آيات بسياری از قرآن كريم در بيان، انتقاد و تصحيحِ اعمال و اعتقادات مسيحيان است. اين آيات كه اغلب در سورههای مدنی (بقره، آلعمران و مائده) قرار دارند، مسائل و موضوعات مورد بحث ميان پيامبر اكرم (ص) و اهل كتاب را ارائه میكنند، از سوی ديگر، برداشتها و تفاسير مسلمانان از اين آيات در چهارده قرن گذشته خود حاوی تنوع و اختلافات خاصی بوده است.
كتاب «مسيحيان در قرآن» (بررسی تفاسير قديم و جديد) به بررسی ديدگاههای 10 تن از مفسران قرآن در تفسير هفت آيه قرآن كريم در مورد مسيحيان پرداخته و از اين رهگذر، عناصری از سنت تفسير در اسلام و مناسبات بينالاديانی مفسران مسلمان را نمايان میسازد.
هدف اصلی مؤلف در اين كتاب آن است كه به تحقيق درباره مسيحيان در سنت اسلامی (عمدتاً تفاسير) بپردازد و پرسش او همواره اين است كه آيا فهم مسلمانان از واژه مسيحی، به طور دقيق برابر با همان تصوری است كه مسيحيان از خود دارند؟ در اين ميان به درستی معلوم نيست كه چرا مؤلف در جستجوی تصوير مسيحيان در باور مسلمانان، تنها بر ادبيات و متون تفسيری تكيه میكند و به بررسی اين موضوع در كتب تاريخی و متون كلامی، حديثی و فقهی نمیپردازد.
«كتاب مسيحيان در قرآن»، يك مقدمه و دو بخش اصلی دارد. بخش نخست حاوی دو فصل و بخش دوم دارای هفت فصل و يك نتيجهگيری است. فصل اول كه «متن و تفسير» نام دارد، به معرفی متن قرآن، جمع و تدوين آن، شكلگيری تفسير قرآن، تحول و تكامل تفسير و نيز پيدايش تفاسير جديد قرآن در سدههای اخير میپردازد و اين موضوعات را با تكيه بر پژوهشهای قديم و جديد مسلمانان و غربيان تحليل میكند.
مرور مؤلف بر آرای مسلمانان و انواع نظريه پردازیهای غربيان در اين باره تقريباً كامل است، اما به دليل آنكه اين امر موضوع اصلی كتاب وی نيست، بسيار مختصر و گزيده است.
عنوان فصل دوم «از طبری تا طباطبايی» است. مؤلف در اين فصل تفاسير معروفی را كه مورد مراجعه وی بوده اند معرفی میكند. 10 مفسری كه آرای تفسيری آنها در اين كتاب بررسی شده است، به ترتيب عبارتند از: طبری، شيخ طوسی، زمخشری، ابوالفتوح رازی، ابن جوزی، فخرالدين رازی، ابن كثير، ملا فتح الله كاشانی، رشيد رضا، و علامه طباطبايی.
از اين ميان، چهار مفسر شيعه و بقيه از اهل سنت هستند، دو تفسير فارسی و بقيه عربی، دو تفسير كاملاً روايی و بقيه دارای سبك غيرروايی، دو تفسير از دوره جديد (قرن چهاردهم) و بقيه از سدههای سوم تا دهم هجری هستند. بنابراين میتوان گزينش مؤلف را از جامعيتی نسبی برخوردار دانست.
مك اوليف در اين فصل شرحی موجز و دقيق از زندگی، تحصيلات، آثار و افكار هر يك از اين مفسران به دست میدهد و پيش از ورود به بحث اصلی خود در بخش دوم (فصلهای سوم تا نهم)، ويژگیها و نگرش تفسيری اين تفاسير را معرفی میكند. نكته قابل توجه آنكه وی افزون بر متون اروپايی و عربی، از منابع فارسی نيز به فراوانی استفاده میكند.
بخش دوم (فصلهای سوم تا نهم) بدنه اصلی كتاب است. مؤلف عنوان اين بخش از كتاب را «ستايش قرآن از مسيحيان» قرار داده است. هر يك از فصول سوم تا نهم (در بخش دوم) به بررسی و تحليل يكی از گزارههای قرآنی درباره مسيحيان است.
بدينسان، مؤلف هفت آيه يا مجموعه آيات قرآنی را مطرح میكند كه همگی درباره مسيحيان است. در اين كتاب آياتی از سوره مائده، آل عمران و حديد نقل شده كه همگی دارای نكات مثبت و توصيفات ستايش آميزی از مسيحيان هستند، از جمله اينكه در ميان اهل كتاب، بهترين گروه هستند و بيشترين همدلی را با مسلمانان دارند.
استفاده و رجوع مؤلف به تفاسير اسلامی بسيار چشمگير است، اما شايد اين نكته برای غربيان اندكی عجيب باشد كه دستهای از آرا و اقوال تفسيری، نسل به نسل ميان مفسران تكرار شده است. فارسی يا عربی بودن، روايی يا غيرروايی بودن، شيعه يا سنی بودن، هيچ يك در ديدگاهها و نظريات مفسران دهگانه چندان تفاوتی ايجاد نكرده است.
تنها قديمی يا جديد بودن تفاسير (در تفسير المنار رشيد رضا و تفسير الميزان علامه طباطبايی) است كه تفاوت مشهودی را نشان میدهد.
مؤلف اين كتاب جين دمن مك اوليف، استاد فعلی مطالعات اسلامی در دانشگاه جرج تاون است. وی تحصيلات ليسانس خود را در كالج ترينيتی (واشنگتن- آمريكا) به پايان رسانده، در سال 1979، فوق ليسانس خود را در زمينه مطالعات اديان از دانشگاه تورنتو كانادا دريافت كرده و در سال 1984، موفق به كسب دكتری مطالعات اسلامی از همان دانشگاه شده است. از سال 1986 تا 1992 در دانشگاههای امورای، آتلانتا و جورجيا به تدريس مطالعات دينی و اسلامی مشغول بوده، از سال 1992 تا 2000 استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه تورنتو كانادا بوده و در اين مدت در سمت استاد تمام به تدريس در دو دپارتمان اديان و فرهنگ و تمدنهای خاورميانه اشتغال داشته و از سال 2000 ميلادی تاكنون رئيس يكی از دانشكدههای دانشگاه جرج تاون آمريكا بوده است.
بيشتر آثار مك اوليف به گونهای به مسئله مسيحيت و مسيحيان از منظر قرآن و تفاسير اسلامی پرداختهاند. مهمترين اثر وی «سر ويراستاری دايرةالمعارف قرآن است كه طرح اوليه آن را در سال 1992 با همكاری انتشارات بريل در لايدن (هلند) ريخته و با همكاری جمعی از معروفترين قرآنپژوهان معاصر، آن را در 5 جلد و نزديك به 700 مدخل منتشر كرده است.
كتاب «مسيحيان در قرآن»(بررسی تفاسير قديم و جديد) (پاياننامهی دكتری انتشار، كمبريج 1991)، ترجمه تاريخ طبری سر ويراستاری مشترك يك كتاب درباره تاريخ و روشهای تفسير در اسلام، يهوديت و مسيحيت و مقالاتی چون برگزيده تمام زنان عالَم، مريم و فاطمه در تفاسير قرآن، شناخت صابئين در تفاسير قرآن، اهل كتاب در يك تفسير فارسی از جمله آثار مك اوليف هستند.