‹‹ او براي اسلام به منزله ابوذر زمان بود. زبان گوياي او چون شمشير مالك اشتر بود. برنده بود و كوبنده ››
امام خميني (ره)
مرحوم آيت‌الله طالقاني در سال 1289 شمسي ديده به جهان گشود. او در خانواده‌اي اهل علم و فضيلت و داراي روحيات انقلابي و ضد ظلم رشد نمود و ابتدا در محضر پدرش سيد ابوالحسن، آغاز به يادگيري مفاهيم اسلامي نمود و تحصيلات ديني خود را در مدارس رضويه و فيضيه تا درجه اجتهاد ادامه داد. ايشان در سال 1318 براي اولين بار خشم خويش را نسبت به رژيم پهلوي با انتشار يك اعلاميه در اعتراض به كشف حجاب ابراز كرد و در پي آن دستگير و زنداني شد. پس از شهريور 20 با تشكيل گروه‌هاي گوناگون سياسي، مبارزه را به طور رسمي آغاز كرد. ايشان در جريان نهضت ملي شدن صنعت نفت مبارزات ارزنده‌اي داشت و تلاش‌هاي فراواني در جهت احقاق حق ملت مسلمان ايران از چنگال استعمارگران انجام داد.
پس از جریانات كودتاي 28 مرداد، مرحوم طالقانی به مبارزات خود ادامه داد تا اینکه ساواك، ایشان را به جرم مخفي كردن نواب صفوي در خانه‌اش، دستگير کرد و بار دیگر به زندان افكند.
پس از شكل‌گيري نهضت امام خميني، به پيروي از ايشان به مخالفت با رژيم ستمگر پهلوي پرداخت و در همان سال به زندان افتاد. پس از آزادي، مجددا در جريان 15 خرداد دستگير و به ده سال زندان محكوم شد. اين مجاهد كبير در زندان نيز دست از مبارزه و ارشاد برنداشت. رفتار و گفتار مناسبش حتي روي مأموران زندان اثر مثبت داشت و در همين دوران زندان، با نوشتن تفسير ‹‹پرتوي از قرآن›› سعي در آشنا كردن افراد به عظمت و سازندگي قرآن كرد. ايشان در سال 46 به واسطه فشارهاي داخلي و خارجي بر رژيم شاه، از زندان آزاد شد اما دست از مبارزه نكشيد و در آستانه سال 1350 همزمان با برگزاري جشن‌هاي 2500 ساله شاهنشاهي بار ديگر دستگير و به مدت سه سال در زابل و 18 ماه در بافت كرمان در بدترين شرايط به حالت تبعيد به سر برد.
در سال 1354 مجددا توسط ساواك گرفتار و به 10 سال زندان محكوم گرديد. آيت‌الله طالقاني در آستانه انقلاب اسلامي از زندان آزاد شد و نهايت تلاش خود را جهت پيروزي انقلاب نمود و پس از پيروزي به رياست شوراي انقلاب برگزيده شد. در انتخابات خبرگان قانون اساسي نیز به عنوان نماينده مردم تهران انتخاب گرديد. ايشان در اوايل مرداد ماه 1358 از سوي امام خميني مأمور بر پايي نماز جمعه گرديدند و اولين نمازجمعه بعد از پيروزي انقلاب را در 5 مرداد 1358 در دانشگاه تهران اقامه كردند. سرانجام در سحرگاه 19 شهريور ماه 1358 اين عالم مجاهد پس از سال‌ها فعاليت علمي و مبارزات سياسي عليه رژيم پهلوي و عمري تلاش خستگي ناپذير در راه پياده كردن اسلام ناب در اثر سكته قلبي دار فاني را وداع گفت و به ديدار معبود شتافت.