کتاب "فیلسوفان و متکلمان" تألیف دکتر علی اکبر ولایتی از مجموعه نقش شیعه در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران از سوی شرکت سهامی کتابهای جیبی وابسته به انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: اسلام دینی عقلانی است و خداوند تبارک و تعالی در جای جای قرآن کریم امر به تفکر و تعقل نموده است. بسیاری از آیات کریمه قرآن حکیم حاوی احتجاجات قوی در دعوت از مسلمان و غیرمسلمان است و اساس دعوت پیامبر(ص) بر یک منطق محکم استوار است ، بنابراین نه تنها تفکر منطقی در اسلام منعی ندارد، بلکه مسلمانان به آن امر شده اند و منطق هم قواعد خود را دارد و لذا توسعه قلمرو اسلام و آشنا شدن با مکاتب و ادیان دیگر و ضرورت دفاع از حقانیت اسلام مستلزم آشنایی با قوانین منطق و استدلالهای منطقی بوده است.
ورود کتابهای ترجمه شده یونانی، اسکندرانی، سریانی، ایرانی و هندی دامنه اطلاعات مسلمانان را وسعت بخشید و به تبع آگاهیهای جدید، سؤالات تازه ای در اذهان مسلمانان شکل گرفت که انتظار داشتند به شکل شایسته پاسخهای آنها را بگیرند.
در کتاب "فیلسوفان و متکلمان" شروع فلسفه اسلامی و سیر تطور آن تا دوره معاصر، کندی، اندیشه فلسفی کندی، خاستگاه فلسفه، زمینه فلسفه اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
حمید الدین کرمانی، محمدبن احمد نسفی، اسماعیلیه، ابوالمعالی، عرفان، سیاست، مابعدالطبیعه، ابوسهل نوبختی، جایگاه فلسفه در دیدگاه اخوان الصفا، ماهیت انسان، افضل الدین کاشانی، قطب الدین شیرازی و فاضل مقداد نیز از جمله شخصیتهایی هستند که در این کتاب معرفی شده اند.
از دیگر شخصیتهایی که در این مجموعه معرفی شده اند میرزا علی اکبر حکمی یزدی، ملا محمد جعفر لاهیجی، میرزا ابوالحسن جلوه، قاضی سعید قمی، قوام الدین رازی، شیخ حسین تنکابنی و حاج ملاهادی سبزواری هستند.