با شیوع کرونا در جهان وضعیت برگزاری حج تمتع امسال مشخص نیست، اما برنامه‌ریزی ایران برای برپایی این مراسم ادامه دارد و به گفته رئیس سازمان حج و زیارت، عربستان باید تا پایان ماه مبارک رمضان تصمیم قطعی درباره حج سال ۹۹ را اعلام کند.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب :سفر به حج تمتع با توجه به شیوع کرونا و درخواست عربستان مبنی بر توقف برنامه‌ریزی کشورهای اسلامی برای برپایی حج تمتع، در هاله‌ای ابهام است.
کرونا مانع برنامه‌ریزی حج تمتع ۹۹ نشد/ آمادگی سازمان حج و زیارت برای اعزام زائران
اما به دلیل اینکه حج تمتع یک واجب شرعی است و عربستان تصمیم قطعی برای برگزاری یا عدم برگزاری حج تمتع را اعلام نکرده است، مسؤولان حج و زیارت هم همچنان در حال برگزاری سفر به حج تمتع هستند و احتمالات مختلف همچون برگزاری حج تمتع همچون سال‌های گذشته با رفع یا کاهش کرونا، برگزاری حج تمتع با اعمال محدودیت و کاهش تعداد زائران و حتی عدم برپایی حج تمتع را در نظر گرفته‌اند، تا در صورت تصمیم عربستان برای برپایی حج تمتع آمادگی لازم را داشته باشند.
خالی بودن یک سوم ظرفیت کاروان‌ها پس از حدود ۲ ماه از آغاز نام‌نویسی
اما با وجود اینکه نام‌نویسی کاروان‌های حج تمتع از نهم اسفندماه آغاز شده بود و همچنان نیز ادامه دارد، در جلسه شورای برنامه‌ریزی و هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت به تکمیل ظرفیت ۶۷ درصد کاروان‌های حج تمتع سال جاری اشاره شد. یعنی بیش از یک سوم (۳۰ درصد) ظرفیت‌ها خالی است و بسیاری از مشمولان حج تمتع که بیش از ۲۵۰ هزار نفر هستند، تاکنون اقدام به نام‌نویسی برای تشرف به این سفر معنوی در سال جاری نکرده‌اند.
تعداد مشمولان تشرف به حج تمتع افزایش یافت/ اعلام اولویت ذخیره جدید حج تمتع ۹۹
البته با توجه به استفتای دفتر مقام معظم رهبری درباره وجوب حج تمتع با وجود کرونا، «تا وقتی از طرف نهادهای مسئول منعی اعلام نشده در صورت استطاعت باید برای انجام این فریضه مهم الهی اقدام نمایید». بر همین اساس نیز در حدود بیش از یک ماه و نیم اخیر که ثبت‌نام حج تمتع آغاز شده است، کمتر از ۵۵ هزار نفر در کاروان‌ها ثبت‌نام کرده‌اند و به دلیل خالی بودن ظرفیت بیش از ۳۰ درصدی کاروان‌ها، سازمان حج و زیارت اولویت‌های ذخیره جدیدی اعلام کرده است تا علاوه بر دارندگان فیش حج تمتع تا نیمه اردیبهشت‌ماه ۸۶، ودیعه‌گذاران تا پایان خرداد ۸۶ نیز بتوانند در مناسک حج ابراهیمی سال جاری ثبت‌نام کنند.
وضعیت حج تمتع امسال تا پایان ماه رمضان مشخص می‌شود
البته با وجود شیوع کرونا در جهان و عدم کنترل آن در بسیاری از کشورها، به نظر می‌رسد که حج تمتع امسال برگزار نشود. در همین رابطه علیرضا رشیدیان رئیس سازمان حج و زیارت گفته است که وضعیت برپایی یا عدم برپایی حج تمتع حداکثر تا پایان ماه مبارک رمضان باید از سوی سعودی‌ها اعلام شود، چرا که اگر قرار باشد حج هم برگزار شود، نیازمند برنامه‌ریزی و آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم در عراق و حتی از سوی کشورهای اسلامی شرکت کننده در حج تمتع است.
برنامه‌ریزی در صورت کاهش سهمیه حج تمتع از سوی عربستان
با این حال یکی از احتمالات مسؤولان کشورمان در زمینه حج تمتع سال جاری، در صورت برپایی حج تمتع از سوی سعودی‌ها، کاهش سهمیه کشورهاست. به طوری که برای این امر نیز پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است.
یکی از اقدامات سازمان حج و زیارت برای تشرف به حج تمتع سال جاری، غربالگری زائران خانه خدا برای تشرف به حج تمتع است. به طوری که سازمان حج و زیارت در کنار برنامه‌ریزی‌های عادی حج تمتع برای زائران خانه خدا، تصمیم به غربالگری زائران گرفته است تا درصورتی که عربستان سهمیه زائران برای رعایت فاصله اجتماعی کاهش دهد، بتواند زائران آماده را که آسیب‌پذیری کمتری دارند، به سفر حج تمتع اعزام کند.
پیشبینی انجام ملاحظات بهداشتی از سوی عربستان در صورت برپایی حج ۹۹
بر همین اساس به گفته علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت اگر به هر دلایلی عربستان حج را برگزار و بخواهد ملاحظات بهداشتی و فاصله‌گذاری را به طور کامل انجام دهد، باید فضای حضور زائران افزایش یابد که در حال حاضر این امر برای عربستان امکان‌پذیر نیست. برای همین ممکن است در سهمیه‌ها محدودیتی اعمال کند که به دلیل اهمیت حفظ فاصله چه در هتل‌ها و ایام تشریق در عرفات و منا که عملا زائران به دلیل کمبود جا در کنار و نزدیک به هم استراحت می‌کنند، تعداد زائران اعزامی به حج تمتع نیز کاهش می‌یابد و سازمان حج و زیارت نیز باید تعداد زائران اعزامی را کاهش دهد، به طوری که اعزام افراد آسیب‌پذیر یا افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، به سال بعد موکول خواهد شد.
