جام جم آنلاين: صحبت از قطارهاي فوق‌مدرن همواره از هيجان خاصي برخوردار است. نسل جديد قطارهاي سرعتي جهان كه لوكوموتيوهاي آنان نيز ساختار فوق آيروديناميكي دارند نشان‌دهنده آن است كه در سراسر جهان به طراحي قطارهاي مجهز به فناوري‌هاي پيشرفته توجه زيادي مي‌شود.
شايد يك دليل روشن براي توجه زياد به اين وسيله حمل و نقل، همه‌گير بودن آن است. هر از گاهي خبرهاي تازه‌اي از پيشرفت‌هاي صورت گرفته در فناوري ساخت و بهره‌برداري از قطارهاي مدرن به گوش مي‌رسد. يكي از تازه‌ترين ايده‌هايي كه در اين خصوص مطرح شده است به استفاده از جريان شديد هواي اطراف ريل‌هاي قطار در حال حركت به عنوان منبعي پاك و ارزان قيمت يا شايد بهتر بگوييم رايگان براي توليد انرژي است.
تقريبا هر كسي كه در نزديكي ريل‌هاي راه‌آهن زندگي مي‌كند به شما خواهد گفت كه قطارهاي تندرو كه اتفاقا شمار آنها به سرعت در حال افزايش است در حين حركت روي ريل جريان قابل توجهي از باد توليد مي‌كنند.
شايد براي بسياري از افراد اين جريان هوا چيزي چندان عجيب و هيجان‌انگيزي نباشد اما براي طراحان صنعتي نظيركوان جينگ و الساندرو لئونتي نبايد از كنار كوچك‌ترين تحولاتي كه مي‌توان از آنها براي توليد انرژي استفاده كرد بي‌تفاوت عبور كرد. آنها براي اين‌كه ايده‌شان را به واقعيت تبديل كنند به فكر نصب دستگاهي روي ريل قطار افتاده‌اند كه همزمان با عبور قطار از روي ريل، جريان هواي توليد شده توربين موجود در اين مجموعه را به گردش درآورده و در نتيجه الكتريسيته توليد كند.
اين دستگاه كه تحت عنوان T-box شناخته مي‌شود قابليت نصب روي ريل راه‌آهن و خطوط ريلي مترو را نيز دارد و جداي از اين دو مكان از پيش در نظر گرفته شده مي‌توان از آن در ساير نقاطي كه همواره منابع مستعد توليد انرژي به هدر مي‌روند استفاده كرد.
البته اين نخستين باري نيست كه موضوع استفاده از جريان باد ناشي از حركت وسايل نقليه براي توليد انرژي مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد. از سال‌ها پيش ايده‌هايي درخصوص طراحي و نصب دستگاه‌هايي شبيه توربين در تونل‌ها و حاشيه اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها مطرح شده است. در اين ايده‌ها چنين تصور مي‌شود كه مي‌توان از جريان قابل‌توجه هوايي كه به وسيله حركت سريع خودروها توليد مي‌شود براي به حركت درآوردن توربين‌ها و درنتيجه توليد برق به روشي كاملا پاك و اقتصادي استفاده كرد. با اين حال عملا استفاده‌هاي كاربردي در اين زمينه ديده نشده است و تنها چند نمونه محدود در كشورهايي نظير ژاپن و آلمان به مرحله اجرا در آمده است، اما اين براي نخستين بار است كه ايده استفاده از بسته‌هايي حاوي توربين براي توليد برق از جريان شديد هوا در اطراف ريل‌هاي راه‌آهن و مترو مطرح مي‌شود.
همچنين در گذشته كه شايد نهايتا به چند سال پيش محدود شود ايده‌هاي خلاقانه‌اي نظير پروژه جاده‌هاي خورشيدي و استفاده تركيبي از نور خورشيد و جريان باد براي توليد انرژي مطرح شده است. در اين ايده‌ها تلاش مي‌شود از طبيعت و فاكتورهاي سازنده آن براي به حركت در آوردن توربين‌ها و نهايتا توليد برق استفاده شود.
