معامله قرن در حالی از سوی ترامپ و نتانیاهو رونمایی شد که ابهامات زیادی در خصوص آن وجود دارد.

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -جواد حیران نیا: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از «معامله قرن» رونمایی کردند.

طرحی که ترامپ معتقد است بهترین، عملیاتی ترین و عینی‌ترین طرح برای صلح فلسطین و اسرائیل است؛ چرا که طرح‌های قبلی خیالی بوده اند. او مدعی بود که این طرح منافع اسرائیل و فلسطین را همزمان تأمین خواهد کرد.

اما عدم مشارکت «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در مراسم رونمایی از طرح و موضع گیری های او در خصوص عدم پذیرش معامله قرن از یک سو و رضایت تمام و کمال نتانیاهو از طرح ترامپ و کف زدن‌های مرتب و خوشحالی زاید الوصف او از سوی دیگر نشان از عدم رعایت عدالتی است که ترامپ مدعی رعایت آن در این طرح بود.

معامله قرن در حالی رونمایی شد که این طرح شباهتی به طرح‌های قبلی سازش که از سوی سازمان ملل و برخی کشورها پیشنهاد شده بود نداشت
این طرح شباهتی به طرح‌های قبلی سازش که از سوی سازمان ملل و برخی کشورها پیشنهاد شده بود نداشت. در واقع این طرح، طرح دو دولتی سازمان ملل را زیر سوال برد و مرزهای ۱۹۶۷ را عملاً نادیده گرفت. از سوی دیگر این طرح، طرح سازش عربی موسوم به طرح ملک عبدالله را نیز به کناری نهاد و توافقاتی چون اسلو را نیز زیر پا گذاشت.

باید توجه داشت که مهمترین موضوعات در یک راه حل دائمی برای حل منازعه فلسطین و اسرائیل از سوی تحلیلگران غربی و کسانی که اعتقاد به طرح‌های سازش دارند موضوعاتی چون وضعیت آوارگان فلسطینی؛ مسأله مرزها؛ مسأله بیت المقدس؛ مسأله پایتختی فلسطین؛ مسأله شهرک‌های صهیونیستی و … به شمار می‌رود.

اما ترامپ چند مسأله- که قرار بود در مذاکرات مطرح شود- را پیش از این از ظن خود فیصله داده بود و در سخنرانی امروز خود هم جایی که سخن از پایتختی یکپارچه و تقسیم ناپذیری قدس برای اسرائیل شد با نیشخندی گفت که این موضوع را قبلاً برای اسرئیل به رسمیت شناخته است.

در واقع ترامپ پیش از مراسم رونمایی و ارائه برخی جزئیات، کمک‌هایی به نتانیاهو کرده بود که «بی بی» در خواب هم نمی‌دید!

اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، انتقال سفارتخانه آمریکا از تل آویو به قدس؛ به رسمیت شناختن بلندی‌های جولان اشغالی برای اسرائیل؛ به رسمیت شناختن شهرک‌های صهیونیست نشین در کرانه باختری برای اسرائیل از جمله امتیازهای ویژه ای بود که ترامپ به نتانیاهو پیش از مراسم امشب تقدیم کرده بود و جزئیات این تصمیمات در مراسم رونمایی امشب نمایان بود.

به طور کلی طرح ترامپ که او از آن به عنوان طرح دو کشوری یاد کرد دو بعد سیاسی و اقتصادی دارد. از بعد اقتصادی، این طرح در تلاش است تا با ارائه کمکی ۵۰ میلیارد دلاری به کشور آینده فلسطینی مشوقی اقتصادی ارائه دهد و مدعی شود برای رفاه و توانمندسازی فلسطین اقدام کرده است. از اینرو بود ترامپ در مراسم رونمایی ادعا کرد به جای دادن اعانه به فلسطینیان تصمیم دارد تا آنها را توانمند سازد زیرا آنها توانایی این کار را دارند.

بر اساس جزئیات ارائه شده توسط ترامپ، بیت المقدس پایتخت یکپارچه و تقسیم ناپذیر اسرائیل خواهد بود
در بعد سیاسی نیز موضوعاتی چون پایتختی بیت المقدس؛ موضوع مرزها؛ وضعیت دره رود اردن؛ حاکمیت اسرائیل بر شهرک‌های ایجاد شده بعد از پیمان اسلو مطرح شد.

