فرار "ازهاري" و "اويسي" از مزدوران رژيم طاغوت به خارج از كشور (1357ش)

غلامرضا ازهاري و غلامعلي اويسي دو تن از ارتشبدهاي عالي رتبه ارتش رژيم پهلوي بودند كه در روزهاي پاياني عمر رژيم ستم‏شاهي احساس كردند كه اين رژيم نابودشدني است و حضور آنان در ايران ممكن است به قيمت جان آنان تمام شود. از اين رو پس از انتقال اموال بي‏شمارِ خود به خارج از كشور، به اروپا گريختند. ازهاري تا پيش از آن، نخست وزيرِ دولت نظامي بود كه در اواخر كار به علت عدم توانايي در كنترل اوضاع كشور، از اين سمت استعفا داده بود. اويسي نيز به عنوان فرماندار نظامي تهران، در هفدهم شهريور 1357، دستور قتل عام وسيع مردم را صادر كرده و پس از روي كار آمدن ازهاري، سرپرست وزارت كار گرديد كه آن هم دوام نياورد.

تبعيد آيت ‏اللَّه "سيد مصطفي خميني" به تركيه توسط رژيم پهلوي (1343 ش)

پس از تبعيد حضرت امام خميني(ره) در سيزدهم آبان 1343 ش به تركيه، رژيم پهلوي در عصر همان روز، فرزند ارشد ايشان، حاج سيد مصطفي را نيز دستگير و روانه زندان قزل قلعه در تهران نمود. انعكاس اين دو خبر، شهرهاي قم، مشهد و تهران را به حالت تعطيل درآورد و در بسياري از شهرها تظاهرات به راه افتاد. در نهايت فشار افكار عمومي و بحران سياسي و طوفان نشأت گرفته از تبعيد امام، چنان رژيم را درمانده كرد كه سعي نمود به طوري، آن را آرام سازد. از اين رو حاج سيد مصطفي خميني را پس از 57 روز حبس، در هشتم دي ماه 1343 از حبس، آزاد كردند و از او خواستند كه بدون سروصدا به قم برگردد. اما ورود ايشان به قم، مورد استقبال پرشور مردم قرار گرفته و ملت انقلابي، ايشان را تا خانه همراهي كردند. ولي چون رژيم از اين عمل سودي به دست نياورد، پس از پنج روز به گونه‏اي وحشيانه سيدمصطفي را از خانه مسكوني دستگير و در 14 دي ماه به تركيه تبعيد كرد.

ورود اولين هواپيما به ايران (1292 ش)

در پي اجراي يك برنامه پرواز نمايشي در آسمان تهران توسط خلباني لهستاني با يك هواپيماي دوباله سبك در زمان احمدشاه قاجار، اولين هواپيما به ايران وارد شد. در ازاي اين برنامه، دست‏اندركاران اين هواپيما با فروش مبلغ گزاف بليط، نمايش مختصري داده بودند. تا سال‏ها بعد، پروازها غالباً نمايشي بود و هواپيماها براي اين منظور به ايران مي‏آمدند. همچنين تا نيمه سال 1301ش در تهران زمين مشخصي براي فرود و برخاستن هواپيما وجود نداشت تا آن كه در پي درخواست دولت انگلستان براي فرود هواپيما، دولت ايران زميني در جنوب تهران براي اين كار اختصاص داد. پس از مدتي خطوط هوايي ايجاد شد و پس از انجام مذاكراتي با شركت‏هاي اروپايي، اولين سرويس هوايي در آذرماه 1303 ش داير گرديد.

سفر مخفيانه ژنرال "هايزر" مستشار عالي‏ رتبه نظامي آمريكا به تهران (1357 ش)

