درگذشت "علي حاتمي" كارگردان شهير ايراني (1375 ش)

علي حاتمي در سال 1333 در تهران به دنيا آمد و پس از فارغ التحصيلي از دانشكده هنرهاي دراماتيك به همكاري با تلويزيون پرداخت و به نوشتن فيلم‏نامه مشغول شد. فيلم‏هاي علي حاتمي، همگي نشان دهنده علاقه او به فرهنگ ايراني است. ستارخان، سوته‏دلان، كمال‏الملك و مادر به همراه مجموعه‏هاي تلويزيوني هزاردستان و سلطان صاحبقران از آن جمله است. حاتمي در حال ساختن مجموعه تلويزيوني جهان پهلوان تختي بود كه عمرش كفاف اتمام آن را نداد و در حالي كه از بيماري سختي رنج مي‏برد، سرانجام در آذر ماه 1375 درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

رگذشت دكتر "عيسي صديق" مؤسس دانشگاه تهران (1357ش)

دكتر عيسي صديق معروف به اعلم، يكي از نامداران فرهنگي سده اخير تاريخ فرهنگ ايران، در سال 1273ش در تهران به دنيا آمد و پس از گذراندن علوم مقدماتي و اتمام دوره دارالفنون، در 17 سالگي به فرانسه رفت و موفق به دريافت دانشنامه ليسانس در رشته رياضي گرديد. دكتر صديق سپس چند سالي در ايران در وزارت فرهنگ مشغول به خدمت شد و در سال 1309 جهت ادامه تحصيل عازم آمريكا گرديد. وي پس از اخذ دكتراي فلسفه به ايران مراجعت نمود و از طرف دولت ايران، مامور تهيه طرح تاسيس دانشگاه تهران شد. صديق اعلم پس از اين كار، مامور راه‏اندازي اين دانشگاه گرديد. وي پس از تاسيس دانشگاه، تا سال 1319، رياست و استادي دانشسراي عالي، دانشكده ادبيات و دانشكده علوم را برعهده گرفت. وي تا سال 1340، شش بار به وزارت فرهنگ انتخاب شد و تا سال 1353، در مقام استادي دانشگاه، انجام وظيفه كرد. علاوه بر تهيه طرح و قانون تاسيس دانشگاه تهران و ايجاد هسته مركزي آن، دكتر صديق منشأ خدمات برجسته فرهنگي ديگري گرديد كه تاسيس نخستين مدارس جديد گيلان، پيشنهاد اعزام محصل به اروپا و تهيه قانون آن، تجديد سازمان و برنامه‏هاي مدارس كشور، وارد كردن روش‏هاي جديد آموزشي در دانشسراي عالي و تربيت هزاران دبير، تاسيس دانشگاه تبريز و تاسيس نزديك به دو هزار مدرسه در طول فعاليت فرهنگي خود، از آن جمله‏اند. وي سرانجام در 15 آذر 1357ش در 84 سالگي در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

آغاز عقب نشيني نيروهاي "ناتو" از خليج فارس (1366 ش)

پس از آن كه دولت‏هاي غربي، جمهوري اسلامي ايران را به مين‏گذاري در خليج فارس متهم كردند، نيروهاي نظامي پيمان آتلانتيك شمالي، ناتو، وارد خليج فارس شدند تا به اصطلاح به پاكسازي خليج اقدام نمايند. اما مين روب‏هاي غربي پس از يك ماه تجسس در آب‏هاي خليج فارس، تنها چهار مين را كشف كردند و عدم موفقيت آنان باعث شد كه خليج فارس را ترك كنند. مجموعه حركت‏هاي شتاب زده غرب در طول جنگ تحميلي و به ويژه ماه‏هاي آخر جنگ، براي خروج از بن‏بست‏هايي كه خود به وجود آورده بودند به حدي آشكار شده بود كه از ديد مطبوعات معتبر خودشان نيز پنهان نماند و به افشاگري عليه هم پرداختند؛ به طوري كه غرب را در مقابله با ايران شكست خورده معرفي كردند.
 

