‌شود.
این روانشناس افزود: در کنار همه این‌ها، پیشرفت تکنولوژی و اختراعات گوناگون و اثرات آن‌ها بر افکار و رفتار فرزندان باعث می‌شود همه چیز دچار تحول شود، امروزه حرف شنوی و اطاعت کردن بیشتر به نافرمانی تبدیل شده و چشم گفتن و شنیدن نصیحت جای خود را به «نمی‌توانم» و «نمی‌شود» داده است، فرزندان امروز با فرزندان دیروز فرق دارند، امروز نصیحت‌ها به تنهایی تأثیری ندارند و کارساز نیستند اما این به معنای کمرنگ شدن نقش والدین نیست بلکه وظیفه آن‌ها سنگین‌تر شده است.
وی با اشاره به این‌که والدین نیز باید همراه با فرزندان تغییر کرده، شیوه‌های رفتاری جدید را آموخته و نگرشی واقع‌بینانه داشته باشند، تصریح کرد: فراموش نکنید که همه افراد در طول زندگی خود دچار عصبانیت و خشم می‌شوند که اساساً یکی‌از احساسات انسان بوده که برای زندگی او ضروری است، اما آنچه اهمیت دارد نحوه صحیح ابراز خشم و کنترل آن بوده که همان نقش بزرگی است که والدین باید ایفا کنند و به فرزند خود بیاموزند.
صفری افزود: ابتدا بر رفتارها و برخوردهای خودتان دقت کنید، بهتر است قبل از فرزنددار شدن با شخصیت و ویژگی‌های رفتاری خود آشنا شوید و اگر نیاز به بهبودی دارند، آن‌ها را بهبود ببخشید.
این روانشناس با بیان این‌که والدین باید در کنار فرزند خود باشند نه در مقابل او، افزود: این را بدانید که هر رفتاری دلیلی دارد پس هنگام بروز رفتارهای عصبی با حفظ آرامش خود سعی کنید علت را بیابید، تلاش کنید مسأله را از دریچه ذهن فرزند خود ببینید چراکه این یک رفتار همدلانه است پس با او همدلی کنید.
وی ادامه داد: زمان بروز خشم و عصبانیت اصلاً زمان مناسبی برای نصیحت نیست، وقتی رابطه مطلوب است با فرزند خود صحبت کنید و ارتباطی صمیمانه را بین خودتان شکل دهید حالا در خلال این رابطه صمیمی بیشتر می‌توانید بر او تأثیر بگذارید.
صفری با اشاره به این‌که وقتی عصبانیت و پرخاشگری بروز می‌کند سعی کنید با لحنی آرام و در عین حال قاطع با او صحبت کنید، افزود: این گونه خشم او نیز کنترل می‌شود، همچنین در برخورد با فرزندان خود چه در تشویق و چه در تنبیه، منصفانه و عادلانه برخورد کنید، اطلاعات و آگاهی‌های خود را در مورد مراحل رشد فرزندان و ویژگی‌های هر دوره افزایش دهید تا بهتر بتوانید با فرزند خود ارتباط برقرار کنید.
این روانشناس با اشاره به این‌که رفتار پرخاشگرانه که از انگیزه پرخاشگری سرچشمه می‌گیرد واکنشی است انفجاری و آتشین نسبت به محرومیت و ناکامی، عنوان کرد: گاهی پرخاشگری نتیجه عدم توانایی کودک در کنترل خود است که به شکل‌های مختلف ظاهر می‌شود، ممکن است بدنی باشد، لفظی، تجاوز به حقوق دیگری یا خصمانه باشد.
وی با اشاره به این‌که کودکان در ۱۲ ماهگی و وقتی با هم هستند شروع به ابراز رفتار پرخاشگرانه وسیله‌ای می‌کنند که غالباً به خاطر اسباب‌بازی و متعلقات دیگر است و در ارتباط با همسالان خود ابراز می‌شود، عنوان کرد: کودکان سه ساله بیش‌از همه دعوا به پا می‌کنند اما همچنان که به سال‌های پیش‌از مدرسه و مدرسه نزدیک می‌شوند کمتر دست به اعمال پرخاشگری می‌زنند و در نوع پرخاشگری آنان هم تغییراتی ایجاد می‌شود که بستگی به سن، شخصیت، نیرومندی جسمانی و عوامل دیگر دارد.
صفری افزود: بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که ثبات پرخاشگری دخترها در طول زمان کمتر از پسرهاست، البته کودکان به هنگامی که با وقایع تنش‌زایی همچون جدایی پدر و مادر، یا به دنیا آمدن کودکی جدید روبه‌رو می‌شوند بیشتر پرخاشگر می‌شوند.
این روانشناس تصریح کرد: در اکثر جوامع پسرها بیش از دخترها تشویق به ابراز خشونت و پرخاشگری می‌شوند، پسرها بیش‌از دخترها پرخاشگری بدنی و لفظی دارند به طوری که دعوا به راه می‌اندازند، انتقام گیری می‌کنند و در دعواهایشان از نیروی بدنی استفاده می‌کنند.
وی افزود: براساس مطالعات مشاهده‌ای در مورد کودکان میان سنین ۱ تا ۳ سالگی تفاوت‌های جنسیتی به لحاظ تعدد پرخاشگری بعد از ۱۸ ماهگی ظاهر می‌شود و قبل‌از آن اثری از آن نیست، پسرها به‌خصوص هنگامی که به آن‌ها حمله شده یا کسی مانع کارهایشان می‌شود تلافی می‌کنند.
صفری با اشاره به این‌که خانواده در این امر نقش اساسی دارد به ویژه از آن جهت که طفل دوران شکل گیری شخصیت خود را در خانه می گذارند، از پدر و مادر درس و الگو می گیرد، عنوان کرد: کودک راه و رسم زندگی و نحوه موضع گیری در برابر مسائل را از آنان می‌آموزد و به‌طورکلی بر اساس مهر و قهر والدین خود روش زندگی را انتخاب می‌کنند.
این روانشناس با اشاره به این‌که بهترین روش برای ممانعت از بروز رفتار پرخاشگرانه این است که والدین چنین رفتاری را تشویق ننمایند و با ملایمت کودک را وادار کنند تا رفتار دیگری را انجام دهد، افزود: والدین نباید کودک را هنگام رفتار پرخاشگرانه تنبیه بدنی کنند چراکه این کار یک رفتار پرخاشگرانه است این در حالی است که والدین مهربان که در برابر فرزند خودشان رفتاری متعادل پیش می‌گیرند به ندرت اطفالی پرخاشگر را پرورش می‌دهند اما در مقابل والدین عصبی و پرخاشگر و یا آنان که برای ممانعت از ظهور پرخاشگری به تنبیه بدنی متوسل می‌شوند می‌توانند اطمینان داشته باشند که فرزندانی عصبی و پرخاشگر پرورش می‌دهند.