ژنرال رابرت هايزر، معاون وقت فرمانده نيروي هوايي آمريكا در اروپا بود و براي مأموريتي ويژه به تهران آمد تا دولت آمريكا را در تصميم‏گيري‏هاي بعدي و اطلاع از اوضاع ايران در زمان انقلاب بزرگ ملت مسلمان ايران، ياري كند. هايزر در مدت اقامت سي و چند روزه خود در ايران تنها يك بار با شاه ملاقات كرد و در اين جلسه، روز و ساعت خروج محمدرضا پهلوي از ايران تعيين شد. هرچند سفر هايزر به ايران به صورت محرمانه صورت گرفت ولي خبر ورود وي در دو روز بعد يعني شانزدهم دي‏ ماه فاش شد. هايزر در كتاب خاطراتش مي‏نويسد: "من براي بررسي اين مسأله، مخفيانه به تهران آمدم كه كودتا چگونه ميسر است و آيا اصلاً به مصلحت هست يا نه؟ پس از بررسي‏هاي بسيار، از واشنگتن دستور رسيد كه دولتي قوي به رهبري شاپور بختيار تشكيل شود. در صورتي كه اين كار شكست بخورد كودتاي نظامي انجام خواهد شد." به طور كلي، از مطالعه و بررسي مجموع اخبار و اسناد، چنين استنباط مي‏شود كه مأموريت ژنرال هايزر در ايران بر اساس چهار مسأله دور مي‏زد: نخست آن كه از عمليات خودسرانه و حساب نشده ارتش پس از فرار شاه از ايران، جلوگيري شود. دوم آن كه ارتش را موظف سازند از دولت بختيار پشتيباني نمايد و در صورت لزوم مبادرت به كودتاي نظامي شود. سوم آن كه تكليف قراردادهاي فروش سلاح‏هاي پيشرفته آمريكا در ايران روشن گردد. چهارم آن كه وسايل و سلاح‏هاي مدرن آمريكا در ايستگاه‏هاي رادار در ايران به تصرف شوروي درنيايد. با اين حال نهضت اسلامي ملت ايران به حدي گسترش يافت كه كاري از دست ژنرال هايزر و كاخ سفيد برنيامد و او چند روز قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، از تهران گريخت.

درگذشت "شيخ محمد عبده" عالم و انديشمند ديني و مبارز اسلام‏گراي مصري(1323 ق)

شيخ محمد بن عبده بن حسن خيراللَّه مصري، مفتي ديار مصر، معروف به عبده در اواسط قرن سيزدهم به دنيا آمد. وي كه داراي هوشي سرشار بود، پس از تحصيل علوم اوليه، در دانشگاه الازهر، به شاگردي سيدجمال الدين اسدآبادي نشست و منطق و كلام و فلسفه را از او آموخت. شيخ محمد عبده، گوي سبقت را از ديگر شاگردان ربود و مورد توجه خاص سيدجمال الدين واقع گرديد. بعدها به علت شركت در جريانات سياسي به سوريه تبعيد شد و از آن جا به پاريس رفته و با سيدجمال الدين ملاقات نمود. از آن پس راهي مصر گرديد و مفتي آن ديار شد. شيخ محمد عبده به همراه سيدجمال الدين اسدآبادي، عالم اسلام را محتاج پاره‏اي اصلاحات مي‏دانست و در قطع دست استكبار انگلستان مي‏كوشيد. عبده مانند سيد جمال در پي آن بود كه ثابت كند اسلام توانايى دارد كه به صورت يك مكتب و يك ايدئولوژي، راهنما و تكيه‏گاه انديشه‏ي جامعه‏ي اسلامي قرار گيرد و آن‏ها را به عزت دنيايى و سعادت اخروي برساند. از اينرو، سعي داشت، فلسفه‏هاي احكام دنيايى و اجتماعي اسلام از قبيل نماز، روزه، حج، زكات و انفاق تبيين و استحكام اصول اخلاقي اسلام را روشن نمايد. عبده با سيد جمال در دو جهت اختلاف نظر داشت: يكي اين كه سيد جمال، انقلابي فكر مي‏كرد و عَبدُه، طرفدار اصلاح تدريجي بود. ديگر اين كه سيد، مبارزه با استبداد و استعمار را در رأس برنامه‏هاي خود قرار داده بود و معتقد بود اول بايد ريشه‏ي اين اُمُ‏الفساد را كَند و دور انداخت ولي عبده، آموزش و تربيت ديني جامعه را مقدم بر آموزش و پرورش سياسي مي‏دانست. از اين انديشمند و مبارز مسلمان مصري آثاري به جاي مانده است كه اصلاحُ المَحاكمِ الشَّرعية و تفسير القرآن، از آن جمله‏اند.

درگذشت "هانري بِرِگْسون" فيلسوف شهير فرانسوي (1941م)