ميلاد خجسته‏ ي آخرين رسول الهي پيامبر اكرم حضرت محمد بن عبداللَّه (ص) (52 سال قبل از هجرت برابر با سال عام‏الفيل)

ولادت حضرت محمد(ص) به اتّفاق نظر شيعيان در 17 ربيع الاول در سال عام الفيل مي‏باشد، ولي برخي از مسلمانان، اين واقعه را در روز دوازدهم اين ماه دانسته‏اند. كنيه‏ي آن حضرت، ابوالقاسم و القاب ايشان، رسول اللَّه، نبي اللَّه، خاتم الانبيا، سَيِّدُالبَشَر و... مي‏باشد. پدر ايشان عبداللَّه بن عبدالمطلب و نيز مادر آن حضرت آمنه بنت وَهَب است. رقيه، ام كلثوم، زينب، قاسم، عبداللَّه، ابراهيم و حضرت فاطمه‏ي زهرا(س) فرزندان پيامبر اسلام مي‏باشند كه به جز فاطمه(س) همگي در دوران حيات پيامبر، از دنيا رفتند. دوران زندگي پيامبر اكرم(ص) در دو شهر مكه و مدينه سپري شد. ايشان پس از آن كه در چهل سالگي براي پيامبري برگزيده شدند، در ابتدا دين الهي را به طور مخفيانه تبليغ مي‏كردند و پس از سه سال، به دعوت آشكار دست زدند. رنج‏ها و سختي‏هاي فراواني كه پس از درگذشت ابوطالب، عمو و حضرت خديجه(س) همسر آن حضرت بر ايشان گذشت و همچنين اعلام آمادگي مردم يثرب براي پذيرفتن آن پيامبر عظيم‏الشأن، زمينه ساز هجرت بزرگ ايشان به مدينه گرديد. ده سال آخر عمر و رسالت حضرت محمد(ص) در مدينه، همراه با جنگ‏ها، فتوحات و انتشار آيين آسماني اسلام همراه بود.

ولادت امام صادق(ع) ششمين امام شيعيان و رئيس مذهب جعفري(83 ق)

حضرت امام جعفر صادق(ع) فرزند امام محمد باقر(ع) و از مادري به نام اُمّ‏فَروَه دختر قاسم بن محمد بن ابي‏بكر است. ابوعبداللَّه، ابواسماعيل، ابوموسي از كنيه‏هاي آن حضرت و صادق، فاضل، طاهر، صابر و... از القاب آن جناب مي‏باشند. حضرتش در سال هشتاد و سوم هجري در مدينه به دنيا آمده است. فرزندان آن حضرت را ده تن ذكر كرده‏اند. در ميان امامان، عصر امام صادق(ع) منحصر به فرد بوده و شرايط اجتماعي و فرهنگي عصر آن بزرگوار، در زمان هيچ يك از امامان وجود نداشته است. زيرا آن دوره از نظر سياسي، دوره‏ي ضعف و تزلزلِ حكومت بني‏اميه و فزوني قدرت بني‏عباس بود و اين دو گروه، مدتي در حال كشمكش و مبارزه با يكديگر براي كسب حكومت بودند. از اين رو اين دوران، دوران آرامش و آزادي نسبيِ امام صادق(ع) و شيعيان و فرصت بسيار خوبي براي فعاليت علمي و فرهنگي آنان به شمار مي‏رفت. از نظر فكري و فرهنگي نيز عصر امام صادق(ع) عصر جنبش فكري و فرهنگي بود. در آن زمان، شور و شوق علمي بي‏سابقه‏اي در جامعه‏ي اسلامي حاصل شده و علوم مختلفي اعم از علوم اسلامي يا علوم بشري پديد آمده بود. امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سياسي به دست آمده و با ملاحظه‏ي نياز شديد جامعه و آمادگي زمينه‏ي اجتماعي، دنباله‏ي نهضت علمي و فرهنگي پدر بزرگوار خود، امام محمدباقر(ع) را گرفت، حوزه‏ي وسيع علمي و دانشگاه بزرگي به وجود آورد و در رشته‏هاي مختلف علوم عقلي و نقليِ آن روز، هزاران شاگردِ فاضل را پرورش داد.

