انعقاد پيمان "سعد آباد" در تهران (1316 ش)

ايران، قبل از جنگ جهاني دوم، تحت نفوذ سياست استعماري انگليس بود و قدرت متمركز رضاخان، اداره مملكت را با استبداد تمام برعهده داشت. با روي كار آمدن آتاتورك در تركيه، با تحريك انگلستان و براي اين كه شوروي در حلقه محاصره قرار داشته باشد، در هفدهم تيرماه 1316 ش برابر با هشتم ژوئيه 1937 م، پيمان دوستي و عدم تجاوز بين ايران، تركيه، افغانستان و عراق در كاخ سعدآباد تهران به امضا رسيد. به موجب اين پيمان، اين دولت‏ها متعهد شدند كه سياست خارجي هماهنگي داشته باشند و در مقابله با خطر كمونيسم كه هر يك از دولت‏هاي آنان را تهديد كند، همديگر را مورد حمايت قرار دهند. همچنين دولت‏هاي عضو ضمن اين كه نبايد در امور داخلي هم دخالت كنند، بايد در كليه اختلافات بين المللي كه با منافع آنان مربوط است، مشورت نمايند و عليه هم، عمليات تجاوزكارانه نداشته باشند. اما درعمل، اين پيمان، توخالي و پوچ بود و ايران خود همكاري وسيعي با آلمان كه شريك شوروي بود، داشت و كارشناسان آلماني در مؤسسات بسياري در ايران خدمت مي‏كردند.

درگذشت فقيه جليل و محقق فرزانه آيت‏اللَّه "سيدمحمدحسين حسيني تهراني" (1374 ش)

آيت‏اللَّه سيدمحمدحسين حسيني تهراني در سال 1305 ش (1345 ق) در تهران در بيت علم و فضل ديده به جهان گشود. وي در نوجواني وارد حوزه علميه قم شد و از محضر علماي بزرگي چون آيات عظام سيد حسين بروجردي، سيد محمد محقق داماد و علامه طباطبايي بهره برد. سيد محمد حسين سپس در 25 سالگي به نجف رفت و از استاداني نظير حضرات آيات: سيد ابوالقاسم خويي و سيد محمود شاهرودي بهره‏ها برد. وي پس از هفت سال و طي مدارج عالي علمي به تهران بازگشت و به اشاعه مكتب تشيع و ابلاغ رسالت ديني همت گماشت. آيت اللَّه حسيني تهراني پس از پيروزي انقلاب اسلامي به مشهد عزيمت كرد و به تدريس و تربيت شاگردان و راهنمايي مؤمنين پرداخت. از اين عالم بزرگوار بيش از 40 عنوان كتاب در 75 جلد برجاي مانده است كه از مطالعه آن‏ها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامي همچون: كلام، فقه، اصول، تفسير، حديث، تاريخ، تراجم، حكمت، فلسفه، سياست، ادبيات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار اين عالم بزرگوار عبارتند از: امام‏شناسي در 18 جلد، معادشناسي در 10 جلد، مهر تابان، روح مجرد و نيز نور ملكوت قرآن در 4 جلد. اين عالم فرزانه سرانجام در 17 تير 1374 ش برابر با 9 صفر 1416 ق در 69 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه در صحن مطهر حضرت امام رضا(ع) مدفون گرديد.

رحلت فيلسوف شهير معاصر آيت اللَّه دكتر "مهدي حائري يزدي" (1378 ش)

آيت اللَّه دكتر شيخ مهدي حائري يزدي درسال 1301ش (1341ق) در بيت علم و تقوا و فضيلت، از صُلب آيت اللَّه العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي، مؤسس عالي قدر حوزه علميه قم، به دنيا آمد. وي پس از گذراندن مقدمات و سطوح عاليه در اين شهر نزد برادر بزرگوارش، آيت اللَّه مرتضي حائري و آيت اللَّه سيد محمدرضا گلپايگاني، در محضر پر فيض حضرت امام خميني(ره)، به آموختن متون كلامي و فلسفي و نزد آيات عظام: سيدمحمد حجت كوه كمره‏اي، سيدمحمدتقي خوانساري و سيد حسين بروجردي به فراگيري دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مباني علمي خويش را استوار ساخت. آيت اللَّه مهدي حائري، در سال 1329 ش، با تصويب آيت اللَّه بروجردي، براي نظارت بر متون درسي ديني و فرهنگ كشور به تهران رفت و همزمان به تحصيل فقه در محضر آيت اللَّه سيد احمد خوانساري و فلسفه اسلامي نزد حكيم علامه، ميرزا مهدي آشتياني همت گماشت. او در سال 1339 ش، به نمايندگي آيت اللَّه بروجردي، رهسپار آمريكا شد و رسيدگي به امور شيعيان آنجا را برعهده گرفت. اين عالم بزرگوار، در آمريكا به تاليف، تدريس و انجام وظايف ديني و نيز تحصيل فلسفه غرب اشتغال ورزيد و دوره دكتراي خود را در دانشگاه ميشيگان و تورنتو با درجه ممتاز گذرانيد. آيت‏اللَّه مهدي حائري در سال‏هاي اقامت در آمريكا ضمن تدريس فقه، فلسفه و ادبيات فارسي در دانشگاه‏هاي آمريكا، در ده‏ها سمينار و كنفرانس علمي و فلسفي شركت جُست و با ايراد سخنراني‏هاي متعدد، استواري و عظمت فلسفه و كلام اسلامي را در محافل غرب به همگان نماياند. ايشان در سال 1358 به ايران بازگشت و به كارهاي علمي خود ادامه داد. كاوش‏هاي عقل نظري، علوم قرآن، متافيزيك و حكمت و حكومت، برخي از آثار اين استاد فرهيخته به شمار مي‏روند. سرانجام آن فيلسوف بزرگ در 17 تيرماه 1378 برابر با 14 ربيع الاول 1420 ق در 77 سالگي بدرود حيات گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.

