«حکیم سیدابوالقاسم نباتی» (1192-1262 هجری قمری) درروستای خرم وسرسبزاوشتوبون در ولایت قاراداغ آذربایجان به دنیا آمده ودرهمان جا دفن شده است .وی درعلوم دینی وعرفانی تحصیلات عمیقی داشته ودرسه زبان ترکی وعربی وفارسی آثاری از خود بر جای گذاشته است.

تحصیلات حوزوی ومراتب سیروسلوک خود را در تبریز به فرجام رسانیده ودر اردبیل به سلک مریدان « ناصرعلیشاه اردبیلی» درآمده ودر خانقاه سرخاب تبریز به « مجنونشاه قراداغی» معروف شده است. دیوانهای ترکی وفارسی ، رساله ی « عین العشق » وپاره ای از اشعار عربی وی دوقرن است که در میان دوستداران عرفان اسلامی واغلب دراویش وعرفا دست به دست می گردد. اشعارش بسیار شورانگیز وعاری ازهرگونه تعقیدات لفظی وسرشار از صنایع زیبای ادبی است.

در سال 1371کنگره بزرگداشت این شاعرعارف وصریح والهجه وصافی ضمیر درسطح ملی برگزار شد وبه همین مناسبت دیوانهای ترکی وفارسی وی را تصحیح وتدوین ودردوجلد جداگانه چاپ کردند.

اشعارشورانگیزاودرزمان حیاتش اکناف واقطار کشورهای همسایه را در نوردیده ودر هندوستان وآسیای صغیروقفقاز ودرعراق عرب معروف بوده است.

ازشعردلفریب نباتی نه این جهان

               نه گنبد سپهر برین زیب وشان گرفت

بعد از ظهور نباتی در تاریخ ادبیات ما مکتب واقف – نباتی حاکم می شود وجریان اصلی شعر تشکیل می یابد حتی غزل سرایان آذربایجان از تاثیرپذیری از این مکتب نمی توانند کنار بمانند .

نام نباتی در تاریخ ادبیات ما در کنارنام فضولی می آید ودرادبیات کلاسیک رسمی ما ، مانند او شاعری که اشعارش در قلب ها وزبان مردم نفوذ وجاری یابد نمی توان پیدا نمود . نباتی در دوران حیات خود شاهد جنگ های خونین ایران وروس وفجایع آن روزگار بوده ومی توان انعکاس آن را در اشعار وی دید. نباتی در قالب های مختلف مثل قصیده غزل قوشما مستزاد مخمس مثنوی رباعی بحرطویل دوبیتی بئشلیک، گرایلی وغیره شعرسروده  است.

اما تخلص نباتی«نبات» علاوه بر معانی مختلف دراصطلاحات صوفیانه به معنی ورد وذکر می باشد به اعتقاد برخی از محققان تخلص نباتی را صدرالممالک اردبیلی به وی داده  است.

درباره ایمان ومذهب وعقیده نباتی نیز باید گفت که وی عاشق حضرت علی (ع) می باشد ودر وصف آن حضرت اشعار با ارزشی دارد مثلا:

منی بواسم اعظم ائتدی ، ناطیق

                            منیم مجموع دیوانیم علی دیر

مخدوم جهان،مطاع کل عالم

                            سرخیل جمیع انبیادیرحیدر

 

نباتی شیعه مذهب می باشد دردیوان ترکی وفارسی او اسناد بسیاری وجود دارد که نشان از شیعه مذهب بودن وی است نمونه ای دیگر:

آن نادعلی سینجلی را صلوات

                     آن شیر خدا شاه ولی را صلوات

بفرصت اگر شیعه مخلص هستی

                     پیوسته زجان ودل علی را صلوات

 

عشق دراشعار نباتی :

در اشعار نباتی عشق مجازی مقدمه وآغازی برای عشق حقیقی می باشد وی مثل هر عارف دیگری به هر یار ومعشوق زمینی دل بستن وعاشق شدن را رد می نماید.

حکیم نباتی هیچ شاه وحاکمی را مدح نگفته. نباتی صاحب یک شخصیت معنوی والهی می باشد او دست از دنیا ومادیات کشیده و انسانی قانع وخاضع بوده است.