به توپ بستن تبريز توسط نظاميان دولت قاجار در جريان محاصره اين شهر (1288 ش)
پس از آن كه محمدعلي شاه قاجار در جريان مخالفت با نهضت مشروطه، مجلس شوراي ملي را به توپ بست و تعدادي از آزاديخواهان را قتل عام و سركوب نمود، مردم تبريز در اعتراض به اين حوادث، عليه حكومت مركزي قيام كردند. پيشرفتهاي مشروطهخواهان و عقبنشيني پياپي دولتيان، عين الدوله والي آذربايجان را به محاصره شهر تبريز وادار كرد. اين محاصره در حدود يازده ماه به طول انجاميد و چون راه رسيدن غله و آذوقه، توسط قواي دولتي مسدود شد، قحطي شديدي در شهر شايع گرديد. از اين روي مدافعين شهر در صدد يافتن راهي براي شكستن محاصره و دست يافتن به مواد غذايي بودند. اما قواي دولتي هوادار محمد علي شاه، شهر تبريز را به توپ بستند و تلفات و خسارات بسياري وارد آوردند. اين محاصره سرانجام در نهم ارديبهشت 1288 ش پايان يافت و شهر به دست روسها افتاد.
درگذشت استاد "احمد آرام" مترجم و اديب برجسته معاصر (1377 ش)
استاد احمد آرام، مترجم نامدار عصر حاضر، در اول فروردين 1283 ش در خانوادهاي متدين در تهران زاده شد. پس از گذراندن دوران ابتدايي و متوسطه به مدرسه طب رفت ولي آن را ناتمام گذاشت. در اين زمان با تأليف كتابهاي درسي فيزيك و شيمي با همكاري دو تن ديگر، شهرت زيادي به دست آورد. وي در كنار تدريس و تأليف به تحصيل منطق، فقه و معاني بيان همت گماشت و با همتي عالي، زبانهاي عربي، انگليسي و فرانسوي را به خوبي فرا گرفت. استاد احمد آرام از اعضاي قديمي فرهنگستان زبان و ادب فارسي بوده و به دين، اخلاق، قرائت و تدبر در قرآن و دوري از گناه و حرام اهتمام ميورزيد. ايشان در امر ترجمه آثار از زبانهاي ديگر به فارسي چيره دست بوده و علاوه بر هفتاد اثر ترجمهاي داراي پنجاه اثر تأليفي نيز ميباشد. ترجمه كتب الحياة در 3 جلد، علم و تمدن در اسلام، سه حكيم مسلمان، روح ملتها و نيز تأليف نقشه آسمان، هديه سال نو و 120 مسأله حساب از جمله آثار استاد آرام ميباشند. سرانجام اين محقق گرانمايه در نيمه فروردين 1377ش در 94 سالگي دار فاني را وداع گفت و در قطعه فرهيختگان بهشت زهرا آرميد.
درگذشت مترجم و رياضيدان نامي معاصر، استاد "احمد بيرشك" (1381 ش)
استاد احمد بيرشك، در چهارم بهمن 1285 ش در تهران زاده شد. پس از آن كه مدتي نزد پدر فاضل خود تحصيل كرد، به مدت چهار سال در مشهد مشغول به تحصيل شد و از سال 1300 ش در تهران ادامه تحصيل داد. استاد بيرشك در اين زمان، زبان فرانسه را به خوبي فراگرفت و به ترجمه كتابهاي فرانسوي همت گماشت. وي پس از اخذ ليسانس رياضيات، به مدت 19 سال در رشته معماري به تدريس روي آورد و سمتهاي متعددي از قبيل معاونت وزارت آموزش و پرورش و باني و معلم گروه فرهنگي هدف را بر عهده داشت. استاد بيرشك به شايستگي، لقب پدر رياضيات ايران را داشت و علاوه بر تقديري كه وزارت علوم از وي به عمل آورد، در واپسين ماههاي عمرش، جزو مفاخر فرهنگي و چهرههاي ماندگار، از سوي سازمان صدا و سيما معرفي شد. يكي از كارهاي ارزنده و ماندني استاد بيرشك، تدوين زندگي نامه علمي دانشوران و نيز گاهنامه تطبيقي سه هزار ساله است كه تواريخ شمسي، قمري و ميلادي را با هم تطبيق نموده است. ايشان همچنين در زمينه داستان، تاريخ و زندگينامه، رياضيات و هندسه و موضوعات ديگر داراي بيش از 60 اثر است كه هندسه مسطّحه، فلسفه، رياضي، علم قديم و تمدن جديد و مجموعه خِرَد از آن جملهاند. استاد بيرشك سرانجام پس از عمري تحقيق و پژوهش در اواسط فروردين 1381ش در 96 سالگي درگذشت و جامعه علمي كشور را به سوگ نشاند.
