تقاضاي خلع "محمد علي شاه" از سلطنت از سوي انجمن‏هاي ايالتي كشور (1287 ش)

در اوايل روز چهاردهم خرداد 1287ش، عده‏اي سرباز در خيابان‏ها به تهاجم و كتك و غارت مردم پرداختند. اين وضعيت، مردم را چنان هراسان ساخت كه هر كس به گوشه‏اي فرار كرد و پناهي جُست. به علت قطع سيم‏هاي تلگراف، اين خبر تا چند روز به شهرهاي ديگر نرسيد، اما هنگامي كه مردم ديگر شهرها نيز آگاه شدند، شورش كردند و انجمن ايالتي و ولايتي آذربايجان، تلگرافي به انجمن‏هاي شيراز، خراسان، اصفهان و كرمان فرستاد كه خواهان حركت انقلابي مردم به منظور خلع محمد علي شاه از سلطنت است. در پي آن، از شهرهاي اصفهان، همدان، شيراز، رشت، كرمان، استرآباد، زنجان و ديگر شهرها، تلگراف‏هاي زيادي رسيد كه گوياي حمايت مردم از اين آرمان بود.

ورود مجاهدان مشروطه خواه به تهران و پايان استبداد صغير (1288 ش)

با ورود مجاهدان گيلان از قزوين و مجاهدان بختياري از راه اصفهان و فتح شهر تهران در بيست و چهارم خرداد 1288ش، محمد علي شاه قاجار پس از يك دوره سلطنت كوتاه، ولي بسيار پركشمكش، از اريكه قدرت سقوط كرد و دوران استبداد صغير پايان گرفت. وي كه با اتكاء به قدرت روس‏ها در بابر خواست مردم كشور سخت مقاومت كرده بود، پس از آگاهي از ورود مجاهدان به پايتخت و نااميدي از حمايت واقعي روس‏ها، سراسيمه با كالسكه به سفارت روسيه پناهنده شد و بدين ترتيب، فصل نويني در تاريخ ايران آغاز شد. فاتحان تهران، سپس در جلسه‏اي محمدعلي‏شاه را از سلطنت عزل، و پسرش احمدشاه را به اين مقام نشاندند. فتح تهران و خلع محمدعلي شاه قاجار از سلطنت، پاياني بر استبداد صغير و آغازي بر شكل‏گيري دومين دوره مجلس شوراي ملي بود.

رحلت عالم مجاهد آيت ‏اللَّه "غلامحسين تبريزي عبدخدايي" (1359 ش)

آيت‏اللَّه شيخ غلامحسين تبريزي، در حدود سال 1264 ش (1303 ق) در تبريز به دنيا آمد و در همان شهر مقدمات علوم ديني را فرا گرفت. وي سپس راهي نجف اشرف گرديد و در محضر علامه سيد محمدكاظم يزدي، مدارج ترقي را پيمود. آيت‏اللَّه عبد خدايي بعدها مجله مذهبي "تذكرات ديانتي" را در تبريز به هنگام حكومت استبدادي رضاخان منتشر كرد و به دليل مبارزات ضدرضاخاني ماه‏ها در اختفا به سر برد. وي از سال 1310 ش مقيم مشهد گرديد و از سال 1320 ش تا اواخر عمر در جوار مرقد امام هشتم(ع) اقامه نماز جماعت مي‏نمود. از آثار چاپ شده ايشان، دروس دينيه بر تفسير قرآن قابل ذكر است. اين عالم مبارز سرانجام در 24 خرداد 1359 برابر با اول شعبان 1400 ق در سن 97 دار فاني را وداع گفت.

نامه 120 تن از نمايندگان مجلس براي بررسي طرح عدم كفايت سياسي بني‏ صدر (1360 ش)

پس از آن كه مقاومت مردمي عليه تهاجم قواي متجاوز بعث در جبهه‏هاي جنگ به علت عدم پشتيباني لازم از جانب بني صدر به عنوان فرماندهي كل قوا، به فرسايش گراييد و اختلافات داخلي بين رييس جمهور با مجلس شوراي اسلامي و قوه قضائيه و ديگر نهادهاي انقلابي به اوج رسيد، همچنين نصايح امام خميني(ره) نيز براي تفاهم و رفع اختلافات به جايي نرسيد، در جلسه 24 خرداد 1360، نامه يكصد و بيست تن از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي قرائت شد كه در آن تقاضاي رسيدگي به صلاحيت سياسي بني صدر را داشته و خواستار طرح آن با قيدِ دو فوريت شدند. در اين ميان، هواداران بني صدر در مجلس، سعي مي‏كردند با مخالفت با اين طرح و نيز كارشكني در رسميت يافتن جلسات مجلس و خروج از صحن علني، بني صدر را همچنان در رأس قدرت نگاه دارند. اما نمايندگان انقلابي مجلس، با تصويب اين طرح در 31 خرداد 1360، عملاً اين عنصر خائن را به مرحله خلع قدرت رساندند. پس از تصويب عدم كفايت سياسي بني صدر در مجلس شوراي اسلامي، حضرت امام نيز بر همين مبنا، وي را از رياست جمهوري اسلامي ايران عزل نمودند. با عزل بني صدر، هر چند يكي از ريشه‏هاي اصلي كارشكني‏ها و اختلافات موجود از بن كنده شد، ولي از اين به بعد، دوران چند ماهه فعاليت‏هاي خرابكارانه ضد نظام و درگيري‏هاي مسلحانه و خونين روي داد كه به شهادت عالي‏ترين مسؤولان نظام تا مردم كوچه و بازار منجر شد. اما ملت مسلمان ايران تحت رهبري‏هاي پيامبر گونه حضرت امام و با عنايات حق تعالي و امام عصر(عج) از اين دوران پر اغتشاش گذشت و اهداف اسلامي و انقلابي خود را در پيش گرفت.