درگذشت ميرزا محمد مهدي قمشه ‏اي (1330 ق)

حاج میرزا محمد مهدی محی الدین الهی قمشه ای در سال 1279 - ۱۳۱۸ هجری - در شهر قمشه از توابع اصفهان متولد شد. از آنجا كه در شعر به الهی تخلّص می كرد ملقب به الهی قمشه ای شد. نیاكان ایشان از سادات بحرین بودند كه در زمان نادرشاه افشار، به شهر قمشه وارد شدند. پدرایشان مرحوم ملا ابوالحسن از روحانیونی بود كه در زهد و تقوا شهرت داشت. استاد الهی قمشه ای در سن پنج سالگی به مكتب رفت و تا هفت سالگی مقدمات را فرا گرفت. سپس نزد پدر و اساتید و ادبای شهر به تحصیل علم و ادب پرداخت. با وجود خردسالی، كتب مهم و مشكل ادب پارسی و عرب را فرا گرفت. در ده سالگی نظامی را نزد پدر فرا گرفته بود و در پانزده سالگی در ادبیات عرب به مقامی رسید كه شرح نظام نیشابوری و مغنی اللبیب ابن هشام و مطوّل تفتازانی را تدریس می كرد. در چهارده سالگی پدر و مادر را از دست داد و از آن پس تصمیم به هجرت گرفت تا در سایه آن به تحصیل و كسب و دانش و ادب بپردازد. با آنكه در شهر قمشه اساتیدی بزرگ وجود داشتند و برادر بزرگش نیز ممانعت به عمل می آورد، لیكن صبحگاهی نان و ماستی در دستمالی بست و پیاده راه اصفهان را در پیش گرفت. در اصفهان به مدرسه صدر وارد شد و در حجره طلاب قمشه ای مسكن گزید و مدت كوتاهی قریب یكسال در آن شهر زیست و از استادان آن بهره كافی برد. سپس عزم خراسان نمود تا در كنار مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا (ع) به تكمیل علوم فلسفه و حكمت همت گمارد. در مشهد به مدرسه نواب راه یافت و حجره ای اختیار نمود و به تحصیل پرداخت. در طول تحصیل برادر بزرگش مرحوم «حسینعلی» اندكی هزینه معاش وی را تأمین می نمود و ایشان به سختی روزگار می گذراند. نقل است در این ایام بسیار به قناعت گذراند و حتی ماه تا ماه غذای پختنی نمی خورد و چون اهل ریاضت بود گاهی به صحرا می رفت و در طول هفته از میوه درخت توت ارتزاق می نمود. در مشهد در محضر اساتیدی بزرگ به تلمذ پرداخت و از خرمن دانش آنان خوشه ها چید. مرحوم آیت الله الهی قمشه ای پس از سالها تحصیل در كنار بارگاه آستان قدس رضوی در آرزوی دیدار محضر اساتید قم و عراق و نجف قصد مهاجرت كرد لذا ابتدا به طهران وارد شد. در طهران به مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری فعلی) وارد شد و در آنجا به تعلیم و تعلم پرداخت. . حکيم الهي قمشه اي، ضمن تدريس در منطق حکمت وادبيات در آن مکان، به عنوان يکي از برجسته ترين استادان دانشگاه تهران شناخته شده وبا نوشتن کتاب توحيد هوشمندان به اخذ درجه دکترا از دانشکده مزبور نائل گرديد. ايشان ضمن تدريس، با جملاتي شيوا، شيرين و پر جاذبه، مفاهيم دشوار فلسفي را بيان کرد و در تأييد اظهارات علمي خود از اشعار شاعران بزرگ شاهد مي آورد. در محفل علمي اين حکيم الهي،دانشوران فاضلي پرورش يافتند که حضرات آيات سيد ابوالحسن رفيعي قزويني، عبدالله جوادي آملي، حسن حسن زاده آملي، کاظم مدير شانه چي وسيد محمد باقر حجتي و...ازآن جمله اند. از وي آثار ارزنده اي بجاي مانده از قبيل: كتاب حكمت الهي (2 جلد) در شرح فصوص الحكم فارابي و توحيد هوشمندان تصحيح و تحشيه تفسير ابوالفتوح رازي می باشد. وي قلمي شيوا داشت و با همين شيوايي بود که قرآن مجيد را به فارسي ترجمه کرد و ترجمه او از نخستين ترجمه هاي امروزي قرآن در زبان وادبيات فارسي بود که در زمان خود مورد توجه روشنفکران، دانشجويان ونسل جديد قرارگرفت. همچنين ترجمه آزاد مفاتيح الجنان، صحيفه سجاديه وکليات ديوان الهي از ديگر آثار اوست. كه همگي حاكي از سعي بليغ ايشان در احياي معارف الهي مي باشد. مرحوم آيت الله الهي قمشه اي در تفسير و ترجمه قرآن كريم در عصر ما، شخصيتي شاخص و ممتاز است. ايشان اولين كسي است كه قرآن را برخلاف عادت قدما كه ترجمه تحت اللفظي مي كردند، روش جديدي در ترجمه و تفسير قرآن بكار بردند و براي اولين بار قرآن را به زبان فارسي روان و سليس ترجمه كردند، بدون آنكه دخل و تصرفي در اصل معنا شود تفسير خويش را با بيان ساده و قابل فهمي ارائه دادند. مرحوم استاد آيت الله الهي قمشه اي در حالي كه يكي از افراد شاخص در علم و فرهنگي و ادب بودند، ولی زندگي ساده و بي آلايشي داشتند.

