مانند هر پدیده غریب دیگری با دیالوگ نیز باید آشنا شد. باید مفاهیم آن را درک کرد و کارکردهای آن را شناخت. کتاب «دیالوگ» بی‌شک یکی از بهترین کتابهای راهنما در این مسیر است.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب دیالوگ نوشته پیتر وُمَک با ترجمه مژده ثامتی به همت نشر حکمت سینا منتشر شد.

دیالوگ مفهومی مهم و چندوجهی است. هم گونه‌ای فلسفی و کهن است و هم از مولفه‌های قالب درام و رمان. هم الگویی برای ارتباط نویسنده و خواننده است و هم مدخلی نظری به ماهیت زبان. دیالوگ در تمام این قالب‌ها با «ادبیات» سر و کار دارد و تجرد و تحجر متن مکتوب را با تعامل سیال گفت‌وگو، بر هم می‌زند.

پیتر ومک، در این کتاب به طور موجز و مشخص به وجوه مختلف دیالوگ می پردازد. طرق او برای دستیابی به این منظور عبارتند از:

ـ ارائه تاریخچه ای از قالب دیالوگ، از افلاطون تا رنسانس، عصر روشنگری و مدرن.

ـ پرداختن به نقش دیالوگ در صداهای چندگانه رمان و کارکرد دیالوگ بر صحنه.

ـ تأملی بر نظریه های دیالوگیسم میخائیل باختین.

ـ بررسی این عقیده که خود مطالعات ادبی، مستلزم برقراری دیالوگی با گذشته است.

این مطالعه عمیق و راهگشا، نقطه شروع مناسبی برای کندوکاو در باب پیچیدگی این قالب ادبی متنوع و حیرت انگیز خواهد بود.

در بخشی از یادداشت مترجم این اثر آمده است: دیالوگ، گفت‌وگو نیست یا صحیح‌تر آن است که بگوئیم، صرفا گفت‌وگو نیست. دیالوگ و گفت‌وگو در ریشه، فریند و نتیجه تفاوتهایی دارند. ریشه شناسی یونانی کلمه دیالوگ شامل دو بخش است: «دیا» که اغلب به اشتباه معادل «دو» برای آن آمده، در حالی که این کلمه به معنای در مقابل یا در عرض است و لازمه تحقق معنای آن وجود حداقل دو نقطه است. «لوگ» که ریشه لوگوس به معنای خرد یا اندیشه دارد. بنابراین دیالوگ یعنی در مقابل هم قرار گرفتن دست کم دو لوگوس یا دو اندیشه. در این فرایند، لوگوس‌های موجود، بیشتر است و ما شاهد خلق معنای جدیدی هستیم. این ریشه، فرایند و نتیجه در مورد گفت‌وگو صدق نمی‌کند.

ریشه گفت‌وگو شامل این دو بخش است: 1- con که برگرفته از com لاتین و به معنای با هم یا در کنار هم است. 2- versare که ریشه در versus به معنای علیه یا بر ضد دارد. در واقع، فرایند گفت‌وگو، دلالت بر در کنار هم قرار گرفتن کلامهای ضد دارد، نه در مقابل هم قرار گرفتن اندیشه های مختلف. نتیجه گفت وگو، نوعی کنار آمدن است، نوعی همراه شدن با دیگری. در گفت وگو، لزوما شاهد خلق معنای جدیدی نیستیم. آنچه در اصل اتفاق می افتد، برنده شدن یک طرف بر دیگری و کنار آمدن بازنده و برنده است، البته در گذر زمان، کلمات همیشه به ریشه های خود وفادار نماندند و هر کدام بار دیگری دادند، اما همواره رگه هایی از اصالت خود را حفظ کرده اند. در ترجمه کلمات به زبانهای مختلف، توجه به این ریشه و اصالت حائز اهمیت است. زمانی که موضوع اصلی متنی، معطوف به وجوه مختلف و سیر تحول معنایی یک واژه یا مفهوم باشد، این اهمیت دوچندان می شود.

کتاب حاضر از آن دسته متون است. هم عنوان کتاب و هم محتوای آن، متمرکز بر دیالوگ است. متمرکز بر مفاهیم، مشتقات و ظرایف معنایی آن. از این رو در ترجمه کتاب، هیچ واژه ای را صحیح تر و مناسب تر از خود دیالوگ برای dialogue و مشتقات آن نیافتم و از معادلهای نه چندان دقیق گفت وگو و مکالمه برای آن پرهیز کردم. در اینجا واژه گفت وگو فقط برای conversation به کار رفته است.

اگر گفت وگو در جامعه ما دشوار است، دیالوگ امری غریب است. شاید مرحله در مقابل هم قرار گرفتن اندیشه های مختلف برای ما قرابت افراطی پیدا کرده، اما قطعا به مرحله تولید معناهای جدید از درون این تقابل، بسیار غریب ایم. ماندن در مرحله اول، صرفا اتلاف انرژی‌های مولد است. ایجاد دیالوگ یعنی به حرکت درآوردن این انرژی های محبوس و در نتیجه، خلق و حرکت رو به جلو.

مانند هر پدیده غریب دیگری با دیالوگ نیز باید آشنا شد. باید مفاهیم آن را درک کرد و کارکردهای آن را شناخت تا در نهایت، وارد مرحله تمرین و اجرای آن شویم. کتاب پیش رو بی شک یکی از بهترین کتابهای راهنما در این مسیر است، البته مثل هر کتاب دیگری، این نیز صرفا نماینده یک لوگوس یا اندیشه است. باشد که اندیشه های دیگری در این باب پیش آیند و در مقابل هم قرار گیرند و منجر به ایجاد دیالوگی درباره دیالوگ شوند.

فهرست تفصیلی این کتاب عبارت است از:

یادداشت مترجم

مقدمه

    گونه دیالوگ

دیالوگ افلاطونی

دیالوگ رنسانس

دیالوگ روشنگری

دیالوگ مدرن

    دیالوگ در رمان

گیومه

زبان دیالوگیک

دیالوگ درون رمان

دیالوگ زبانها

ایدئولوژی دیالوگ

    دیالوگ در درام

نظر باختین درباره درام

درام خالص

دیالوگ به مثابه توهم

دیالوگ به مثابه کنش

ناخالصی های تئاتر

تئاتر روایی(اپیک)

    دیالوگ در مطالعات ادبی

واسطه

فهم به مثابه دیالوگ

سنت و استعداد فردی

حیات دیگران

وارد شدن به گفت وگو

اصلاح نامه

کتاب شناسی

واژه نامه انگلیسی به فارسی

واژه نامه فارسی به انگلیسی

کتاب دیالوگ نوشته پیتر وُمَک با ترجمه مژده ثامتی به همت نشر حکمت سینا در زمستان 1396 به بهای 24 هزار تومان منتشر شد.