درگذشت "ملك‏الشعراء بهار" اديب و سياستمدار (1330 ش)

استاد محمدتقي بهار پسر ملك الشعرا محمد كاظم صبوري در سال 1266 ش در مشهد به دنيا آمد. از هفت سالگي به سرودن شعر روي آورد و از مظفرالدين شاه در 18 سالگي لقب ملك الشعرايي گرفت. وي از محضر اديب نيشابوري استفاده برد و علي‏رغم منع پدر از سرودن شعر، به دليل علاقه و استعداد ذاتي، به اين هنر گراييد. محمدتقي بهار پس از مرگ پدرش دنبال تكميل تحصيلات علمي را به منظور تقويت بنيه‏هاي شاعري گرفت و به مرور سرآمد همه شاعران معاصر ايران گرديد، تا جايي كه به عنوان آخرين استاد شعر كلاسيك فارسي شناخته شد و آوازه جهاني پيدا كرد. بهار بعدها به خدمت دولت درآمد و پس از مدتي اشتغال در مناصب دولتي، در سلك آزادي خواهان و مشروطه‏طلبان جاي گرفت. بهار فعاليت‏هاي سياسي خود را از آغاز نهضت مشروطه آغاز كرد و در اين راه متحمل رنج زندان و تبعيد و آوارگي گرديد. در همه اين احوال از آن روزها و شب‏ها كه ملك الشعرا بهار، عمر خود را در زدوخوردهاي سياسي و روزنامه‏نگاري و حبس و تبعيد و خدمت در مجلس شوراي ملي مي‏گذرانيد تا آن ساعت‏ها كه با لحن دلچسب و سخنان دل‏انگيز و اشارات دلنشين خود در كلاس درس اشتغال داشت، حتي در ايام بيماري و آخرين روزهاي زندگي، ذهن خلاقش از آفرينش معاني و موضوعات جديد باز نايستاد و مجموعه‏هاي شعري پديد آورد. از لحاظ ادبي نيز اهميت شعر بهار بيشتر از آن جهت است كه او زبان فصيحِ پيشينيان را به بهترين و دل انگيزترين صورت در سخن خود به كار برده است. بهار با اطلاع وافري كه از زبان فارسي و ادبيات قبل از اسلام داشت، به خلق تركيبات جديد و وارد كردن بسياري از لغات متروك لهجه‏هاي كهن درآثار خود توفيق يافت. تصحيح و حاشيه تاريخ سيستان و مجملُ‏التواريخ و تأليف سبك‏شناسي نثر فارسي و ديوان اشعار و چند نوشتار سياسي از جمله آثار اوست. استاد محمدتقي بهار سرانجام در اول ارديبهشت 1330 ش در 64 سالگي به مرض سل درگذشت.

رحلت فقيه بزرگوار آيت‏ اللَّه "ميرزا علي غروي علياري تبريزي" (1376 ش)

آيت‏اللَّه حاج ميرزا علي غروي علياري تبريزي در سال 1280 ش (1319 ق) در بيت علم و تقوا در تبريز زاده شد. او كه از نوادگان عالم بزرگ و فقيه جليل، آيت‏اللَّه حاج ملاعلي علياري بود، پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتي، راهي نجف اشرف گرديد و ساليان بسيار در محضر حضرات آيات: سيد ابوالحسن اصفهاني، ضياء الدين عراقي، ميرزاي ناييني، سيد ابوتراب خوانساري و سيدعلي آقا قاضي، زانوي ادب زد. وي در اين دوران، مباني علمي خود را در اخلاق، فقه، اصول، كلام، رجال، عرفان، حكمت و فلسفه استوار ساخت و درجواني به دريافت اجازات متعدد روايي و اجتهادي از علماي بزرگ نجف نائل آمد. معظم له در 31 سالگي به درخواست جدّ عالي قدرش، آيت‏اللَّه محمد حسن علياري به تبريز بازگشت و به مدت 65 سال به تحقيق، تدريس، تاليف و پرورش شاگردان اشتغال ورزيد. از آن فقيه سترگ نوشتارهاي فراواني به جاي مانده كه تقريرات درس خارج فقه حضرات آيات: عراقي، ناييني، سيدابوالحسن اصفهاني و نيز شرح عروة الوثقي در 15 جلد از آن جمله است. آيت‏اللَّه علياري سرانجام در چنين روزي برابر با 13 ذي‏حجّه 1417 ق در 96 سالگي درتبريز بدرود حيات گفت و پس از تشييعي با شكوه، در حرم حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.