آغاز سلطنت "محمدميرزا" سومين شاه قاجار(1250 ق)
وقتي كه فتحعلي شاه قاجار در اصفهان درگذشت، محمد ميرزا نوهي او و فرزند عباس ميرزاي وليعهد، فرمانرواي آذربايجان بود. او ميدانست كه به زودي با مخالفت عموهاي فراوانِ خود مواجه خواهد شد. بنابراين به دستياري پيشكارِ باتدبير و فاضل خود، ميرزاابوالقاسم فراهاني ملقب به قائم مقام به تخت پادشاهي نشست و در تبريز تاجگذاري نمود. دوران سلطنت محمدشاه مقارن با آشكار شدن نتايج شوم عهدنامههاي گلستان و تركمانچاي و عوارض جنگهاي ايران و روس بود. در همين دوره، رقابتهاي گستردهي دول استعماري براي نفوذ در ايران گسترش يافت. از جمله اقدامات اين شاه قاجار، لشكركشي به هرات بود كه بدون نتيجه پايان يافت. همچنين محمدشاه پس از مدتي دستور قتل قائم مقام فراهاني، صدراعظم دانشمند و با كفايت را صادر كرد.
مرگ "جان نِپِر" رياضيدان اسكاتلندي و واضع لُگاريتم در رياضي (1617م)
جان نِپِر، رياضيدان اسكاتلندي در سال 1550م در ادينبورو، پايتخت اين كشور و در خانوادهاي مرفه به دنيا آمد و به رسوم اشرافي انگلستان تربيت يافت. وي در دوران جواني، زماني كه اروپا دستخوش مناقشات ديني بود و نهضت پروتستانْ سراسر اين قاره را در برگرفته بود، سفرهاي زيادي به كشورهاي اروپايى نمود و به مذهب پروتستانْ گراييد. شهرت عمده نِپِر در رياضيات مبتني بر طريقه تازهاي بود كه وي براي انجام عمليات محاسباتي عرضه داشت. وي معتقد بود كه كليه اعداد را ميتوان به صورت بالقوه نوشت. مثلاً چهار را به صورت دو به توان دو. او همچنين بر اين اعتقاد بود كه اگر اعداد به اين صورت نوشته شود، عمل جمع، جانشين ضرب و عمل تفريق جانشين تقسيم خواهد شد. نپر براي تحقق بخشيدن به فكر خود، مدت بيست سال وقت صرف كرد و توانست فرمولهاي پيچيدهاي براي نوشتن كليه اعداد به صورت بالقوه به دست آوَرَد. وي اين نحوه محاسبه را لُگاريتم به معناي اعداد متناسب ناميد. جان نپر نهايتاً در سال 1614م، جداول لگاريتمي خود را به چاپ رسانيد كه مورد استقبال فراوان جامعه علمي عصر قرار گرفت. ميتوان گفت كه تأثير اين يافتههاي علمي در علم آن روز، با تأثير ماشينهاي حسابگر امروزي برابر است. از ديگر كارهاي نِپِر در رياضيات، عدد نپر است و ديگر اينكه وي با ابداع علامت اعشاري، كسر اعشاري را به صورت امروزي درآورد. جان نِپِر سرانجام سه سال پس از انتشار لگاريتم، در چهارم آوريل 1617م در شصت و هفت سالگي درگذشت.