معاینات افراد کم‌خطر و زیر ۵۵ سال از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود
با این اقدام، سازمان حج و زیارت، معاینات زائران خانه خدا را همچون سال گذشته البته با اعمال شاخص‌های مختلفی انجام خواهد داد تا جایی که جمال‌الدین الوانی سرپرست مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر در گفت‌وگو با خبرنگار حج و زیارت فارس با اشاره به تدوین پروتکل بهداشتی برای تشرف به حج تمتع، می‌گوید: با توجه به نامشخص بودن برپایی حج تمتع، در مرحله نخست زائران کم‌خطر معاینه می‌شوند که معاینات آن‌ها حدود دو هفته به طول می‌انجامد و پس از پایان معاینات آن‌ها، معاینات سایر زائران صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به احتمال کاهش سهمیه کشورها در صورت برپایی حج تمتع ۹۹، می‌افزاید: با برنامه‌ریزی صورت گرفته از سوی سازمان حج و زیارت، در صورت تصمیم سعودی‌ها به کاهش سهمیه حج برای کشورها، افراد پرخطر امسال به حج تمتع اعزام نمی‌شوند. بر همین اساس، زائران تا ۵۵ سال ابتدا معاینه شده و پس از آن معاینات سایر زائران خانه خدا انجام می‌پذیرد تا در صورت برپایی حج تمتع با تمام سهمیه کشورها در سال جاری زائران آمادگی لازم را داشته باشند.
افراد آسیب‌پذیر به حج ۹۹ اعزام نمی‌شوند
علاوه بر این، یکی از مشکلات در معاینات پزشکی زائران مراجعه حضوری به بیمارستان‌ها برای انجام معاینات پزشکی یا آزمایش‌های حج تمتع است که در این رابطه نیز رئیس سازمان حج و زیارت اعلام کرده است که با توجه به شرایط بیمارستان‌ها در نظر داریم غربالگری زائران در بیمارستان‌هایی که بیماران کرونایی در آنجا نیستند، صورت گیرد.
رشیدیان با بیان اینکه به دلیل کرونا برخی آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها برای مراجعه زائران مناسب نیستند، می‌افزاید: امیدواریم با کمک هلال احمر بتوانیم مراکز جدای مراکز درمانی درگیر با کرونا را انتخاب و زائران را در آنجا پذیرش و غربالگری کنیم. علاوه بر این، کدهایی علاوه بر کدهای عادی لحاظ می‌کنیم تا درصورت محدودسازی اعزام، آنهایی به لحاظ سنی آسیب‌پذیر هستند، از لیست امسال حذف و برای سال آینده برنامه‌ریزی کنند.
بررسی کاهش زمان سفر در صورت برپایی حج تمتع ۹۹
یکی دیگر از پیش‌بینی‌های سازمان حج و زیارت در صورت برپایی حج تمتع سال جاری، کاهش زمان سفر است که رئیس سازمان حج و زیارت این امر را منوط به برنامه‌ریزی و هماهنگی با طرف سعودی دانست تا علاوه بر افزایش سرعت رفت زائران، بازگشت آن‌ها نیز سریع‌تر انجام شود.
بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف برای برگزاری جلسات آموزش مجازی حج
علاوه بر این، مناسک حج تمتع به دلیل برخی پیچیدگی‌ها نیازمند آموزش است و هر ساله آموزش زائران از بیش از سه ماه قبل از آغاز اعزام‌ها صورت می‌گرفت، اما به دلیل شیوع کرونا تاکنون جلسات آموزشی برگزار نشده و به گفته اکبر رضایی سرپرست معاونت حج و عمره سازمان حج و زیارت، جلسات آموزشی به صورت مجازی برگزار می‌شود تا مشکلی برای سلامت زائران ایجاد نشود.
همچنین حجت الاسلام محمدعلی اخویان، مدیر آموزش بعثه مقام معظم رهبری از برپایی جلسات زائران حج تمتع به صورت مجازی و از طریق پیامرسانههای داخلی به منظور جلوگیری از شیوع کرونا خبر داده است. رئیس سازمان حج و زیارت بهره‌گیری از ظرفیت مجازی، رادیو و تلویزیون محلی برای آموزش زائران حج تمتع را با توجه به شیوع کرونا امری ضروری دانسته است.
با برنامه‌ریزی‌های مختلف سازمان حج و زیارت برای برپایی حج تمتع سال جاری یا پیشبینی مهار یا کنترل کرونا تا برپایی حج تمتع، باید منتظر اعلام طرف سعودی برای برپایی مناسک حج تمتع ۹۹ باشیم. البته همانطور که رئیس سازمان حج و زیارت عنوان کرده است حج تمتع یک واجب شرعی است و حاکمان عربستان نیز به عنوان خادمان حرمین شریفین نسبت به استمرار حج تمتع و طواف خانه خدا مسؤول هستند.
با این وجود، باید منتظر باشیم و ببینیم کرونا تا زمان حج تمتع مهار می‌شود تا حج تمتع به دور از نگرانی برپا شود یا اینکه عربستان به دلیل شیوع کرونا حج امسال را با اعمال محدودیت برگزار یا حتی در کل ممنوع خواهد کرد. البته در صورت برپایی حج تمتع با هر شیوه‌ای عربستان باید ظرفیت لازم برای میزبانی از زائران خانه خدا و برپایی حج تمتع در ایام کرونا را داشته باشد تا زائران در چنین شرایطی دچار مشکل نشوند.