هانري بِرِگْسون، فيلسوف معروف فرانسوي در 18 اكتبر 1859م در پاريس به دنيا آمد و پس از تحصيل در فلسفه و ادبيات در اين علوم به استادي رسيد. او سال‏هاي متمادي به تدريس پرداخت و ضمن عضويت در فرهنگستان فرانسه، افكار و عقايد خود را در قالب خطابه و يادداشت و مجموعه كتاب مطرح كرد. برگسون به عنوان يك فيلسوف، با افكار تحقيقي زمان خود به مخالفت برخاست و به علت ابتكاري بودن حملاتش به فلسفه مادي، موفق به نفوذ در عرصه تفكر گرديد. برگسون معتقد است كه حقيقت، ساختمان ثابتي ندارد و ذاتاً متغير است بنابراين عقل از شناخت آن عاجز است. از نظر او، پي بردن به معناي جهان، به علت آن كه علم، تنها قسمت كوچكي از آن را باز مي‏گويد، دچار اشكال است. بنابراين تلقي علمي از جهان در تبيين معناي زمان و فضا نارساست. برگسون ابراز عقيده مي‏كرد كه خداوند به عنوان يك آفريننده آزاد، خالق حيات و ماده ولي متمايز از آنهاست. در مورد مخلوقات نيز برگسون بر اين نظر است كه حيات بشري بخشي از يك كل بزرگ و يكپارچه است. برگسون، فلسفه را تنها راه درك حقيقت مي‏داند و در اين مورد، عقل را دخالت نمي‏دهد، بلكه بيشتر به تجربه و دورانديشي توجه دارد. او از تصور و خيال نفرت دارد و آن را مخلوق ضعف مي‏داند و چون نفسْ آن را حس نمي‏كند، مي‏گويد كه قابل قبول نمي‏باشد. برگسون حكمت را از ابهام پرپيچ و خم الفاظ و كلمات دشوار بيرون آورد و به صورتي روشن، ساده و لذت‏انگيز به مردم عامي روشن ضمير ارائه داد. او مانند افلاطون، فيلسوفي بود كه مانند شاعران مي‏نوشت. درنتيجه سبك پُر روحي كه در نوشتن داشت و كتاب‏هايى كه درباره اسرار ابديت نوشت، بيش از اغلب داستان‏هاي جنايى پرفروش آن روزگار به فروش رفت. با اين حال، برگسون تنها يك مرد صاحب سبك و فصيح نبود، بلكه يكي از ژرف انديش‏ترين متفكران تاريخ فلسفه نيز بود. زندگي او سيري تحولي داشت، به تدريج از مذهب اصالت ماده روي گردانيد و به فلسفه اصالت تصور گراييد. او از يك امتياز نادر نيز برخوردار شد و آن اين كه به عنوان يك فيلسوف، جايزه ادبي نوبل را در سال 1927م دريافت نموده است. وي سرانجام در 4 ژانويه 1941م در 82 سالگي درگذشت.

زادروز نیوتن، کاشف جاذبه عمومی (1643م)

اسحاق نیوتن دانشمند بلندآوازه انگلیسی، در تاریخ چهارم ژانویه سال ۱۶۴۳ میلادی در منطقه نارس انگلستان به‏دنیا آمد و کودکی خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ‏کامی گذراند. وی از جوانی به ابزارهای مکانیکی علاقه داشت تا این‏که در دانشگاه کمبریج انگلستان در زمینه‏های ریاضی، فیزیک و فلسفه به تحصیل و تحقیق پرداخت. نیوتن در ۲۴ سالگی، قوانین اساسی فیزیک را تنظیم کرد و آن‏‌ها را درباره اجرام آسمانی به‏کار برد. مهم‏‌ترین کشف نیوتن، قانون اصلی جاذبه است. کشفیات علمی نیوتن، پایه بسیاری از اکتشافات بعدی دانشمندان درباره قوانین حاکم بر طبیعت و اصول ریاضی و هندسی شد. نیوتن، مفاهیم و قوانین اساسی مکانیک را فرمول‏بندی نمود و پس از کشف جاذبه عمومی، منظره‏ای فیزیکی از جهان به‏وجود آورد که تا آغاز قرن بیستم میلادی، دست‏نخورده باقی ماند. نیوتن را به‏دلیل مطالعه آثار ریاضی‏دانان بزرگ و به‏ویژه پایه‏گذاری اساس حساب و جبر و آنالیز، به‏عنوان یکی از بنیان‏گذاران اصول ریاضیات عالی می‌‏دانند. نیوتن پس از تحقیقات جالبی که درباره نور انجام داد، ثابت کرد که نور خوشید یا نور سفید عملاً از ترکیب رنگ‏های گوناگون به‏وجود آمده است که با یک منشور ساده قابل تجزیه است. نتیجه این تجربه، باعث ایجاد مفهوم طیف یا نوار رنگ گردید و پایه طیف‏‌شناسی ریخته شد. وی هم‏چنین با ساخت نوعی تلسکوپ که به‏جای عدسی، دارای آینه بازتابنده بود، پایه تلسکوپ‏های امروزی را گذارد و از آن برای بررسی اعماق کیهان استفاده برد. دیدگاه‏های این دانشمند بزرگ جهان درباره دین، فلسفه و اخلاق نیز مورد توجه بسیاری از دین‌شناسان و متفکران قرار گرفته است. نیوتن آثار متعددی به نگارش درآورده است که کتاب مبانی ریاضی فلسفه طبیعی درباره حرکت اجسام، مهم‏‌ترین اثر اوست. نیوتن در این کتاب، پیروی حرکات اجسام در زمین و آسمان را براساس قوانین واحد اثبات می‌‏کند و قوانین مهم سه‏گانه خود را در این ‏باره مطرح می‌‏سازد. او بیش از بیست سال آخر عمر را در مقام ریاست انجمن سلطنتی انگلستان گذراند و فعالیت‏های علمی خود را ادامه داد. اسحاق نیوتن سرانجام در ۳۱ مارس سال ۱۷۲۷م در سن هشتاد و پنج سالگی درگذشت و در کلیسای وست‏مینستر که مدفن بزرگان بسیاری است، به خاک سپرده شد.

