این روزها، خانواده‌های داغدار باید علاوه بر غم از دست دادن عزیز خود، متحمل هزینه‌های سرسام‌آور نیز باشند.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – آناهیتا رحیمی: مرگ، حق است و به قول معروف شتری است که در خانه هر کس می‌خوابد و از همان لحظه نخست، خانواده متوفی را گریبان گیر هزینه‌های کمر شکن می‌کند.
هزینه‌های سرسام‌آور پشت سر هم ردیف می‌شوند و در این میان، اگر از دعوت آشنایان برای صرف نهار که قدم رنجه کرده و در مراسم تشییع شرکت داشته‌اند، چشم پوشی کنی حتما گله و شکایتی پیش خواهد آمد و در نتیجه خانواده‌ها برای حفظ آبرو و برگزاری یک مراسم ساده، مجبور به قبول این هزینه‌ها می‌شوند.
قیمت کفن و دفن ۵۰۰ هزار تومان، قیمت شستشو صد و ده هزار تومان و قیمت قبر نیز از ۴۰۰ هزار تومان شروع و تا ۳ میلیون تومان متغیر است
مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری تبریز در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید : روزانه به طور میانگین حدود ۲۵ نفر دفن می‌شوند که در حال حاضر ۴۰ شهدای گمنام، ۵۲ تک مزار شهدا و دو هزار و ۴۴۳ نفر در مزار شهیدان وادی رحمت دفن شده و سه هزار و ۸۷۸ نفر در وادی رحمت و سایر آرامستان‌های تبریز دفن شده‌اند.
احد فلاحی ادامه می‌دهد : قیمت کفن و دفن ۵۰۰ هزار تومان، قیمت شستشو صد و ده هزار تومان و قیمت قبر نیز از ۴۰۰ هزار تومان شروع و تا ۳ میلیون تومان متغیر است؛ ظرفیت قبور یک طبقه برای ۲۰ سال و ظرفیت قبور دو طبقه برای ۳۰ سال در نظر گرفته شده است.
طراحی و ساخت طرح توسعه در شمال غربی
او توضیح می‌دهد : طرح فوق در ۴ باند در مسیر نفت در حال احداث است که هدف از این طرح، دسترسی آسان به بلوک‌های طرفین و دسترسی آسان به پارکینگ انتهای این طرح به مسیر جاده تبریز- سهند شده و از طرفی به جاده اتوبان کسایی متصل شده و ۹۰۰۰ قبر دو طبقه در بلوکی به اسم موزائیک سازان نیز در حال احداث است.
فلاحی به خبرنگار مهر می‌گوید : هدف اصلی از طراحی، نبود مکان مناسب در سطح شهر به علت رعایت شرایط زیست محیطی باعث شده در همان مکان به صورت گسترده و در مکان‌های مشخص و مسیرهای تعیین شده طراحی و احداث گردد.
او ادامه می‌دهد : هدف برخی از خانواده‌ها از ساخت مقبره، دفن شدن متوفی‌ها در یک مکان است در وادی رحمت اکثر مقبره های قدیمی، نرده‌ای و به صورت ساده ساخته شده‌اند ولی امروزه ساخت و ساز این مقبره ها توسط خانواده‌ها متفاوت شده و برخی نیز جهت زینت دهی از سنگ‌های مرغوب استفاده می‌کنند. حدود ۲۲۰ مقبره‌ی خانوادگی در وادی رحمت موجود است که از سال ۱۳۵۷ کلنگ زنی و تأسیس شده و در حال حاضر نیز زمین جهت احداث مقبره های خانوادگی به متقاضیان واگذار می‌شود.
فلاحی در پایان بیان می‌کند : مستندات، قدمت و فلسفه‌ی ایجاد مقبره‌های خانوادگی به هزار سال قبل باز می‌گردد. طبق مستندات در قبرستان وادی سلام که قدمت آن به صدر اسلام بازمی‌گردد مقبره‌های خانوادگی از قدیم الایام مستقر بوده است.
حال اگر بخواهیم از تمام مخارج، فاکتور بگیریم باید به سراغ تک تک افرادی برویم که برای برگزاری یک مراسم آبرومند به آنها نیاز داریم.
در قدم اول سری به یک مغازه سنگ بری در حوالی آرامستان وادی رحمت زدیم.
