حضرت آيت الله ميرزاعلي احمدي ميانجي در چهارم محرم الحرام سال 1345 هجري قمري مطابق با 23 تيرماه سال 1305 هجري شمسي در روستاي پورسخلو واقع در 24 كيلومتري غرب شهرستان ميانه از شهرهاي آذربايجان شرقي ديده به جهان گشود; دوران كودكي خود را در كنار پدر و مادر خود با يادگيري دروس متداول آن زمان سپري نمود; كتاب گلستان سعدي ; نصاب الصبيان ; منشات امير نظام ; ابواب الجنان ; تاريخ معجم و كتاب جامع المقدمات را پيش پدر بزرگوار و عموزاده پدرش خواند و در حدود 12 سالگي جهت كسب دانش عازم شهرستان ميانه گرديد . در سال 1363 هجري قمري در حالي كه كتاب شرح لمعه را در ميانه پيش اساتيد خود تمام كرده بود جهت ادامه تحصيل به تبريز و پس از چند ماه توقف به قم هجرت نموده و تا آخرين لحظات زندگي در قم سكونت نمودند.
پدر بزرگوار آيت الله احمدي مرحوم آخوند ملاحسينعلي احمدي كه از روحانيون پرتلاش و به نام منطقه ـ اوچ تپه ـ بوده ; در همان روستا به دنيا آمد و پس از تحصيل مقدمات علوم ديني و كتب فارسي جهت ادامه تحصيل عازم تبريز شده و از سال 1331 تا سال 1336 هجري قمري در مدرسه حسن پاشا به تحصيل علوم حوزوي تا مقطع كتاب لمعه اشتغال يافت و سرانجام به علت قحطي شديد سال 1336 هجري قمري به اجبار ترك تحصيل كرده و به موطن خود مراجعه نمود. وي جهت امرار معاش به كشاورزي اشتغال داشت و اكثر اوقات خود را در راه هدايت مردم و تبليغ دين و پاسخ به سئوالات شرعي و اصلاح ذات البين و رفع حوائج آنان صرف نموده و در اين راه از هيچ تلاشي فروگذار نمي كرد و در خانه اش به روي همه باز بود.
مادر ايشان سيده معصومه دختر حاج سيدزين العابدين از سادات محترم و به نام منطقه بود. معظم له درباره مادر و جد مادري خود چنين مي نويسند : مادرم نيز از سادات موسوي است كه سلسله اي از سادات محترم هستند; اگرچه در شناسنامه حسيني شناخته مي شوند... جد مادري من مرحوم حاج سيدمهدي مي باشد...
جدم مرحوم حاج سيد زين العابدين به سخاوت مشهور بود. و در خانه اش به روي تمام افراد منطقه بازبوده است حتي بياد دارم كه يك حياط مخصوص براي ميهمان داشت و كسي نقل مي كرد كه من فقط موظف به آوردن آب از چشمه براي ميهمانان بودم .
جد پدري آن مرحوم ; حضرت حجت الاسلام شيخ احمد از روحانيون ملا و باسواد و متقي بود كه با اشتغال به كشاورزي امرار معاش مي نمود.
جد بزرگ مرحوم حجت الاسلام شيخ علي فرزند نظر علي در قريه جهانديز كه نزديك شهر ميانه است به دنيا آمده و پدرش نظر علي در خانه خود بافندگي داشته است وقتي پسرش بزرگ شد او را جهت تحصيل علم به حوزه علميه تبريز فرستاده است مرحوم نظر علي از نظر مال دنيا تهيدست بوده و نمي توانسته هزينه تحصيل فرزندش را تامين كند فلذا آن مرحوم در ضمن درس خواندن مجبور بوده كه كتابهاي درسي را براي خود استنساخ نمايد زيرا پول خريد كتاب را نداشته است روي همين جهت شرايع و دو جلد شرح لمعه را نوشته كه الان شرايع و يك جلد لمعه موجود است آن مرحوم در علوم فقه و كلام بصيرت داشت 1.
آيت الله احمدي ميانجي سطوح عاليه را در محضر اساتيد بزرگ آيت الله شيخ موسي زنجاني و آيت الله آقاي سيدحسن قاضي طباطبائي و آيت الله احمد كافي الملك و آيت الله نجفي مرعشي به پايان رساند.
پس از اتمام سطوح عاليه در درس فقه و اصول آيت الله العظمي بروجردي و به مدت شانزده سال در درس آيت الله العظمي محقق داماد تلمذ نمود و همزمان در خدمت آيات عظام گلپايگاني و شيخ هاشم آملي حاضر شده و استفاده هاي فراواني برده و به درجه اجتهاد نائل آمده ايشان فقيه و مجتهد بدون ادعا بود و تا آخر عمر به تدريس دروس سطح عالي كفايه و مكاسب اكتفا نموده و در پاسخ استدعاي شاگردان و علاقمندان به تدريس خارج و نوشتن رساله عمليه مي فرمود الحمدلله به اندازه كافي رساله عمليه و درس خارج وجود دارد و نيازي به تدريس خارج و رساله عمليه من نيست به آيات ديگر مراجعه نمائيد.