مرگ کامو،نویسنده ی فرانسوی (1960م)

آلبر کامو نویسنده معروف فرانسوی، هفتم نوامبر ۱۹۱۳م در الجزایر و در خانواده‏ای فقیر به‌دنیا آمد. کودکی کامو در فقر و تنگ‏دستی گذشت و در میان طبقه کارگر بزرگ شد. وی دوران تحصیل را با نمراتی درخشان به پایان رسانید و سپس به تدریس و تحصیلات دانشگاهی پرداخت. کامو چندی بعد به روزنامه‏نگاری و فلسفه علاقه‏مند شد و عشق فراوانی به درام و درام‏نویسی پیدا کرد. از این‏رو، در یک گروه نمایشی سیار مشغول به‌کار شد و در ایفای نقش‏های کلاسیک شرکت جست. سپس، خود گروهی نمایشی تشکیل داد و آثار متعددی را آماده نمایش نمود. هرچند کامو در دوران تحصیل مبتلا به مرض سل شده بود، ولی مطالعه و نویسندگی را‌‌ رها نکرد و پایان‌نامه دکترای خود را در رشته مسیحیت و اعتقاد یونانی به رشته تحریر درآورد. وی سفرهایى به ایتالیا، استرالیا و چکسلواکی نمود و چندین اثر بزرگ نگاشت. کامو در سال ۱۹۴۰م به پاریس رفت و نشریه "کومبا" را که از انتشارات نهضت زیرزمینی مقاومت ملی فرانسه در برابر نازی‏‌ها بود، تأسیس کرد و چندی نگذشت که همین روزنامه، ارگان رسمی و اساس نهضت مقاومت ملی شد. کامو پس از خاتمه جنگ جهانی دوم، نویسندگی را ادامه داد و با نگارش کتاب معروف «طاعون» به شهرت دست یافت و در سال ۱۹۵۷م موفق به اخذ جایزه ادبی نوبل شد. طاعون، رمزی است برای فرانسه اشغال شده از طرف آلمان و رمزی است برای وضع بشر به‌طور کلی. آلبر کامو، یکی از صاحب‏نظران بزرگ قرن بیستم میلادی به‌شمار می‌‏رود و آثار و شخصیت او، نماینده اختلافات بزرگ این قرن است که تمدن جهان غرب را متزلزل ساخته. کامو در جست‏وجوی یک عقیده فلسفی یا دینی نبود، بلکه در جست‏وجوی یک راه زندگی بود که در آن، منطق دل و احساس با منطق اندیشه و تفکر مورد احترام قرار گیرد و حدودی که واقعیت بر افراد تحمیل کرده است، در نظر گرفته شود. به همین جهت، کامو یک اگزیستانسیالیست خوش‌بین است که بر اصالت وجود و انسان‏گرایى عقیده دارد و درصدد پیدا کردن اخلاقی است که بر پایه هم‌بستگی و سعادت و عشق باشد. کامو را هم‏چنین از مردان مبارز و در عین حال پوچ‏اندیش زمان خود دانسته‏اند که مدت‏‌ها با نیش قلم خود، با دیکتاتوری‏های زمان به مبارزه پرداخت. کامو در عین حال که در مجاورت نزدیک امور واقعی و جاری کشورش به‌سر می‌‏برد، پا را از وقایع فرا‌تر می‌‏نهاد تا به مسائل واقعی‏‌تر و والا‌تر دست یابد. شیوه بیان کامو به شیوه نگارش باب روز بستگی ندارد و از فصاحت و سادگی سبک کلاسیک برخوردار است. از کامو آثار متعددی به‌جای مانده است که "سوءتفاهم"، "حکومت نظامی"، "درست‏کاران"، "پشت و رو"، "جشن‏‌ها" و "بیگانه" از جمله نمایش‏نامه‏‌ها و آثار ادبی او می‌‏باشند. آلبر کامو سرانجام در تاریخ چهارم ژانویه سال ۱۹۶۰ میلادی بر اثر برخورد اتومبیلش به درخت در سن چهل و هفت سالگی درگذشت.