"نيكُلا كوپرنيك" رياضي‏دان و ستاره شناس مشهور لهستاني (1543م)

نيكُلا كوپرنيك، ستاره‏شناس معروف لهستاني در 19 فوريه 1473م در شهر تورن لهستان به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات متوسطه، علوم پزشكي و ستاره‏شناسي را در ايتاليا آموخت و پس از آن به تدريس و تحقيق پرداخت. طولي نكشيد كه كوپرنيك در اثر بروز استعداد خويش، يك كرسي تدريس رياضيات به دست آورد. در اين هنگام، كوپرنيك زندگي آرامي داشت و به معالجه بيماران مي‏پرداخت. ولي در عين حال از تحقيق غافل نگرديد و به مطالعه آثار منجمان گذشته مشغول شد. وي پس از مدتي مطالعه در اين زمينه، در سي سالگي اعلام كرد كه با نظريه مبتني بر حركت دوَراني زمين موافق است و قبول نمود كه زمين، هر 24 ساعت يك بار به دور خود مي‏چرخد. او با اين عمل خود، مطلبي را كه هجده قرن پيش مطرح شده بود زنده كرد و دو مرتبه همان مخالفت‏ها و مشكلات را به وجود آورد. ولي كوپرنيك براي اين‏كه لطمه‏اي بر زندگي آرامِ وي وارد نشود، نزديك به چهل سال تمام، از انتشار افكار و عقايد خود چشم‏پوشي نمود. ولي عاقبت تصميم به انتشار عقايدش درباره نجوم گرفت و در اواخر عمر، اثر ارزش‏مند خويش را به نام دوران اجسام آسماني به رشته تحرير در آورد. اين كتاب در دانش آن زمان، تحول ايجاد كرد. او محاسبات دامنه‏داري در مورد حركت زمين، ماه و ديگر سياره‏ها انجام داد و نمودارهايى رسم كرد كه مسير هرستاره در روي آن‏ها مشخص بود. كوپرنيك با استفاده از جدول‏هايى كه در اختيار داشت، حركت و وضعيت سياره‏ها را نسبت به زمين پيش‏بيني نمود، اما چون پيش‏بيني‏هاي او از نظر علمي چندان دقيق نبود، بعدها توسط اخترشناسان ديگر تصحيح و تكميل گرديد. كوپرنيك اولين كسي نبود كه با تئوري جنجالي "خورشيد در مركز گيتي است" شهرت پيدا كرد، با اين حال از آن جا كه كوپرنيك، در قرون معاصر، به عنوان نخستين فرد اروپايى است كه به گردش زمين به دور خورشيد پي برد، وي را پدر علم نجوم لقب داده‏اند. البته چند قرن قبل از كوپرنيك، ابوريحان بيروني، دانشمند مسلمان و منجم شهير ايراني، گردش زمين به دور خورشيد را كشف و در يكي از آثارش به آن اشاره كرده بود. نيكلا كوپرنيك سرانجام چند روز پس از انتشار كتابش، در 24 مه 1543م در هفتاد سالگي درگذشت.