روز بزرگداشت ادیب و عارف شهیر "شیخ فرید الدین عطار نیشابوری"
شیخ فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری مشهور به عطار، شاعر و عارف نام آور ایرانی در قرن ششم و آغاز قرن هفتم هجری است. وی در ابتدا شغل عطاری داشته و پس از تغییر حال، در سِلک صوفیان و عارفان درآمد. عاقبت پس از سفرهای متعدد، در زادگاه خود رحل اقامت افکند. عطار به حق از شاعران بزرگ متصوفه است که کلام ساده و گیرنده او با عشق و شوقی سوزان همراه میباشد. زبان نرم و گفتار دل انگیزش که از دلی سوخته و عاشق و شیدا بر میآید، حقایق عرفانی را به نحوی خاص در دلها جایگزین میسازد. غیر از دیوان مفصّل عطار، مثنویهای متعدد او مانند اسرارنامه، الهینامه، مصیبتنامه، خسرونامه، سیفصل و لسانالغیب و... مشهورند. معروفترین مثنویهای عطار، منطقالطیر نام دارد و کتاب تذکرة الاولیاء در بیان مقامات عرفا نیز از آثار مشهور منثور اوست.
مرگ "امیراسداللَّه علم" نخستوزیر و وزیر دربار پهلوی (1357 ش)
امیراسداللَّه عَلَم در سال 1298 ش در بیرجند متولد شد. پدرش که از خوانین شهر قائن بود، از دوستان رضاخان به شمار میرفت. در سالهای بعد با حمایت سازمان جاسوسی انگلستان، رهبری عدهای از روزنامهنگاران و دانشجویان و فعالان سیاسی جوان را به عهده داشت. عَلَم بعدها در کودتای 28 مرداد 32 نقشی جدی ایفا کرد و پس از کودتا با دریافت مشاغل حساس، پاداشی در خور گرفت. پس از کودتا نیز، عَلَم به رابط مطمئن شاه با دولتهای آمریکا و انگلیس تبدیل شد. علم، طراح و مجری اصلی انقلاب سفید در سالهای 1342 - 1341 به درخواست آمریکا و از آغاز دهه 1340، بزرگترین بازیگر دربار پهلوی بود. سمتهای نخستوزیری و مهمتر از آن، وزارت دربار شاهنشاهی، از عَلَم چهرهای مقتدر در نظام رهبری ایران ساخت. او از 1333 تا پایان عمر به مدت حدود 24 سال وزیر دربار شاه و تصمیمگیرنده اصلی در نظام حکومتی کشور پس از شاه بود. سرانجام، اسداللَّه عَلَم، این مهره سرسپرده طاغوت، در 59 سالگی به بیماری سرطان در نیویورک درگذشت. از وی دفترچه خاطراتی به جای مانده که حاوی اطلاعات ذیقیمتی از دربار فاسد شاه است که پس از مرگش منتشر گردید.
وقوع جنگ "چالدران" بين قواي صفوي و عثماني در نزديكي تبريز(920 ق)
پس از روي كار آمدن سلطان سليم اول، رابطهي ايران و عثماني رو به تيرگي بيشتر نهاد. او به سمت نواحي غربي ايران لشكركشي كرد و در سال 920 ق جنگ سختي در چالدران از نواحي ماكو بين شاه اسماعيل صفوي و سلطان سليم عثماني روي داد. شاه اسماعيل كه قسمت اعظم قشونش در آسياي مركزي مشغول جنگ با ازبكان بودند، تصميم به جنگ تدافعي گرفت، زيرا نيروهاي عثماني دو برابر قواي ايران بود. در ابتداي جنگ، پيروزي با سپاه ايران بود، ولي به علت كثرت نيروهاي عثماني، شكست بر ايران، مستولي شد و با كشته شدن سرداران ايراني و اسارت حرم شاه، اسماعيل صفوي مجبور به عقبنشيني گرديد. در اين جنگ سه هزار عثماني و دو هزار ايراني كشته شدند ولي علت اصلي در شكست شاه اسماعيل، وجود توپخانهي عثماني بود كه جنگ را به نفع تركها به پايان رساند. پس از عقب نشستن سپاهيان صفوي، سلطان سليم تبريز را اشغال كرد، ولي به زودي بر اثر مقاومت ملي، مجبور شد تبريز و آذربايجان را تخليه كند. گويند پس از اين واقعه،كسي شاه اسماعيل راخندان نديد.
تولد "كريستين هويْگِنْسْ" فيزيكدان و رياضيدان بزرگ هلندي (1629م)
كريستين هويْگِنْسْ فيزيكدان و ستاره شناس هلندي در 14 آوريل 1629م در لاهه پايتخت هلند به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات متوسطه وارد دانشگاه شد و در رياضيات به تحصيل پرداخت. هويگنس پس از چندي به اخترشناسي روي آورد و چون وسايل و ابزار او كهنه و غيرقابل استفاده بودند،تصميم گرفت كه عدسيهاي دوربين خود را به تنهايى بسازد. او با تغييرات تازه و جالبي كه در دوربين نجومي داد موفق شد هاله ناشناختهاي را كه دور سياره زحل را گرفته و پيش از اين، گاليله از آن نامبرده بود، كشف كند و ثابت كرد اين هاله به شكل حلقه پهن و بزرگي سياره زحل را در برگرفته است. هويگنس همچنين ساعت پاندولي را اختراع كرد و با توصيف كار آن به شهرت زيادي رسيد. با اختراع اين ساعت در سال 1657م، مدت زمان حركت ستارگان و خورشيد براي نخستين بار معلوم شد و همچنين از اين ساعت در امور كشتيراني و دريانوردي استفاده گرديد. با اين حال ساختمان ساعت پاندولي كامل نبود و جاذبه زمين از دقت آن ميكاست. هويگنس براي رفع اين مشكل تحقيقات زيادي انجام داد و پس از مدتها مطالعه درباره مكانيزمهاي مختلف، فنر مارپيچي ساعت را ساخت. هويگنس علاوه بر اختراع ساعت پاندولي، پژوهش با ارزشي روي پديده نور انجام داد و نظريهاي نيز مطرح نمود. بر اساس اين نظريه، نور از موجهاي زيادي تشكيل شده و اين موجها را ميتوان به موجهاي صوتي يا موجهاي روي آب تشبيه كرد با اين تفاوت كه موجهاي نوراني برخلاف موجهاي صوتي ميتوانند ازخلاء عبور كنند. اين نظريه در آن زمان بحثهاي فراواني را برانگيخت، با اين حال نظريه هويگنس در حدود دويست سال به دست فراموشي سپرده شد تا اينكه بعدها ثابت شد كه اين نظريه به حقيقت نزديكتر و درك آن آسانتر است. هرچند امروزه دانشمندان پي بردهاند كه نور هم داراي خاصيت موجي است و هم ذرهاي، و اين دو هرگز نميتوانند از هم جدا باشند. شهرت هويگنس فقط به خاطر نظريهاش درباره ماهيت امواج نور نيست. او اخترشناس برجستهاي بود و اسبابها و دستگاههاي نوري زيادي را اختراع كرد كه اختراع ميكرومتر يا ريزسنج براي اندازهگيري قطر ظاهري سيارات از آن جمله است. وي همچنين ماشين فشار هوا و ميزان الهوا را نيز تكميل كرد و براي اولين بار، با هواسنج، ارتفاعات را اندازهگيري نمود. كريستين هويگنس سرانجام در سال 1695م در 66 سالگي درگذشت.