جام جم آنلاين: اين روزها وقتي به اطلاعات مندرج روي بسته بندي محصولات غذايي توجه مي‌كنيم با مجموعه‌اي از نوشته‌ها، علائم و نشانه‌هايي مواجه مي‌شويم كه روز به روز نيز برتعداد آنها افزوده مي‌شود و اغلب وجود اين علائم است كه موجب اعتماد بيشتر مصرف‌كننده به انتخاب محصول مي‌شود. حال اين پرسش مطرح است كه درج اين اطلاعات و علائم تا چه حد مي‌تواند ماده غذايي را براي مصرف‌كننده، موجه و قابل اعتماد سازد؟
معمولا نوشته‌هايي كه روي بسته‌بندي موادغذايي درج مي‌شود، شامل اطلاعاتي در مورد نام محصول، آدرس كارخانه، وزن محصول، مواد تشكيل‌دهنده، تاريخ مصرف، پروانه ساخت، سري ساخت و شرايط نگهداري محصول است كه وجود اين موارد روي كالا امري ضروري است و درصورت نبودن حتي يكي از اين موارد بايد به سلامت محصول شك كرده و از خريد آن اجتناب كنيم.
دسته‌اي ديگر، علائمي چون علامت استاندارد، علامت سيب سلامت، ايزوها، HACCP و... هستند.
«علامت استاندارد» از نظر لغوي به معناي ايستا و پايدار است و به محصولاتي كه حداقل معيارهاي لازم از نظر بهداشت، سلامت و كيفيت را داشته باشند ـ نه حداكثر را ـ تعلق مي‌گيرد. وجود اين علامت به معني بهترين نيست. اما در مقايسه، علامت «سيب سلامت» نيز وجود دارد كه در سال‌‌هاي اخير وجود آن را روي برخي موادغذايي مي‌بينيم. اين علامت نشان ايمني و سلامت از طرف وزارت بهداشت است و به محصولاتي كه حداكثر ايمني و سلامت تغذيه‌اي را داشته باشند، تعلق مي‌گيرد. وجود اين علامت روي بسته بندي ماده غذايي نشان‌دهنده بالاترين سطح كيفيت محصول از نظر وزارت بهداشت در نوع خود است. در واقع وجود اين علامت به نوعي، مصرف‌كننده را تشويق به انتخاب محصول در ميان انواع ديگر آن مي‌كند. نداشتن مواد افزودني شيميايي، به حداقل رساندن اسيدهاي چرب ترانس اشباع، به حداقل رساندن ميزان كالري محصول، عاري بودن فرآورده از سموم دفع آفات و داروهاي دامپزشكي و ... از جمله ضوابط اعطاي سيب سلامت به كارخانجات موادغذايي است.
«علامت HACCP» يكي ديگر از اين علائم است كه كمتر آن را روي بسته‌بندي موادغذايي مي‌بينيم. اخذ اين علامت، مستلزم رعايت و اجراي يك سري شرايط اولويت‌بندي شده در كارخانه است كه مي‌تواند تمام جنبه‌هاي شيميايي، ميكروبي و فيزيكي موادغذايي را از ماده اوليه تا محصول نهايي تحت پوشش قرار دهد. در واقع اين علامت يك كلمه اختصاري انگليسي است و به معناي تجزيه و تحليل مخاطرات و كنترل نقاط بحراني در حين توليد محصول است. درج اين علامت روي محصول تضمين‌كننده سلامت، بهداشت و ايمني ماده غذايي بوده و وجود آن، اعتماد به انتخاب محصول را در مصرف‌كننده افزايش مي‌دهد.
علامت ديگري كه بيشتر از ديگر علائم روي محصولات ديده مي‌شود انواع «ايزوها» چون ايزو 9000 تا 9006، ايزو 14000 و ايزو 22000 هستند. ايزوها سيستم‌هايي براي مديريت و تضمين كيفيت هستند و فقط منحصر به محصولات غذايي نمي‌شوند. وجود آنها الزاما به معناي بهتر بودن محصول نيست و تنها در ميان ايزوها، ايزو 22000 نشان‌دهنده كيفيت، بهداشت و سلامت ماده غذايي است و بقيه ايزوها مربوط به سيستم‌هاي مديريتي، زيست محيطي و بهداشت حرفه اي كارخانه است و ارتباطي با محصول كارخانه ندارد.
فاخره بهبهاني/ جام‌جم