روز بزرگداشت شيخ اجل "مصلح‏الدين سعدي شيرازي"

شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي در حدود سال 606 ق در ميان خانداني از عالمان دين در شيراز ولادت يافت. وي در اوان جواني براي تحصيل علوم ادبي و ديني راهي نظاميه بغداد شد و سپس به عراق و شام و حجاز سفركرد. سعدي در اواسط قرن هفتم به شيراز بازگشت و منظومه حِكمي بوستان را در سال 655 ق و گلستان را در مواعظ و حِكم به نثر مُسجّع و آميخته با قطعات اشعار دل‏انگيز در سال 656 ق، نگاشت. وي از آن پس، قسمت عمده عمر خود را در زادگاه خود گذراند تا اين كه در سال 691 ق در 85 سالگي درگذشت و در خانقاه خود به خاك سپرده شد. در سخن سعدي، غزل عاشقانه آخرين حد لطافت و زيبايي را درك كرده و لطيف‏ترين معاني در ساده‏ترين، فصيح‏ترين و كامل‏ترين الفاظ آمده است. سعدي در حكمت و موعظه و ايراد حِكَم و امثال از هر شاعر پارسي گوي موفق‏تر است و نثر مزين و آراسته و شيرين و جذاب او در گلستان، بهترين نمونه نثرهاي فصيح فارسي مي‏باشد. در جمهوري اسلامي ايران، اول ارديبهشت به عنوان روز سعدي نامگذاري شده است كه همه ساله در مراسم‏هاي ويژه، گرامي داشته مي‏شود.

ولادت حضرت اباالفضل العباس(ع)(26 ق)

حضرت اباالفضل العباس(ع) فرزند برومند امام علي(ع) از مادري مشهور به ام‏البنين متولّد شد. حضرت اباالفضل(ع) از محضر پدري چون اميرالمؤمنين و برادراني همچون امام حسن(ع) و امام حسين(ع)، فيوضات علمي، معنوي و اخلاقي برگرفت و در كمالات گوناگون به جايگاه رفيعي دست يافت. حضرتش پس از شهادت پدر از همراهي و ياري برادرانش فروگذار نكرد و سرانجام به همراه امام و پيشواي خود، حضرت امام حسين(ع) در صحراي كربلا به شهادت رسيد.

روز جانباز

چهارم شعبان سالروز ولادت با سعادت حضرت اباالفضل(ع) در جمهوري اسلامي ايران روز جانباز ناميده شده است.

درگذشت "ابوسعيد ابوالخير" عارف و شاعر معروف(440 ق)

ابوسعيد فضل بن ابي الخير از اكابر و مشايخ عرفا و صوفيِ نامي قرن پنجم هجري در اواسط قرن چهارم هجري به دنيا آمد. وي از كودكي رياضات سخت كشيد و به خدمت جمعي از بزرگان صوفيه رسيد. ابوسعيد ابوالخير پس از تَحمّل رنج فراوان در اين راه، از دست بعضي از بزرگان، خرقه‏ي خلافت گرفت و در خانقاه خود در ميهنه و نيشابور به ارشاد سالكان و وعظ و هدايت مردم پرداخت. وي از اولين كساني است كه نظريه‏ي وحدت وجود را در خراسان پراكند و قول و سماع را در ميان خانقاهيان متداول ساخت و از اين حيث در تاريخ تصوف، مقامي خاص دارد. ابوسعيد در هشتاد و سه سالگي در ميهنه وفات يافت. اسرار التوحيد في مقامات الشيخ ابوسعيد، شرح مفصلي از احوال اوست كه توسط محمدبن منور يكي از نوادگان ابوسعيد تاليف شده است.