در خاطرات خود مي گويند : من نه اجازه اجتهاد دارم و نه اجازه نقل حديث روال كار من اين طوري است به قول بعضي ها بي مزه گي هم خودش يك مزه است . دنبال اجازه نرفتم و به اين فكر هم نبودم كه از اساتيد اجازه اي بگيرم با خود مي گفتم اگر سواد داريم كه داريم و اگر نداريم با نوشته گرفتن كه آدم باسواد نمي شود.
يكي از الطاف الهي براي ايشان داشتن دوستان و هم مباحثه هاي خوب بود. بعضي از دوستان ايشان كه تقريبا هميشه با هم مانوس و نزديك بودند عبارتند : آيت الله سيدموسي شبيري ; آيت الله سيدمهدي روحاني ; آيت الله سيدابوالفضل ميرمحمدي ; آيت الله سيداسماعيل موسوي زنجاني ; آيت الله مشكيني ; آيت الله سيدعبدالكريم موسوي اردبيلي ; آيت الله شيخ احمد آذري قمي و آيت الله شيخ احمد پاياني .
ويژگيها و ديدگاهها
1 ـ اخلاص : عطر اخلاص از تمامي حركات و سكنات ايشان براي همگان قابل استشمام بود; در همه كارها خدا را در نظر مي گرفت و از هوي و هوس صرفنظر مي كرد; از رياكاري و تظاهر هم در زمينه هاي علمي و هم در مكارم اخلاقي شديدا پرهيز مي كرد.
2 ـ تقوي : ايشان گوشه گيري و عزلت را تقوي نمي دانستند; انزوا را طرد مي كردند; بلكه تقوي را در مفهوم مثبت آن ـ در ميان مردم و اجتماع زيستن و خدمت به مردم و اسلام ـ عينيت مي بخشيدند.
3 ـ ولايت فقيه : ايشان به ولايت مطلقه فقيه اعتقاد داشته و به احكام حكومتي شديدا انقياد داشتند. حتي قوانين و مقررات معمولي را لازم الرعايه مي دانستند و مي فرمودند : اگر كسي مقررات راهنمائي و رانندگي را رعايت نكند و پليس هم حضور نداشته باشد; لازم است جريمه مقرر در قانون را به صندوق دولت بپردازد.
4 ـ عبادت : ايشان هميشه دو ساعت به اذان صبح براي تهجد و راز نياز به درگاه الهي از خواب برمي خاستند; ولي بسيار آهسته كه براي استراح خانواده مزاحمت فراهم نشود; ايشان رياضت را انجام واجبات و ترك محرمات تعريف مي كردند و به اعتدال در امور حتي در عبادت و زيارت قبور ائمه (ع ).
5 ـ خدمت به مردم : ايشان به خدمت به مردم علاقه وافري داشتند و از مراجعات مردم نه تنها خسته نمي شدند بلكه با كمال ميل استقبال نموده و به اندازه توان خود در راه رفع مشكل آن تلاش مي نمودند حتي در هنگام صرف غذا و خواب تلفن را قطع نمي كردند.
6 ـ بي توقعي از همگان : ايشان از هيچ كس حتي از فرزندان ; دامادها; عروس ها توقع نداشتند و مي فرمودند : در كارهايتان با من مشورت نكنيد زمان شما با زمان ما فرق دارد آنگاه با من مشورت مي كنيد من چيزي مي گويم اگر شما عمل نكنيد گرفتار مي شويد و اگر عمل بكنيد برايتان مشقت دارد.
7 ـ حضور در جبهه هاي نور : آيت الله احمدي در دوران حياتش به مدرسه و منبر و مسجد اكتفا نكردند بلكه در دوران دفاع مقدس جمهوري اسلامي ايران در مقابل هجوم عراق سالي دو بار به جبهه ها مي رفتند و تا خط مقدم به سربازان لشكر اسلام سركشي مي كردند و آنان را به جهان في سبيل الله و اطاعت از ولي فقيه تشويق مي نمودند.
فعاليتهاي اجتماعي
شهرستان قم : الف : تاسيس جامعه اسلامي ناصحين در سال 1370 هجري شمسي . با همكاري و تلاش جمعي از روحانيون دلسوز جامعه اسلامي ناصحين را بنا نهادند و اين تشكل با داشتن حدود سه هزار عضو در شهرستان قم به كار نصيحت و ارشاد و امر به معروف و نهي ازمنكر با زبان خوش مشغول اند.
