علامه شعرانی به زبان‌ها متعددی آگاه بود از اين رو كتاب «الامام علی صوت‌العدالة‌الانسانية» نوشته جرج جرداق را ترجمه كرده و به نقد لغزش‌های وی می‌پردازد.
 |
| آيت‌الله حاج ميرزا ابوالحسن شعرانی تهرانی |
35 سال پيش، 12 آبان سال 1352 هجری شمسی، آيت‌الله حاج ميرزا ابوالحسن شعرانی تهرانی از حكيمان و فيلسوفان بزرگ ايرانی بدرود حيات گفت. آيت‌الله شعرانی از چهرههای درخشان دينی و علمی معاصر كشورمان به شمار میرود.
ايشان به زبان‌های فرانسوی، عربی و انگليسی تسلط كامل داشت و از دانش گسترده خويش دراين سه زبان در ترجمه و تأليفاتش استفاده فراوان كرد. آيت‌الله شعرانی در علوم رياضی، نجوم و ادبيات نيز استادی توانا بود و در حوزه علميه قم سال‌ها تدريس میكرد.
ميرزا ابوالحسن شعرانی، در دوره جوانی كه حوزه علميه قم تازه تأسيس شده بود، سفری به آن ديار كرد و در محضر اساتيدی مانند آيت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائری (مؤسس حوزه علميه قم) و حاج شيخ عبدالنبی نوری تلمذ كرد. شعرانی 26 ساله بود كه پدر عالم و بزرگوارش را از دست داد. اين حادثه برای او بسيار سنگين بود، ولی هرگز اراده او را در راه سال‌ها كسب دانش و سير در آفاق و انفس برای تحصيل علم و سير و سلوك سست نكرد.
اين بود كه او پس از سال‌ها تحصيل در حوزه تازه تأسيس قم، آهنگ حوزه كهن و پرخاطره نجف اشرف كرد و مدت‌ها در آن‌جا موفق به بهره‌گيری از محضر اساتيد بزرگ شد. در بين اساتيد حوزه علميه نجف، سيدابوتراب خوانساری (متوفای 1346 ق) بيشتر از ديگران، شعرانی را مجذوب خود كرد. سيدابوتراب خوانساری در بين علما شخصيت برجسته‌ای داشت و علاوه بر فقه و معارف شيعه، با فقه اهل سنت نيز آشنا بود.
آثار قلمی علامه شعرانی، بهترين وسيله شناخت وسعت و عمق علم و دانش و تفكر اوست. وی در تفسير و علوم قرآنی، حاشيه بر مجمع البيان (در ده جلد)، تصحيح كامل تفسير صافی (در دو جلد)، حواشی و تعليقات بر تفسير منهج‌الصادقين (در ده جلد)، مقدمه و حواشی و تصحيح كامل تفسير ابوالفتوح رازی (در دوازده جلد)، نثر طوبی، دائره‌المعارف اصطلاحات قرآن، از الف تا حرف صاد، تجويد قرآن و طبع و چاپ بيش از 60 نسخه قرآن در اندازه‌های مختلف را نگاشته است.
به آثار اين عالم شيعی در حديث و روايت می‌توان به جمع حواشی و تحقيق و تصحيح كتاب وافی اثر مرحوم فيض كاشانی (در سه جلد)، تعليقات بر شرح اصول كافی اثر ملاصالح مازندرانی (در دوازده جلد)، تعليقات بر وسائل الشيعه (از جلد 16 تا 20)، حاشيه بر ارشادالقلوب ديلمی، ترجمه و شرح دعای عرفه سيدالشهداء(ع)؛ ضميمه كتاب فيض‌الدموع، ترجمه و شرح مفصل صحيفه كامل سجاديه، تحقيق و تصحيح جامع‌الرواة و رساله در علم درايه اشاره كرد.
| آثار حديثی و روايی: |
| جمع حواشی و تحقيق و تصحيح كتاب وافی اثر مرحوم فيض كاشانی (در سه جلد)، تعليقات بر شرح اصول كافی اثر ملا صالح مازندرانی (در دوازده جلد)، تعليقات بر وسائل الشيعه (از جلد 16 تا 20)، ترجمه و شرح دعای عرفه سيد الشهداء(ع)؛ ضميمه كتاب فيض الدموع و... |
اين فقيه معاصر در علم فقه و اصول نيز المدخل الی عذب‌المنهل در اصول، شرح كفاية‌الاصول آخوند خراسانی، شرح تبصره علامه حلی، حاشيه كبيره بر قواعد، رساله در شرح شكوك صلاة در عروةالوثقی، فقه فارسی و مختصر برای تدريس در مدارس و مناسك حج با حواشی 9 نفر از مراجع تقليد را نگاشته است.
مرحوم شعرانی فلسفه و كلام را نيز از قلم خويش محروم نساخته و آثاری چون شرح تجريد در علم كلام، حاشيه بر فصل‌الخطاب محدث نوری، كتاب راه سعادت در اثبات نبوت و رد شبهات يهود و نصارا، ترجمه كتاب «الامام علی صوت‌العدالة‌الانسانية» با نقد لغزش‌های نويسنده (جرج جرداق)، تعليقاتی بر كتاب «محمد پيامبر و سياستمدار» نوشته مونتگمری وات، اصطلاحات فلسفی و مقدمه و حواشی محققانه بر اسرارالحكم سبزواری را در اين زمينه به رشته تحرير درآورده است.
در هيئت و نجوم نيز مرحوم شعرانی صاحب قلم بوده به صورتی كه شرح عمل به زيج (جدولی كه از روی آن به حركات سيارات پی می‌برند) مبتنی بر هيئت جديد، تعليقه و مستدرك تشريح‌الافلاك با اشاره به هيئت جديد، هيئت فلاماريون؛ ترجمه از زبان فرانسه و تقاويم (تقويم‌های) شبانه‌روزی از جمله آثار وی در زمينه است.
مرحوم شعرانی معتقد بود كه علم را بايد از آن صُقع عالی كه عالمان آن را ويژه خود می‌دانند، پايين آورد و در دسترس مردم عادی قرار داد، از اين روی، خود در زمانی كه عضو «شورای عالی فرهنگ» بود، درس منطق شرح منظومه را در يكی از اتاق‌های «وزارت فرهنگ» آن زمان ارائه می‌داد كه عالم و عامی و رئيس و كارمند در آن شركت می‌كردند.
ذهن دائرةالمعارفی شعرانی موجب شد كه از همان آغاز شروع لغت‌نامه به ياری مرحوم علی‌اكبر دهخدا بپردازد، چنان‌كه نام او همراه با نام بزرگانی هم‌چون سيدمحمدتقی مدرس رضوی و سيدجلال‌الدين تهرانی و جلال‌الدين همايی و دكتر محمد معين و دكتر ذبيح‌الله صفا و دكتر غلام‌حسين صديقی در مقدمه لغت‌نامه آمده است.*
* منابع: پايگاه اطلاع‌رسانی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
پايگاه اطلاع‌رسانی باشگاه انديشه
پايگاه اطلاع‌رسانی صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران
خبرگزاری قرآنی ايران