بر اساس جزئیات ارائه شده توسط ترامپ، بیت المقدس پایتخت یکپارچه و تقسیم ناپذیر اسرائیل خواهد بود؛ اما او همزمان تأکید کرد این طرح، شرق قدس را به پایتختی فلسطین به رسمیت شناخته و آمریکا در این منطقه سفارت باز می‌کند.

این موضوع دارای ابهام است. زیرا از یک سو موضوع یکپارچگی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل مطرح می‌شود و از سوی دیگر سخن از این می‌رود که پایتخت فلسطین نیز قدس شرقی است. این موضوع این گمانه را مطرح می‌کند که به احتمال زیاد ترامپ در صدد است تا در حومه قدس بخشی را به فلسطین جهت پایتختی اختصاص دهد.

البته در جزئیاتی که شبکه المیادین چندی پیش در خصوص «معامله قرن» مطرح کرد در موضوع قدس اشغالی هم بر اساس پیش نویس معامله قرن این شهر تجزیه نمی‌شود، بلکه بین اسرائیل و فلسطین جدید مشترک است و ساکنان عرب قدس ساکنان فلسطین جدید می‌شوند، اما اسرائیلی‌ها در آنجا می‌مانند. بر اساس این پیش نویس، شهرداری قدس مسئول همه امورات اراضی قدس به استثنای آموزش و پرورش است که بر عهده فلسطین جدید خواهد بود اما به نوبه خود باید به شهرداری یهودی قدس مالیات بدهد.

به موجب این طرح، یهودیان حق خرید خانه اعراب را ندارند و بالعکس اعراب نیز اجازه خرید منازل یهودیان را ندارند. منطقه‌ای به قدس ملحق نخواهد شد و اماکن مقدسه قدس همان گونه که هست باقی می‌مانند.

در مورد دره رود اردن نیز به نظر می‌رسد بر اساس معامله قرن، حاکمیت اسرائیل بر بخشی از آن به رسمیت شناخته خواهد شد
در مورد دره رود اردن نیز به نظر می‌رسد بر اساس معامله قرن، حاکمیت اسرائیل بر بخشی از آن به رسمیت شناخته خواهد شد. بر همین اساس بود که نتانیاهو در سخنرانی خود بعد از ترامپ گفت طرح‌های پیشین صلح هرگز «موازنه لازم» را برقرار نمی‌کرد و حاکمیت اسرائیل بر دره اردن را به رسمیت نمی‌شناخت اما طرح رئیس‌جمهور ترامپ حاکمیت اسرائیل بر دره اردن و دیگر مناطق راهبردی یهودا و سامره (کرانه باختری) را به رسمیت شناخته است.

وی همچنین گفت این طرح، بسیاری از نقاطی را که در تورات به آن‌ها اشاره شده، به عنوان بخش ثابت اسرائیل به رسمیت شناخته است و «به همین دلیل و به این دلیل که این طرح توازن مناسب را دارد، پذیرفتم که بر اساس آن با فلسطینی‌ها درباره صلح مذاکره کنم.»

ترامپ همچنین اعلام کرد که اردن بر اماکن مقدس قدس نظارت خواهد داشت. این در حالی بود که پیشتر بر اساس برخی گمانه‌ها این نقش قرار بود به عربستان سعودی واگذار شود.

اما به هر حال با توجه به نادیده گرفتن نقش اردن در معامله قرن، «امان» یکی از مخالفان معامله قرن حداقل در عرصه نظر است. اگرچه عبدالله دوم پادشاه اردن شدیداً به «معامله قرن» معترض است و پیشتر نیز گفته بود «مخالفت او با طرح معامله قرن قطعی است و هرگز با این طرح موافقت نخواهد کرد» اما با توجه به نیازهای مالی این کشور به عربستان و نیاز به قرار گرفتن در مدار عربستان، امارات و مصر نمی‌توان انتظارات زیادی از «امان» داشت.