ب : صندوق ذخيره علوي : ايشان يكي از اعضا موسس صندوق قرض الحسنه ذخيره علوي قم مي باشند كه در راه رفع حوائج و نيازهاي مادي مردم مستضعف و فقير تلاش و كوشش مي نمايند.
ج : موسسه خيريه الزهرا : اين موسسه در سال 1369 هجري شمسي با پيشنهاد و هم فكري جمعي از اساتيد حوزه علميه قم و تني چند از نيكوكاران محترم تاسيس شد كه مرحوم حضرت آيت الله احمدي ميانجي يكي از آنها بودند.
د : ايشان در كنار فعاليتهاي فكري و ديني از مسائل اقتصادي مردم غفلت نكرده و با توجه به ارتباط مداوم با قشر مستضعف جامعه نسبت به مسائل معيشتي آنان حساس بود; و لذا در آن دوران به ايجاد صندوق قرض الحسنه مهديه و موسسه قاليبافي در شهرستان ميانه همت گمارده و دوستان خود را به اين نوع كارها تشويق مي نمودند.
آثار مكتوب مرحوم حضرت آيت الله احمدي ميانجي
الف : آثار منتشر شده
1 ـ (مكاتيب الرسول ) (ص ) : اين كتاب مهمترين اثر مكتوب ايشان مي باشد و بارها در ايران و لبنان منتشر شده است . آخرين نشر آن به همراه تجديد نظر و اضافات توسط انتشارات دارالحديث در 4 جلد در سال 1378 صورت گرفت . در اين كتاب تمامي نامه هاي رسول خدا(ص ) جمع آوري و شرح داده شده است .
2 ـ (التبرك )
اين كتاب بحث مفصلي در مورد تبرك جستن به آثار رسول خداو ائمه (ع ) است و در واقع پاسخي است به برخي از عقايد انحرافي وهابيت . آخرين چاپ آن در سال 1422 ه . ق توسط نشر مشعر صورت پذيرفته است .
3 ـ اصول مالكيت در اسلام
اين كتاب به زبان فارسي و در سالهاي اوليه پيروزي انقلاب اسلامي پيرامون اصول مالكيت خصوصي و ادله مالكيت زمين در اسلام نوشته شده است .اين كتاب دوبار توسط انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم منتشر شده است و آخرين بار توسط نشر دادگستر در سال 1382 تجديد چاپ گرديد.
4 ـ اطلاعات و تحقيقات در اسلام
اين كتاب در ابتدا بصورت چندين مقاله در مجله نور علم منتشر و سپس بصورت كتاب چند بار منتشر گرديد . آخرين بار در سال 1381 توسط نشر دادگستر منتشر گرديد.
5 ـ الاسيرفي الاسلام
اين كتاب در سالهاي دفاع مقدس نگاشته شده و به مسائل جهاد دفاع و اسير از نظر اسلام مي پردازد و بعنوان كتاب سال در سال 1370 برگزيده شد . نشر اين كتاب توسط انتشارات جامعه مدرسين در سال 1411 ه . ق مي باشد . اين كتاب بزودي تحت عنوان حقوق مخاصمات مسلحانه به زبان فارسي منتشر خواهد گرديد.
6 ـ عقيل بن ابي طالب
اين كتاب جمع آوري آثار و روايات مربوط به عقيل برادر اميرمومنان (ع ) مي باشد و توسط دارالحديث در سال 1383 منتشر شده است .
7 ـ (مواقف الشيعه )
دراين اثر كه در سه جلد منتشر گرديده معظم له مباحثات ميان علما و بزرگان شيعه و ديگر مذاهب را جمع آوري نموده است . اين كتاب در سال 1416 ه . ق توسط انتشارات جامعه مدرسين قم منتشر شد .
8 ـ (ظلامه الزهرا في النصوص و الاثار)
عنوان اين اثر در ابتدا (ازاحه الارتياب عن حديث الباب ) بود و ابتدا در لبنان و سپس در ايران توسط نشر دادگستر در سال 1382 منتشر شده است .
9 ـ به سوي نور(مجموعه سخنرانيهاي معظم له )
اين اثر به زبان فارسي و پياده شده نوارهاي سخنراني ايشان مي باشد. كه يك جلد از آن (شرح خطبه شعبانيه )توسط نشر دادگستر در سال 1382 منتشر شده است .
10 ـ (السجودعلي الارض ) : اين كتاب پاسخ به شبهات وهابيت در مورد سجده برخاك است و بارها در ايران و لبنان منتشر شده است و با عنوان (آغاز وانجام سجده ) به فارسي ترجمه و توسط انتشارات جامعه مدرسين منتشر شده است .
