دانشمندان موسسه فناوری ماساچوست(MIT) با یک واکسن تقویت کننده موفق به افزایش کارایی ایمنی‌ درمانی سرطان‌های خون و تومورهای سرطانی شده‌اند.

به گزارش ایسنا و به نقل از گیزمگ، بدن ما دارای سیستم‌های دفاعی قدرتمندی در قالب سیستم ایمنی بدن است، اما گاهی اوقات این سیستم به کمک ما نیاز دارد.

درمان گیرنده آنتی‌ژن کیمریک(CAR) سلول تی(T) یا "CAR-T" شامل برنامه‌ریزی مجدد سلول‌های تی برای شکار سلول‌های سرطانی است که در برابر سرطان‌های خون مؤثر است، اما در برابر تومورها چندان کارآمد نیست.

در حال حاضر دانشمندان مؤسسه فناوری ماساچوست(MIT) راهی برای فزایش بهره‌وری این تکنیک با یک واکسن تقویت کننده پیدا کرده‌اند.

ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی(Immunotherapy) یک روش درمانی برای برخی بیماری‌ها از جمله سرطان است که با تحریک یا سرکوب پاسخ سیستم ایمنی عمل می‌کند. برخی اینترلوکین‌ها، سیتوکاین‌ها و کموکین‌ها در این روش درمانی به کار رفته‌اند. تحریک سیستم ایمنی برای درمان سرطان و برخی انواع نقص سیستم ایمنی به کار رفته است. سرکوب سیستم ایمنی در درمان آلرژی، رد پیوند اعضا و غیره آزموده شده است.

سلول تی یا لنفوسیت تی از انواع سلول‌های سیستم ایمنی بدن است. دفاع اختصاصی بدن شامل ایمنی هومورال و ایمنی سلولی است. در ایمنی سلولی لنفوسیت‌های T فعالیت دارند. لنفوسیت‌های T پس از اتصال به آنتی‌ژن تکثیر پیدا می‌کنند و انواعی از سلول‌های T از جمله تعدادی T کشنده را به وجود می‌آورند. سلول‌های T کشنده به طور مستقیم به سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و با تولید پروتئین خاص به نام پرفورین منافذی در این سلول‌ها به وجود می‌آورند و موجب مرگ آن‌ها می‌شوند. به همین علت این نوع از پاسخ ایمنی به ایمنی سلولی معروف است. انواع سلول‌های T عبارت است از T کشنده، T خاطره، یاری‌کننده (h.c) و مهارکننده.

لنفوسیت T همانند لنفوسیت B در مغز استخوان(مغز قرمز استخوان) ساخته می‌شود ولی همانند لنفوسیت B در مغز استخوان بالغ نمی‌شود بلکه از طریق خون به تیموس که پشت جناغ و جلوی نای قرار دارد می‌رود و در تیموس بالغ می‌شود. لنفوسیت T اغلب بین خون و لنف در گردش است و در برخورد با آنتی ژن خاص روی میکروب فعال می‌شود که اغلب لنفوسیت‌های T ضد ویروس، انگل، سرطان و رد بافت پیوند شده می‌باشد.

اما روش بکار گرفته شده در این مطالعه روش درمان سلولی "CAR-T" شامل حذف سلول‌های تی از بدن بیمار و برنامه‌ریزی مجدد آنها برای هدف قرار دادن پروتئین‌های موجود در سطح سلول‌های سرطانی و سپس انتقال دوباره آنها به بدن است. این روش در درمان برخی از انواع لوسمی موفق بوده اما در سایر انواع سرطان به ویژه تومورهای جامد کارگر نشده است.

بنابراین محققان MIT تصمیم گرفتند راه حلی برای افزایش اثربخشی درمان "CAR-T" پیدا کنند. فرضیه آنها این بود که سلول‌های تی ممکن است توسط محیط سرکوبگری که تومورها در اطراف خود ایجاد می‌کنند، سرکوب شوند. آنها تصمیم گرفتند تحقیق کنند که آیا یک واکسن می‌تواند به سیستم ایمنی بدن کمک کند تا از این سد دفاعی بگذرد.

