نخستين بنايي كه با شنيدن نام «چين» در ذهن تداعي مي‌شود، ديوار بزرگ آن است. اما تصور اينكه اين كشور بيش از 50 ميليون مسلمان و 45 هزار مسجد زيبا دارد، كمي دور از ذهن است.
به گزارش خبرگزاري فارس، هشتاد سال پس از هجرت پيامبر اكرم (ص)، ساخت مسجدهاي پاگودا (سبك معماري مخصوص چين و ژاپن) در چين رواج يافت، آنچنان كه امروز قريب به 45 هزار مسجد اين كشور ميزبان ميليون‌ها مسلمان چيني و توريست‌هاي مسلمان و غيرمسلماني است كه به قصد ديدن اين مساجد به اين كشور سفر مي‌كنند.
معماري متفاوت و بسيار زيباي مساجد چين در اولين نگاه، نفس را در سينه انسان حبس مي‌كند، با تمام تفاوتي كه اين مسجدها با ديگر مسجدهاي موجود در ديگر كشورهاي جهان دارد، حسي آشنا بر قلب بازديدكنندگان چنگ مي‌زند و ناخودآگاه چشمانشان را از اشك پر مي‌كند.
بيشتر مسجدها در چين غربي ساخته شده‌اند كه اكثرا از الگوي معماري سنتي پيروي كرده‌اند؛ مناره‌هاي بلند، مقرنس‌هاي نقاشي شده و گنبدهاي زيبا. ولي به نظر مي‌رسد كه مناره چيزي ناآشنا با فرهنگ چين شرقي است، در عوض در مساجد اين ناحيه، معماري اسلامي و شرقي با هم تلفيق شده و منظره‌اي جديد و در نوع خود جالب به وجود آورده است.
معماران مسلمان چين در ابتدا در ساخت مساجد از ادياني كه پيش از اسلام وجود داشته‌اند، همچون آيين بوداي تبتي تقليد مي‌كردند ولي پس از مدتي مساجدشان را منحصراً با الگو گرفتن از معماري اسلامي ساختند.
«قرينه‌سازي» يكي از اركان بسيار مهم معماري چيني است و در مساجد چين نيز از اين سبك پيروي شده، همچنين منظره‌هايي از گل و گياه كه به صورت متصل از پايين به بالا كشيده شده‌اند، چشم بينندگان را از پايين به بالاترين نقطه بناي مسجد مي‌كشاند و ناخودآگاه حسي از احترام و بزرگي در شخص به وجود مي‌آيد.
بناي بيروني بسياري از مساجد نيز به سبك «پاگودا» ساخته شده‌اند، ستون‌هايي كه هم رديف با هم قرار گرفته‌اند با نقاشي و رنگ‌آميزي‌هاي زيبا، چيني‌هاي باستان بر اين عقيده‌اند كه اشكال مكعبي، نشاني از زمين و اشكال دايره‌اي، نشاني از آسمان دارند، همچون مسلمانان چين كه معتقدند كعبه با شكل مكعبي خود، نشاني از زمين است كه با آسمان متحد شده است. در سبك پاگودايي رنگ‌هاي نيز هر يك سمبل چيزي است، آنچنان كه رنگ قرمز نماينده زمين و رنگ آبي نماينده آسمان است.
در داخل صحن مسجد كه قدم مي‌زنيد، بوي عود مشام شما را مي‌نوازد، پس از نماي ساختمان آنچه كه بيش از همه نظر شما را جلب مي‌كند، تلفيق فضاي عربي و چيني در كنار هم است، وقت اقامه نماز به عربي و چيني اعلام مي‌شود، منبر و محراب با آيه‌هاي قرآن به زبان عربي منقوش شده و امام جماعت به عربي دعا مي‌خواند و پس از تلاوت آيه‌هايي از قرآن، آن را به زبان چيني ترجمه مي‌كند.
از همه اينها كه بگذريم، معماري كلي مساجد چين از فضايي اسلامي معنوي برخوردار است كه در عين زيبايي و سادگي، از پيچيدگي خاصي برخوردار است.
البته بسته به اينكه در كدام منطقه از چين هستيد، تعداد، اندازه و زيبايي مساجد با يكديگر كاملا متفاوت است و از كودك 3 ساله گرفته تا پيرمردان و پير زنان فرتوت در صف نمازگزاران به چشم مي‌خورد، و اينها نشان‌دهنده اين است كه مسلمانان در عين تفاوت‌ها با يكديگر متحدند.
از جمله مساجد موجود در چين مي‌توان به «مسجد شيان» با مساحت بيش از 13 هزار متر مربع اشاره كرد كه قرن هفتم در زمان حكومت سلسله تانگ ساخته شده است. اين مسجد در شيان، شهري توريستي با بيش از 70 هزار مسلمان ساخته شده است و يكي از مراكز مهم اسلامي آموزشي نيز محسوب مي‌شود. هرساله بيش از ده‌ها هزار توريست مسلمان و غير مسلمان از اين مسجد بازديد مي‌كنند.
«مسجد نيوجي» نيز يكي ديگر از مهم‌ترين و قديمي‌ترين مساجد چين است كه در شهر پكن واقع شده، اين مسجد در سال 996 در زمان كانگ‌شي، امپراتور سلسله چينگ ساخته شده است.
اين مسجد با بيش از يك‌هزار سال قدمت دارد و به دليل گستردگي 10 هزار متر مربعي آن، 11 امام جماعت دارد. در اين مسجد هر روز بيش از 200 مسلمان در آنجا نمازشان را به جماعت اقامه مي‌كنند و اين تعداد، روز‌هاي جمعه به بيش از يك‌هزار نفر مي‌رسد. اين مسجد در ميان 72 مسجد موجود در پكن، زيباترين و قديمي‌ترين مسجد اين شهر است.
«مسجد هووا شنگ» واقع در شهرك زيبا و پر رونق گوانگ‌ژو، يكي ديگر از زيباترين و قديمي‌ترين مساجد چين است، اين مسجد كه با نام مسجد سپيدخانه هم شناخته مي‌شود، بيش از 1300 سال قدمت دارد.
مطابق دست‌نوشته‌هاي موجود در مسجد، اين بنا توسط سعد بن ابي‌وقاص ساخته شده است. آنچه مسلم است اين مسجد در سلسله تانگ و يا اوايل سلسله سونگ بنا شده است.
اين مسجد در سال 1350 ميلادي در آتش سوخت و در سال 1695 بار ديگر بازسازي شد و تا به امروز ميزبان ميليون‌ها نمازگزار بوده و ده‌ها هزار حافظ و قاري قرآن در اين مسجد تربيت شده‌اند.
* ترجمه و تنظيم: نرگس محمدي