ضربت خوردن امام علي(ع) به دست "عبدالرحمن ابن ‏ملجم مرادي" (40 ق)

پس از جنگ نهروان ميان امام علي(ع) و خوارج، سه تن از آنان در خانه‏ي كعبه براي قتل معاويه، عمروعاص و امام علي(ع) هم پيمان شدند كه در شب نوزدهم رمضان،مبادرت به آن كار نمايند. عبدالرحمن بن ملجم مرادي كه از ياران سابق امام علي(ع) بود، در اين شب، ضربتي را بر فرق مبارك امام وارد مي‏سازد و اثر زخم و زهر شمشير، امام را ناتوان ساخته و در 21 رمضان به شهادت مي‏رساند.

وفات "غياث‏الدين جمشيد كاشاني" منجم و رياضي‏دان(832 ق)

غياث‏الدين جمشيد پسر مسعودبن محمودبن محمد طبيب در حدود سال 790 ق به دنيا آمد. وي طلبه‏ي رصدخانه مراغه به شمار مي‏رفت كه به دست خواجه نصيرالدين طوسي داير شده بود. غياث الدين كاشاني در كاشان نيز سه خسوف رصد كرد. سپس به خاطر توجه شاهان مغول كه به نجوم علاقه داشتند ترك ديار نمود و نزد آلغ‏بيك مغول به سمرقند رفت. وي در سال 818 ق ابزار رصد تازه‏اي به نام "طبق المناطق" اختراع كرد و كتابي به نام نزهةالحدائق نوشت و آن را جام جم ناميد. در سمرقند طرح و نقشه‏ي رصدخانه‏ي سمرقند را فراهم آورد. غياث‏الدين از دست همكاران حسد پيشه، خون دل‏ها خورد تا مرگش رسيد. "زيج خاقاني"، "زيج تسهيلات"، "سُلَمُّ السَّماء" (در حل اشكالي كه براي پيشينيان در ابعاد و اجرام رخ داده است)، "مُحيطيّه" در باب استخراج نسبت مابين محيط دايره و قطر كه امروزه آن را با "پي" يوناني مي‏نويسند. رساله "وَتْر و جيب"، هم‏چنين تفسير القرآن و كتب ديگر، از جمله تاليفات اين رياضي‏دان ايراني مي‏باشند. او اولين رياضي‏داني است كه كسرهاي اعشاري را وضع كرد.

درگذشت "ادوارد فيتز جرالد" نويسنده، مترجم و شاعر انگليسي (1880م)

ادوارد فيتز جرالْدْ، يكي از ادباي مشهور انگلستان در 31 مارس 1809م در ايالت سوفوك انگلستان در خانواده‏اي سرشناس و اشرافي به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي خود، چندي به فراگيري زبان و ادبيات كشورهاي خاورميانه به ويژه ايران مشغول شد و با آثار بزرگاني هم‏چون سعدي، حافظ، عطارنيشابوري و عبدالرحمن جامي و به خصوص حكيم عمر خيام نيشابوري آشنايى يافت. جرالد به دليل علاقه بسيار به زبان‏هاي شرقي به ويژه زبان وادبيات فارسي، رباعيات خيام و منظومه عبدالرحمان جامي را به انگليسي ترجمه كرد. او در ترجمه رباعيات خيام، آن چنان مهارتي از خود نشان داد كه در آن سال‏ها به عنوان يكي از ترجمه‏هاي برتر جهان برگزيده شد. ترجمه جرالد از رباعيات خيام، زيباترين و معروف‏ترين ترجمه‏اي است كه تاكنون از اين رباعيات انجام شده است. اين اثر، ترجمه‏اي آزاد و اقتباس گونه است كه انديشه‏هاي خيام را در قالب شعر انگليسي ريخته است. در ترجمه رباعيات خيام به انگليسي، روح اثر اصلي حفظ شده و مترجم در بيان فلسفه خيام به خوبي از عهده كار برآمده است. به بياني ديگر، فيتز جرالد از رباعيات خيام، ترجمه تحت اللفظي به عمل نياورده است، بلكه بسياري از اين رباعيات، از انديشه و ادراك خيام درباره زندگي الهام گرفته، تعبيرات او را درهم آميخته و در قالبي موزون و دلنشين، اشعاري از نو خلق كرده است. هرچند اين اثر در آغاز جلب توجه نكرده، بلكه بر حسب اتفاق، پس از مرگ فيتز جرالد، برخي از شاعران انگليسي به ارزش آن پي بردند و آن را به مردم شناساندند. از آن پس، اين اثر مورد توجه محافل ادبي قرار گرفت و محبوبيت عام يافت. جرالد با ترجمه آثار ادبي و عرفاني دانشمندان مسلمان به زبان انگليسي، نقش مهمي در نشر افكار ديني ومعنوي آنان ايفا كرد. ادوارد فيتز جرالد سرانجام در 14 ژوئن 1883م در 71 سالگي درگذشت.