یکی از یکطرفه ترین صحبتهای ترامپ در مراسم رونمایی معامله قرن، موضوع تعیین مرزهای اسرائیل و فلسطین بود
اما یکی از یکطرفه ترین صحبتهای ترامپ در مراسم رونمایی این طرح، موضوع تعیین مرزهای اسرائیل و فلسطین بود. ترامپ اعلام کرد که کمیته‌ای متشکل از آمریکا و اسرائیل برای تعیین مرزها تعیین خواهد شد و این کمیته مرزها را تعیین خواهد کرد. به گفته ترامپ زمانی کشور مستقل فلسطین شکل می‌گیرد و مرزهای آن مشخص می‌شود که فلسطینی‌ها اقدامات تروریستی! را کنار بگذارند. ترامپ در طرح یکطرفه خود که بدون مشورت با تشکیلات خودگردان تهیه کرده بود حتی حاضر نشده تا فلسطینیان در تعیین مرزهای کشور خود نقشی ایفا کنند. به گفته رئیس‌جمهور آمریکا در حال حاضر کلیات نقشه مد نظر واشنگتن و تل‌آویو برای آینده «اسرائیل» و فلسطین مشخص شده، اما قرار است یک کمیته برای روشن کردن مرزهای دقیق، تشکیل شود. به گفته وی، فلسطینی‌ها به مدت ۴ سال برای حل و فصل اختلافات و رایزنی در این مورد با رژیم صهیونیستی، فرصت خواهند داشت و در این مدت وضعیت فعلی در اراضی فلسطینی‌نشین حفظ می‌شود.

احاله تشکیل کشور فلسطینی به کنار گذاشتن تروریسم از سوی فلسطینی‌ها (به ادعای ترامپ) به معنای این است که گروههای مقاومت فلسطینی خلع سلاح شوند
احاله تشکیل کشور فلسطینی به کنار گذاشتن تروریسم از سوی فلسطینی‌ها (به ادعای ترامپ) به معنای این است که گروههای مقاومت فلسطینی خلع سلاح شوند و در مقابل صهیونیست‌های تا دندان مسلح نظاره گر باشند. این خیال پردازی ترامپ در حالی است که ساعاتی قبل از شروع مراسم رونمایی معامله قرن، حتی «محمود عباس» که خدماتش به آمریکا و اسرائیل و دشمنی اش با مقاومت زبانزد است در تماسی تلفنی با «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی حماس دست به دامان «مقاومت» شد.

در این تماس تلفنی، محمود عباس به هنیه اعلام کرده بود ما بر موضع خود در مخالفت با معامله قرن و مقابله با آن تاکید داریم. ما از اقدام مشترک در داخل و خارج برای مقابله با معامله قرن استقبال می‌کنیم.

هنیه نیز در تماس مذکور گفته بود: ما در جبهه مشترک برای حفظ آرمان فلسطین و حقوق کامل مان هستیم. ما با هم برای حفظ حقوق کامل در قدس، آوارگان و فلسطین هستیم. ما بر اهمیت وحدت ملی و آمادگی برای حرکت به منظور اقدام مشترک سیاسی و امنیتی تاکید داریم. هر طرحی که حقوق ملت فلسطین را نادیده بگیرد آینده‌ای نخواهد داشت.

عباس علاوه بر اینکه در مراسم رونمایی از معامله قرن شرکت نکرد از دریافت نسخه‌ای از آن که توسط آمریکا ارائه شده بود نیز خودداری کرد.

عباس پیش از تماس تلفنی مذکور نیز گفته بود: ما موشک و هواپیما نداریم اما اراده و عزم و ملت بزرگ داریم. ما طی روزهای آتی در حالت فوق العاده خواهیم بود و از همه می‌خواهیم که با ما باشند و ما به همه نیاز داریم. فلسطین روزهای سختی خواهد داشت و باید نتایج مخالفت را هرچه می‌خواهد باشد، بپذیریم و با تمام وجود در صحنه باشیم و مقاومت مردمی افزایش یابد. موضع ما در روزهای آتی یکپارچه خواهد بود. ترامپ می‌خواهد موضوعی را به ما تحمیل کند که ما آنرا نمی‌خواهیم. این مساله غیرممکن است و همه شما می‌دانید ملت ما زمانی که مخالفت کند، چگونه ملتی است. از عمرم زیاد نمانده است نمی‌خواهم که خائن قلمداد شوم. هنگامی که با گفتگو با ترامپ مخالفت کردم به من گفت که تاوان رفتار احمقانه ات را خواهی داد.