واکسنی که محققان ساختند برای افزایش سرعت سلول‌های "CAR-T" در غدد لنفاوی و مبارزه با تومورها طراحی شده است. واکسن برای انجام این کار حاوی یک مولکول چربی به نام "دُم لیپیدی"(lipid tail) است که به دارو اجازه می‌دهد مستقیماً به غدد لنفاوی برود و با رسیدن به این غدد، آنتی ژن فعالی که سلول‌های تی را به دنبال سلول‌های سرطانی می‌فرستد، آزاد کند.

"درل ایروین" دستیار این مطالعه می‌گوید: فرض ما این بود که اگر این سلول‌های تی از طریق گیرنده "CAR" در غده لنفاوی تقویت شوند، کارآیی آنها بیشتر می‌شود، به طوری که می‌توانند مقاوم شوند و به تومور نفوذ کنند.

محققان این واکسن را بر روی موش‌هایی که دچار گلیوبلاستوما، ملانوما یا سرطان پستان بودند، آزمایش کردند و بهبود زیادی در واکنش سلول‌های تی مشاهده شد. به موش‌ها حدود ۵۰ هزار سلول CAR-T داده شده و روز بعد واکسن تقویت کننده تزریق شد. سپس یک هفته بعد دوباره واکسن تزریق شد.

گلیوبلاستوما(Glioblastoma) یا GBM شایع‌ترین تومور بدخیم اولیه سیستم عصبی مرکزی است که در نخاع یا مغز بروز می‌کند. منشأ تومور از سلول‌های آستروسیت(نوعی یاخته گلیال) است.

ملانوما(Melanoma) نیز به تومور با منشأ سلول‌های ملانین‌دار گویند. این تومور بدخیم اصولاً یک تومور پوستی است. این نوع سرطان به سرعت می‌تواند در بدن گسترش پیدا کند.

در ۶۰ درصد از موش‌های مورد آزمایش، تومورها به طور کامل نابود شدند. این موفقیت احتمالاً به لطف افزایش در تعداد سلول‌های CAR-T حاصل شد که دو هفته پس از شروع درمان، ۶۵ درصد از کل جمعیت سلول‌های تی را تشکیل می‌دادند.

در مقابل، در موش‌هایی که سلول‌های CAR-T به آنها داده شده بود اما واکسن به آنها تزریق نشده بود، هیچ تأثیری بر تومورهای جامد دیده نشد و همچنین تشخیص سلول‌های CAR-T در جریان خون سخت بود.

به نظر می‌رسد این روش از عود کردن تومورها در آینده نیز جلوگیری می‌کند چرا که محققان ۷۵ روز پس از درمان، سلول‌های تومور جدیدی مشابه با تومورهای قبلی به موش‌ها تزریق کردند. مطمئناً سیستم ایمنی بدن موش‌ها در نابودی آنها مشکلی نداشت.

محققان دوباره ۵۰ روز بعد سلول‌های تومور جدید و متفاوت با تومورهای قبلی را به موش‌ها تزریق کردند و دوباره سلول‌های CAR-T موفق به نابودی آنها شدند.

همانطور که این پژوهش امیدوار کننده به نظر می‌رسد، لازم به ذکر است که فعلاً تنها در موش‌ها انجام شده و ممکن است روی انسان کارایی نداشته باشد.

البته محققان آزمایشات اولیه با سلول‌های تی انسان را در آزمایشگاه انجام داده‌اند و متوجه شدند که در فاز آزمایشگاهی کار می‌کند. این اولین قدم برای آزمایش این شیوه جدید درمانی روی انسان است.

تیم امیدوار است که این روش بتواند طی یک تا دو سال آینده در آزمایشات بالینی بررسی شود.

این پژوهش در مجله Science منتشر شده است.