وفات "ابن لبان" فقيه و مفسر مسلمان(749 ق)

ابوعبداللَّه شمس الدين محمّد بن احمد بن عبدالمؤمن معروف به ابن لبان، فقيه، محدث، مفسر و نويسنده‏ي مسلمان مصري در سال 679 ق در دمشق به دنيا آمد و دوران كودكي را در زادگاهش گذراند. وي فقه، اصول فقه و حديث را نزد اساتيد بزرگ وقت آموخت و به درجه‏ي والايى در آنها رسيد. ابن لبان همچنين در سرودن شعر نيز داراي قريحه‏ي خاصي بود و علاوه بر تدريس و وعظ و خطابه، به تفسير قرآن نيز مي‏پرداخت. تنها اثر چاپ شده از ابن لَبّان، كتاب رَدّ معاني الايات المُتَشابهات الي مَعاني الاياتِ المُحكَماتِ در تفسير قرآن است كه به بررسي آيات محكم و متشابه در قرآن كريم پرداخته است. ابن لَبّان سرانجام در 24 يا 25 شوال سال 749 در هفتاد سالگي بر اثر ابتلا به بيماري طاعون درگذشت.

امضاء معاهده تاريخي "تيلسيت" ميان امپراتوران روسيه و فرانسه (1807م)

در جريان كشورگشايى‏هاي ناپلئون بُناپارت، امپراتور فرانسه و حمله به كشور روسيه، شكست سختي در ناحيه فريدلَند به روس‏ها وارد آمد. از اين رو تزار روسيه از ناپلئون تقاضاي متاركه جنگ نمود و با امضاي معاهده دوستي در شهر تيلسيت بين دو طرف در 8 ژوئيه 1807م، روابط دوستانه بين فرانسه و روسيه ايجاد شد. بر اساس اين پيمان، كه به پيمان اتحاد دو امپراتور معروف شد، روسيه و فرانسه متعهد شدند در صورت حمله كشور ثالث به خاك آنها، يك‏ديگر را ياري كنند. هم‏چنين ناپلئون براي جلب رضايت و دلجويى از تزار روسيه، ايالات مولداوي و والاشي در شرق روسيه را به روس واگذار كرد و متعهد شد كه اگر سلطان عثماني با اين امر مخالفت نمايد با آن مقابله خواهد نمود. در اين ميان دولت ايران كه بر اساس قرارداد دوستي با فرانسه، خود را براي مقابله با دشمناني كه براي نابودي ناپلئون تحريك شده بود آماده مي‏كرد، ناگهان در سخت‏ترين زمان، تنها شد. ناپلئون در اين عهدنامه نامي از ايران به عنوان متحد خود در منطقه نبرد و دولت فتحعلي شاه را در برابر روسيه رها كرد. پس از امضاي اين عهدنامه، ارتش روسيه از جبهه اروپا رهايى يافت و تمام توانش را متوجه ايران و عثماني گردانيد. اما دوره دوستي و اتحاد دو كشور تنها تا سال 1810م ادامه يافت. در اين سال، دولت روسيه به اين نكته پي بُرد كه هم پيماني با ناپلئون و هواداري از وي، تجارت خارجي روسيه را مختل خواهد كرد. به همين دليل اين كشور، بندرهاي خود را بر روي كشتي‏هاي بي‏طرف گشود و براي ورود كالاهاي فرانسوي به روسيه نيز ماليات‏هاي سنگين وضع كرد. سرانجام دوران اتحاد اين دو امپراتوري با هجوم نافرجام ناپلئون به روسيه در 24 ژوئن 1812، خاتمه يافت.