آغاز حمله بزرگ ارتش شوروي براي نجات مسكو از محاصره قواي آلمان (1941م)

با يورش سهم‏گين ارتش آلمان نازي به شوروي در 22 ژوئن 1941م، نيروهاي آلمان تا نزديك مسكو پايتخت شوروي به پيش رفتند، اما با فرا رسيدن زمستان سخت شوروي، عمليات تهاجمي نيروهاي آلمان نيز متوقف شد. در دسامبر همان سال حملات متقابل ارتش سرخ شوروي در جبهه جنوب آغاز شد كه در نتيجه آن برخي از نيروهاي آلمان عقب‏نشيني كردند. در همين زمان بود كه امريكا با ارسال تجهيزات نظامي به شوروي، كمك فراواني به سربازان روس در مقابله با آلمان نمود و پيروزي‏هاي شوروي را سرعت بخشيد. عقب‏نشيني آلمان از شوروي، نخستين شكست آلمان در جنگ جهاني دوم بود كه راه را براي شكست‏هاي بعدي نيز هموار ساخت.

درگذشت "اتوفون گريگ" فيزيك‏دان آلماني (1686م)

اتوفون دوگريك فيزيك‏دان برجسته و مخترع آلماني در پانزدهم مه 1602م در منطقه ماگْدْبورگ آلمان متولد گرديد. وي فرزند يك قفل‏ساز بود و خود نيز به امور صنعتي علاقه داشت. گريك صنعت‏گري زحمت‏كش بود و علاوه بر فعاليت عملي به تحقيقات علمي و فني نيز علاقه داشت. وي بيشتر تحقيقات مهم خود را در حدفاصل سال‏هاي 1646 تا 1681م كه از متصديان مهم امور زادگاه خويش بود، انجام داد. گريك در 22 ژوئن 1650م موفق به اختراع ماشين تخليه هوا شد. از اين وسيله در صنايع سنگين و امور الكتريسيته استفاده فراواني به عمل مي‏آيد و در زمان اختراع، تحول بي‏سابقه‏اي در علم و صنعت آن روزگار ايجاد كرد. از ديگر اختراعات وي نيم كره‏هاي معروف به نيم‏كُره‏هاي ماگدبورگ است كه براي نشان دادن فشار هوا به كار مي‏رود. وي در سال 1660م ماشيني اختراع نمود كه به توليد برق از طريق اصطكاك اختصاص داشت. اتودوكريگ سرانجام پس از 84 سال زندگي در 6 دسامبر 1686م درگذشت.