11 ـ مكاتيب الائمه (ع ) از اين اثر تاكنون 3 جلد منتشر شده است . اين كتاب مجموعه مكتوبات و نامه هاي ائمه عليهم السلام مي باشد كه مجموعا در 7 جلد منتشر خواهد گرديد و تاكنون 3 جلد آن توسط دارالحديث در سال 1384 منتشر گرديده است .
12 ـ مكاتيب الرضا(ع ) اين اثر در سالهاي گذشته توسط انتشارات آستان قدس رضوي به مناسبت كنگره امام رضا (ع ) نشر يافت . البته اين كتاب در ضمن مكاتيب الائمه خواهد آمد.
13 ـ خاطرات فقيه اخلاقي آيت الله احمدي ميانجي
اين كتاب در بردارنده خاطرات ضبط شده توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي از زبان خود معظم له مي باشد . و در سال 1380 توسط آن مركز منتشر شده است .
14 ـ (احاديث اهل البيت عن طرق اهل السنه )
اين كتاب عظيم و مهم حاصل تلاش مشترك دو عالم متقي و بزرگوار در طول ساليان دراز مي باشد كه توسط مرحوم آيت الله حاج سيدمهدي روحاني (ره ) و آيت الله احمدي ميانجي (ره ) جمع آوري و تنظيم شده است . متاسفانه تاكنون تنها يك جلد آن توسط انتشارات جامعه مدرسين در سال 1379 منتشر شده است و دوره كامل آن 15 الي بيست جلد مي باشد.
15 ـ مقالات : از معظم له مقالات فراواني در مجلات علمي حوزوي منتشر شده است . مانند : خمس ايرانيان مسلمان و مبارز از ديدگاه خدا و رسول (ص ) خمس حديث يوم الدار آيه الولايه و... اميد است اين آثار پس از تنظيم بصورت كتاب منتشر گردند.
ب : آثار در دست تنظيم و نشر
1 ـ (المقتطف من آثار السلف و الخلف ) :
اين كتاب برگزيده اي زيبا و جالب از مباحث تفسيري روايي تاريخي خاطرات و... است كه به زبان فارسي و عربي نگاشته شده است .
2 ـ به سوي نور(مجموعه سخنرانيها) ج 2 (عالم برزخ ) :
اين مجموعه سخنرانيهاي معظم له در موضوع مرگ وعوالم پس از آن مي باشد كه بصورت لوح فشرده عرضه شده در حال ويراستاري و تنظيم مي باشد و بزودي منتشر خواهد شد.
3 ـ ترجمه (الاسيرفي الاسلام ) .
4 ـ ترجمه (عقيل بن ابي طالب ) .
5 ـ مكاتيب الائمه (ع ) : جلدهاي 4 و به بعد .
6 ـ ترجمه ظلاله الزهرا
ج : آثار مخطوط
1 ـ شرح احوال برخي از اصحاب امير مومنان علي (ع ) مانند : مالك اشتر هاشم مرقال و... اين اثر در صورت تدوين و نشر چند مجلد خواهد شد.
2 ـ انتخاب الامام ليس في اختيارالبشر .
3 ـ عصمه الانبيا .
4 ـ تفسير سوره انفال .
5 ـ التراتيب الحكوميه في نهج البلاغه .
6 ـ عمال رسول الله في الصدقات .
7 ـ آيه التطهير .
8 ـ مستخرجات الدرالمنثور .
9 ـ شرح دعاي ابوحمزه ثمالي .
10 ـ شرح دعاي مكارم الاخلاق .
11 ـ اصحاب امام حسين (ع )
12 ـ كلمات امام حسن (ع ) و امام حسين (ع )
13 ـ الدرالثمين في آثار حماه الدين .
14 ـ عالم برزخ
15 ـ امام زمان (ع ) .
16 ـ الخمس في الكتاب و السنه .
17 ـ تقريرات درس خارج آيت الله سيدمحمد داماد(ره ) .
18 ـ شرح خطبه متقين .
19 ـ آداب القضا .
مرحوم آيت الله ميانجي به ولايت مطلقه فقيه اعتقادي راسخ داشتند و به احكام حكومتي شديدا معتقد بودند و انقياد داشتند و حتي قوانين و مقررات معمولي را لازم الرعايه مي دانستند
عطر « اخلاص » از تمامي حركات و سكنات مرحوم آيت الله ميانجي براي همگان قابل استشمام بود. او در همه كارها « خدا » را در نظر مي گرفت و از هوا و هوس صرف نظر مي كرد
مرحوم آيت الله ميانجي به مردم علاقه وافري داشتند و از مراجعات مردم نه تنها خسته نمي شدند بلكه با كمال ميل استقبال نموده و به اندازه توان خود در راه رفع مشكل آنان تلاش مي كردند