حاتم طایی (حَاتم الّطائی) نامی آشنا برای فرهنگ و ادبیات مشرق‌زمین است.

اکنون رساله‌ای کهن  و مربوط به قرن نهم هجری ،درباره زندگی و داستان‌هایی که از بخشندگی او بر سر زبان‌هاست با تصحیح باقر قربانی زرین از سوی نشر میراث مکتوب منتشر شده است.

رسالۀ حاتمیّه با ذکر نَسب و حَسَب حاتم طایی ادامه می‌یابد و داستان کودکی حاتم و سپس دوران جوانی وی و چگونگی خواستگاری و ازدواج او با ماویه طرح می‌شود و پس از آن حکایتهای خواندنی حاتم و بخشش‌های افسانه‌گونۀ او، که حاتم را به چهره‌ای اسطوره‌ای بدل کرده، نقل می‌شود. اسلام آوردن دختر حاتم، سَفّانه، و پسر حاتم، عَدی و سپس مدح سلطان حسین بایقرا پایان‌بخش کتاب است.

آنچه در رسالۀ حاتمیّه جالب و عجیب است نقش زنان در زندگانی و حکایت‌های حاتم طایی است: مادر حاتم، همسرش ماویه، پیرزنی که حاتم مهمانش می‌شود و دختر حاتم.

مولف کتاب (کاشفی) در پدیدآوردن این رساله از منابع متعددی سود جسته که مصحح در بخش تعلیقات به آنها اشاره کرده است ولی نام هفت کتاب در متن رسالۀ حاتمیّه آمده است که عبارتند از: بوستان سعدی، تحفۀ ملکی، جامع الحکایات، جواهر الامارۀ و عناصر الوزارۀ، زلال الصفا فی سیرۀ المصطفی، سُبحَۀ الابرار و گلستان سعدی.

در مقدمه مصحّح، زندگانی و آثار کاشفی و روزگار او بطور مبسوط تحلیل شده و آثار او واکاوی شده است. چاپ‌های پیشین رسالۀ حاتمیّه و ویژگی‌های این چاپ نیز از مباحث مقدمۀ مصحّح است.

در بخش تعلیقات نیز افزون بر توضیحات لغوی و ترجمه و شرح عبارت‌های عربی، مآخذ حکایات و اشعار متن آمده و به نظایر مضامین کتاب در آثار منظوم و منثور پیشین اشاره شده است.

مصحح برای تصحیح، نگارش مقدمه و تعلیقات کتاب به بیش از 280 منبع به زبان‌های گوناگون مراجعه کرده که فهرست آنها در پایان کتاب در کنار دیگر فهرست‌ها آورده است.

این کتاب پیش از این از سوی مرحوم دکتر محمدرضا جلالی نایینی هم تصحیح شده بود.

 رسالۀ حاتمیه (نوشته شده در 891 ه.ق)/ مولف:حسین بن علی بیهقی واعظ (کاشفی)/مقدمه، تصحیح و تعلیقات: باقر قربانی زرین/ ناشر: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اول زمستان ۱۳۹۵/ قیمت: وزیری و شومیز ۱۸۰۰۰ تومان و جلد سخت:۲۸۰۰۰ تومان/ ۲۵۸ صفحه.