نكته: بشر در آينده با بحران كمبود انرژي روبه‌رو مي‌شود از اين رو ايده‌هايي همچون توليد برق از حركت قطار را بايد جدي گرفت
اما آنچه كه در T-box ديده مي‌شود نشان دهنده يك تفاوت بزرگ با تمامي اين ايده دارد. در T-box توليد برق مبتني بر منابع طبيعي انرژي موجود در طبيعت نيست بلكه در اينجا از نتيجه فعاليت سيستم‌هاي ارائه شده به دست بشر استفاده مي‌شود. در نتيجه برخلاف زماني كه براي توليد برق از سلول‌هاي خورشيدي به تابش ممتد خورشيد به صفحات خورشيدي نياز داريم و ممكن است تا روزهاي طولاني خبري از تابش خورشيد نباشد، در ايده T-box، توليد برق كاملا تحت كنترل قرار دارد.
اين دو محقق و طراح چيني و ايتاليايي معتقدند كه مي‌توان تا 150 دستگاه از T-boxها را در هر كيلومتر از ريل راه‌آهن يا مترو نصب كرد. همزمان با عبور قطار از روي ريل، توربين‌هاي نصب شده در T-boxها شروع به چرخش مي‌كنند. اين طراحان مي‌گويند توربين‌هايي كه به اين روش به كار گرفته مي‌شوند بر اساس مدل خاصي طراحي شده‌اند. اين مدل به گونه‌اي است كه در آن توربين را مي‌توان در محفظه‌اي شبيه سيلندر جاي داد. گذشته از اين نيازي نيست تا تمامي مجموعه روي زمين قرار داشته باشد. در حقيقت بخش قابل‌توجهي از هر يك از T-boxها در زير زمين قرار گرفته و تنها قسمت فوقاني آن كه از طريق جريان شديد هوا به داخل مجموعه راه پيدا مي‌كند، بالاتر از سطح زمين قرار دارد. اين توربين‌ها به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه حتي با كمترين جريان هوا نيز به چرخش در مي‌آيند. به همين دليل مي‌توان به چرخش قابل‌توجه آنها در حين عبور قطار از روي ريل اميدوار بود. اين خود به معناي توليد چشمگير برق است. البته همچون بسياري از ايده‌هاي خلاقانه‌اي كه ارائه مي‌شوند، اين ايده نيز مشكلات خاص خـود را به همراه دارد كه از جمله آنها مي‌توان به تميز و ايمن نگاه داشتن T-boxها اشاره كرد. اين دستگاه‌ها در نقاطي به كار گرفته مي‌شوند كه همواره انبوهي از گرد و غبار محيط اطراف را احاطه كرده‌اند و به همين دليل مي‌توان متصور شد كه با گذشت زماني نه‌چندان طولاني بازده كاري آنها كاهش خواهد يافت. همچنين با عبور قطار از روي اين دستگاه‌ها امكان ريزش رسوبات روي آنها وجود دارد و گذشته از تمامي اين نگراني‌ها بايد سهمي را نيز براي افراد سودجويي در نظر گرفت كه ممكن است به هر دليلي اين دستگاه‌ها را به سرقت ببرند. كارشناسان معتقدند اين ايده جذابيت‌ها و كاركردهاي منطقي خاص خود را دارد اما بايد فـكـري نيز به حال نگراني‌هاي مطرح شده كرد. نگاهي به آينده و چالش فراوان پيش روي بشر در زمينه تأمين انرژي نشان از آن دارد كه بايد به ايده‌هاي خلاقانه‌اي نظير استفاده از جريان هواي توليد شده در اطراف ريل‌هاي راه‌آهن و مترو توجه ويژه‌اي داشت.
سايت Gizmag / مترجم : مهدي پيرگزي