سنگ‌های قبر ایرانی از جمله سنگ نطنز، دلیجان و همدان که از ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان متغیر است البته سنگ‌های چینی هم در بازار وجود دارند که قیمت آنها نیز از ۲ میلیون تا ۲ میلیون و پانصد هزار تومان موجود است و اما هزینه حک کردن عکس میت روی سنگ قبر نیز جداگانه حساب می شود که قیمت آن نیز حدود ۷۰ هزار تومان است.
تاج گل‌های چند میلیونی با عمر یک روزه
و اما تاج گل‌هایی که قیمت آنها بستگی به شاخه گل‌ها دارد؛ قیمت تاج گل‌های یک طبقه از ۲۵۰ هزار تومان شروع و به این ترتیب بالا می‌رود. اما تاج گل‌های دو طبقه‌ای، آن چنان که پیداست بیشتر از تاج گل‌های یک طبقه‌ای به فروش می‌رسد قیمت این تاج گل‌ها نیز از ۶۰۰ هزار تومان شروع شده و بالا می‌رود. گل‌های گلایول، لیلیوم، داوودی و ژربرا در تهیه‌ی این تاج گل‌ها استفاده می‌شود اما هر گل قیمت خودش را دارد قیمت گل گلایول بین ۳ هزار تا ۳۵۰۰ تومان، گل لیلیوم ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان، داوودی ۷ هزار تومان و گل ژربرا ۳ هزار تومان است.
از تاج گل‌ها که بگذریم، نباید تجملات رستوران را از یاد ببریم، به همین دلیل به یکی از رستوران‌های شهر سری زدم تا سراغی از قیمت غذاها و انتخاب افراد بگیرم.
سرویس کامل جوجه کباب و کباب کوبیده ۳۲ هزار تومان، کباب برگ ۴۵ هزار تومان و مخصوص، ۵۵ هزار تومان بود که البته بیشتر برای غذای اینگونه مراسم‌ها، کباب کوبیده سفارش داده می‌شود و هزینه‌ای بابت کارت دعوت برای میهمانان اخذ نمی‌شود.
نوبتی هم باشد نوبت برگزاری مراسم عزاداری در مسجد است که باید گفت قیمت هر مراسم در هر مسجد متفاوت است.
هزینه‌ی برگزاری مراسم زنانه و مردانه حدود ۴۵۰ هزار تومان، هزینه‌ی مداح ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان نیز می‌رسد، در کنار هر مراسم عزاداری، هزینه‌ی چای، خرما، قند و اعلامیه تا یک میلیون تا یک میلیون و دویست هزار تومان متغیر است که در نهایت با یک حساب سرانگشتی هزینه‌ی مراسم شام غریبان، سوم، چهلم و سالگرد متوفی حدود ۵ میلیون تومان برآورد می‌شود.
کارشناس امور مذهبی، ترحیم در لغت را به معنای مهربان کردن کسی بر کسی، طلب آمرزش کردن، درود فرستادن بر میت دانسته و به خبرنگار مهر می‌گوید : باید برگزاری این مجالس مایه دردسر برای خانواده‌ی متوفی نباشد طبق روایتی از پیامبر اکرم (ص)، روح متوفی از ترحم و استغفاری که بازماندگان و دوستان برایش انجام می‌دهند خشنود می‌شود همان‌طور که انسان زنده از هدیه آوردن دوستانش خوشحال می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین رسول برگی با استناد به روایتی از پیامبر اکرم (ص) بیان می‌کند : ارواح مؤمنین هر شب جمعه اطراف خانه‌های خود می‌آیند و با صدای غمناک و گریان ندا می‌کنند ای اهل بیت من ای فرزندانم ای پدر و مادر و ای خویشان من، به من ترحم کنید با انفاق یک درهم یا لباسی به فقیر بپوشانید که خداوند هم لباسی بهشتی به شما می‌پوشاند.
او توضیح می‌دهد : هزینه‌های میلیاردی که در برخی خانواده‌ها تا ۱۰۰ میلیون رقم می‌خورد از قبرستان گرفته تا سنگ قبر، رستوران، کارت‌های دعوت و اعلامیه‌ها قطعاً با چنین تشریفاتی فرد مصیبت دیده در این می‌ماند که بر مرده‌ی خود گریه کند یا بر خرج و مخارج آن. دین به هیچ عنوان اجازه چنین تشریفاتی را نداده است از جمله کراهات، خوردن غذای میت است و از مستحبات است که فردی که از دنیا می‌رود بر خانواده‌ی وی غذا بفرستند.