در خصوص مسأله بازگشت آوارگان فلسطینی نیز ترامپ اعلام کرد بر اساس طرح معامله قرن قرار نیست کسی جابجا شود. این به معنای این می‌تواند باشد که موضوع بازگشت آوارگان در این طرح اساساً جایگاهی ندارد.

در خصوص شهرک‌های صهیونیست نشین در کرانه باختری و در مناطقی که حتی توسط سازمان ملل به عنوان مناطق فلسطینی محسوب می‌شود نیز ترامپ همانگونه که قبلاً هم مطرح کرده بود شهرک‌های اسرائیلی در این مناطق را به رسمیت شناخته و قرار نیست بر اساس طرح ترامپ برای حدود ۷۰۰ هزار صهیونیست ساکن این شهرک‌ها(شهرکهای ساخته شده در مناطق مغایر طرح دو دولتی) خطری به وجود بیاید. باید توجه داشت که تعداد این شهرک‌ها بعد از توافق اسلو حدود دو برابر شد و یکی از مسائلی بود که معتقدان به سازش بنا داشتند آنرا در مذاکرات سازش مورد رایزنی قرار دهند. عنوان شد که ترامپ پیش از مراسم امروز نیز حاکمیت اسرائیل بر این شهرک‌ها را به رسمیت شناخته بود.

در خصوص تضمین‌های امنیتی ناشی از تشکیل کشور فلسطین نیز ترامپ رسماً اعلام کرد که این طرح به هیچ وجه امنیت اسرائیل را به خطر نخواهد انداخت. بر ای اساس می‌توان انتظار داشت بخشی از کنترلهای امنیتی کشور فلسطین و تأمین امنیت مرزهای آن تماماً در اختیار رژیم صهیونیستی قرار گیرد. این طرح احتمالاً پیشنهاد ایجاد یک مرز جدید بین فلسطین اشغالی و کرانه باختری را مطرح می‌کند تا شهرک‌های بزرگ صهیونیست‌نشین به اسرائیل ملحق شود و در عین حال رژیم صهیونیستی به نوعی همچنان بر سرزمین‌های اشغال‌شده در سال ۱۹۶۷ و بعد از آن کنترل امنیتی خواهد داشت.

به نظر می‌رسد بر اساس این طرح خودمختاری محدود به فلسطینی‌ها در کرانه باختری و قدس داده شود و در صورتی که رهبری فلسطینیان، اقدامات سیاسی جدیدی را اتخاذ کند، از خشونت خودداری کند و گام‌های دیگری را در مذاکرات با اسرائیل بردارد، این خودمختاری در یک جدول زمانی سه ساله افزایش یابد.

در خصوص مواضع کشورهای عربی نیز باید توجه داشت که طرح مذکور مورد حمایت کشورهای عربستان، امارات و بحرین و عمان بوده است. در این میان کشورهای کویت و اردن و مصر مخالفت‌هایی داشته اند. بر این اساس این کشورها را باید در مدار آمریکا در خصوص این طرح دانست.

در واقع ترامپ سعی خواهد کرد تا فلسطینیان و تشکیلات خودگردان را علاوه بر فشار مستقیم از سوی کشورهای مذکور نیز تحت فشار قرار دهد تا «محمود عباس» خود را تها بیابد و از مواضع خود کوتاه بیاید.

اما همانگونه که «مقاومت» نشان داده متغیر مستقل و تعیین کننده ملت‌های آزاده ای هستند که با اشغالگری مبارزه تعیین کننده و ابدی داشته اند. این متغیر تعیین خواهد کرد که طرح مذکور حتی در صورت پذیرش عروسک‌های خیمه شب بازی آمریکا و اسرائیل در منطقه و داخل فلسطین تا چه اندازه توان پیشرفت دارد.