درباره خشکی دهان و عوارض آن در مقالات مختلف و نشریات گوناگون، مطالبی به رشته تحریر در آمده است.
اگر بخواهیم به اختصار به این امر بپردازیم، باید به وجود سه دسته غده مترشحه بزاق در دهان انسان اشاره كنیم که به دلایل گوناگون از جمله بیماری‌های روماتیسمی، داروها، مشکلات عصبی، روحی و روانی و بیماری‌هایی همچون دیابت و فشار خون، تولید بزاق در آنها با اشکال مواجه می شود.
کمبود ترشح بزاق در دهان سبب بروز اختلالات شدید دهان و دندان از قبیل التهاب لثه ها، زخم‌های دهانی، از بین رفتن پرزهای زبان، احساس نكردن مزه غذا، درد در هنگام تکلم یا غذا خوردن، عفونت های دهانی، بوی بد دهان، پوسیدگی شدید دندان‌ها و اختلال تنفس می شود.
این عوارض و در ادامه آن سوء تغذیه و افسردگی و گوشه‌گیری، سبب افت شدید کیفیت زندگی بیمار می شود.
اما اینکه از کجا بفهمیم مبتلا به خشکی دهان هستیم تا برای یافتن چاره ی آن به پزشک مراجعه کنیم، بحث بسیار دقیقی است. پزشکان در بررسی بیمار مبتلا به خشکی دهان روش‌های تخصصی متعددی دارند که در این مقال نمی گنجد، ولی برای بررسی احتمال خشکی دهان می توان به این پرسش ها توجه كرد. پاسخ های مثبت 1 امتیاز و پاسخ های منفی امتیازی ندارند.
در پایان اگر امتیاز پاسخ دهنده از 3 بیشتر باشد، احتمال خشکی دهان در وی مطرح بوده و لازم است به پزشک مراجعه و از جایگزین‌های بزاق و مرطوب کننده‌های دهان برای پیشگیری از بروز عوارض استفاده كند.
1- آیا به طور مکرر احتیاج به مرطوب کردن فضای درونی دهان دارید؟
2- آیا اغلب احساس تشنگی دارید؟
3- آیا شب هنگام و به وقت خواب، برای نوشیدن آب و رفع عطش مکرراً بیدار می شوید؟
4- آیا در بلع و جویدن غذا دچار مشکل می شوید؟
5- آیا به هنگام صرف هر وعده غذایی دهانتان خشک است؟
6- آیا در فرو دادن و بلع مواد غذایی مشکل دارید؟
7- آیا برای خوردن مواد غذایی خشک دچار مشکل هستید؟
8- آیا میزان بزاق دهانتان نسبت به گذشته کمتر شده است؟
9- آیا از لب‌های ترک خورده و خشک رنج می برید؟
10- آیا دهانتان خشک و بد بو است؟
11- آیا حس می‌کنید در احساس مزه غذا تغییری ایجاد شده است؟
12- آیا احساس سوزش در زبان خود می کنید؟
13- آیا در ادای کلمات دچار مشکل می شوید؟
14- آیا دچار مشکل در تنفس هستید؟
15- آیا دچار افزایش روزافزون پوسیدگی دندان یا تورم لثه ها شده اید؟
16- آیا در استفاده از دندان‌های مصنوعی دچار مشکل شده اید؟
17- آیا خود احساس می کنید بیشتر از راه دهان تنفس می‌کنید؟
دکترعلی فرجی