الگویی که باید رسانه‌ای شود
برگی به خبرنگار مهر می‌گوید : توشه‌ی آخرتی که خود شخص می‌تواند با خود به همراه برد ارزشی بهتر از شخصی دیگر دارد، این یک حقیقت است ولی متأسفانه در جامعه ما اکثر افراد بعد از مرگ خود وصیت می‌کنند توشه‌ی آخرت یعنی قبل از مرگ بتوان قدم مهم و خیر برداشت، با این وجود خانواده‌هایی هستند که در صورت توان مالی از تشریفات و هزینه‌های اضافی چشم پوشی کرده و هزینه‌ها را صرف امور خیریه، کمک به فقرا، خرید جهیزیه برای نیازمندان، می‌کنند این یک الگو است که باید رسانه‌ای گردد.
او بیان می‌کند : روایت است روزی امام صادق (ع) در مجلس گروهی عزادار وارد شده و خطاب به آنان فرمود : پروردگار، مصیبت وارد شده بر شما را جبران فرماید به جبران صبر و تحمل‌تان پاداش خوبی به شما دهد و شخص متوفی را نیز در سایه رحمت خویش قرار دهد سپس از مجلس خارج شدند این روایت بیانگر آن است که باید مراسم ترحیم را به سادگی برگزار کرد.
کارشناس امور مذهبی در پایان اضافه می‌کند : غذاخوردن نزد مصیبت دیدگان از رفتار و کردار زمان جاهلیت است و سنت اسلامی آن است که غذای آنان از سوی دیگران فراهم شود همان‌گونه که پیامبر (ص) در مورد جعفر بن ابی طالب (ع) چنین رفتاری را در پیش گرفت.
نیاز مبرم به فرهنگ سازی
مدیرکل کمیته امداد آذربایجان شرقی در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید : کمیته امداد در سال جاری با روشی متفاوت در بحث تابلوها ورود پیدا کرده است که به مرور زمان این طرح با آسیب‌هایی از جمله اینکه برای مردم سؤال بود که چه بخشی از کمک‌ها به دست فقرا و نیازمندان می‌رسد همراه شد کمیته امداد سعی کرد این موضوع را به خیریه ها محول کند که در حال حاضر نیز مستمندان به طور جدی در این زمینه فعالیت دارد و اخیراً طرح‌های جدیدی در قالب تابلوها ارائه می‌دهد.
او فرهنگ سازی در این اقدام را مؤثر می‌داند و ادامه می‌دهد : قبل از ورود کمیته امداد و خیریه‌ها برای جلوگیری از تشریفاتی از جمله تاج گل‌های چند میلیونی که عمری یک روزه دارند باید جراید و رسانه‌ها اقداماتی در زمینه‌ی فرهنگ سازی انجام دهند که در حال حاضر چند مؤسسه نظیر مستمندان و نوبر در ارائه‌ی تابلوها فعال هستند ولی عملاً در جامعه مردم اقبالی به این سمت ندارند.
کلامی توضیح می‌دهد : متأسفانه آماده سازی فرهنگی توسط محافل فرهنگی در جامعه ایجاد نشده و تا زمانی که فرهنگ سازی در خصوص این موضوع در جامعه شیوع پیدا نکند حتی اگر به صورت عملیاتی وارد کار شویم نتیجه‌ای عاید نمی‌گردد.
قبل از ورود کمیته امداد و خیریه‌ها برای جلوگیری از تشریفات باید رسانه‌ها فرهنگ سازی کنند
او در پایان بیان می‌کند : طی جلسات برگزار شده باید در وهله‌ی اول فرهنگ سازی صورت گرفته و باید توسط امام جمعه‌ی محبوب تبریز به دلیل نفوذ اجتماعی بالا، رسانه‌ها و نخبگان جامعه در راستای فرهنگ سازی کمک حال ما بوده و معتقدیم نباید هرگونه اقدام توسط کمیته امداد انجام گیرد بلکه با حمایت از خیریه ها باید برخی از کارها را به آنان محول گردد تا انجام دهند اما متأسفانه مردم استقبال نمی‌کنند.
آنگونه که به نظر می‌رسد این روزها هزینه خرج و مخارج برای خانواده متوفی سر به فلک کشیده است که می‌توان گفت یکی از راه‌هایی که می‌تواند به این معضل خاتمه بخشد، کاهش نرخ تورم در جامعه، فرهنگ سازی، نبود چشم و هم چشمی است که همواره باید بدان توجه کرد.