به سلطنت رسيدن اولين پادشاه انگلستان (827م)

پيش از تشكيل حكومت پادشاهي در بريتانيا، انگليس به صورت ملوك الطوايفي اداره مي‏شد و به چندين واحد جغرافيايى تقسيم شده بود. اِگبرْتْ كه شاه يكي از اين مناطق بود، پس از جنگ با ساير شاهان محلي، آنها را مطيع خود كرد و در 21 آوريل سال 827م به عنوان اولين پادشاه انگلستان و سرسلسله ساكسون‏هاي غربي، بر تخت سلطنت نشست. اين سلسله تا سال 1016م كه دانمارك، انگليس را تصرف كرد بر اين كشور پادشاهي نمود.

تولد "هيپوليت تِن" مورخ و اديب معروف فرانسوي (1828م)

ايپوليت يا هيپوليت تِن اديب و منتقد فرانسوي در 21 آوریل 1828م در فرانسه به دنيا آمد. وي با كمك هوش و استعداد فراوان خويش توانست ضمن تكميل تحصيلات، در سن 25 سالگي از رساله دكتراي خود دفاع نمايد. چند سال بعد، اين رساله انتشار يافت و اصول تحقيق و نقد آن، مبناي تاريخ ادبيات جديد فرانسه گرديد. تِن پس از چندي، در زمينه نقد و بررسي آثار ادبي، كتبي نگاشت و آن گاه به سوي فلسفه كشيده شد. وي پس از چند سال سفر به كشورهاي اروپايى، كتاب معروف خود به نام ريشه‏هاي مملكت در فرانسه معاصر را در 6 جلد نگاشت. در اين اثر كه بسيار شهرت يافت، تن در حدود سه هزار صفحه درباره تاريخ فرانسه در زمان انقلاب و زمان حكومت سلطنتي نگاشت و در آن با كمال بي‏طرفي، مراحل مختلف تحول جامعه فرانسوي را مورد مطالعه قرار داد. هم‏چنين پرده نقاشي دقيقي از جامعه نوين پيش چشم گذارده كه باز، ريشه‏اش را در جامعه قديم يافته است. در نظر تن، در فرانسه قديم، لذت، مورد توجه مردم بوده و در فرانسه جديد ثروت، ماجراجويى و جنگ. روح قضاوت جامعه كه عنصر اصلي اين اثر است و هم‏چنين استعداد نويسندگي انكارناپذير تن، موجب شده است كه اين كتاب تحقيقي مفصل، در رديف آثار مهم آخر قرن نوزدهم قرار گيرد. هيپوليت تن در سال 1878م به عضويت آكادمي فرانسه پذيرفته شد. به طور كلي وي نويسنده‏اي پرقدرت است كه از نظر فلسفه در نسل طرفدار فلسفه تحقيقي يا اثباتي آگوست كنت قرار دارد. تِن از نظر ادبيات نيز در بزرگان پس از خود نفوذ عميق برجاي گذاشته و در قلمرو آثار تاريخي، ارتباط تاريخ را با زندگي جوامع بنيان گذارده است. به طور كلي هيپوليت تِن در كتاب‏هايش كوشيده است تا آثار ادبي، هنري و وقايع تاريخي را با توجه به سه عامل نژاد، مكان و زمان، تشريح كند. از تن آثار متعددي بر جاي مانده كه ايده‏آليسم در انگلستان، فلسفه هنر در يونان، فلسفه هنر و تاريح ادبيات انگليس در 5 جلد از آن جمله است. هيپوليت تِن سرانجام در 5 مارس 1893م در 65 سالگي درگذشت.